معرفی و دانلود کتاب کج باوری: چرا آدم‌های منطقی باورهای غیرمنطقی دارند

معرفی کتاب کج باوری: چرا آدم‌های منطقی باورهای غیرمنطقی دارند

در زمان هجوم اطلاعات، تصمیم‌گیری درباره‌ی اینکه چه اطلاعاتی درست و کدام‌یک غلط است، کاری سخت به نظر می‌رسد. کتاب کج باوری: چرا آدم‌های منطقی باورهای غیرمنطقی دارند، نوشته‌ی دن آریلی با تکیه بر علم روان‌شناسی و اقتصاد رفتاری نشان می‌دهد که چطور همه‌ی ما می‌توانیم به دام اخبار نادرست بیفتیم و چگونه باید از این اتفاق جلوگیری کنیم.

درباره‌ی کتاب کج‌باوری: چرا آدم‌های منطقی باورهای غیرمنطقی دارند

دن آریلی (Dan Ariely) به دنبال تجربه‌ی یک ماجرای شخصی، دست به نگارش کتاب کج‌باوری: چرا آدم‌های منطقی باورهای غیرمنطقی دارند (Misbelief: What Makes Rational People Believe Irrational Things) زد. او می‌خواست بفهمد چرا آدم‌ها این‌قدر تحت تأثیر قرار می‌گیرند و چرا اطلاعات غلط را نه‌تنها باور، بلکه دنبال و پخش هم می‌کنند؟ چه عواملی باعث می‌شود یک انسان به‌ظاهر منطقی به باورهای غیرمنطقی برسد و از آن‌ها دفاع کند؟ بررسی این سؤال‌ها با همدلی، به‌جای قضاوت یا تمسخر، سبب شد تا آریلی از ترومایی که دچارش شده بود گذر کند و به‌جای بروز واکنشی خشمگینانه یا قهرآمیز، به بررسی علمی موضوع بپردازد.

دن آریلی یک روز با ایمیلی مشکوک از یک دوست مواجه می‌شود: «دن، باورم نمی‌شه همچین آدمی شده باشی. کِی این‌قدر حریص شدی؟ چطور این‌قدر عوض شدی؟» دن پس از مواجهه با این ایمیل و جست‌وجو درباره‌ی علت آن، بیشتر و بیشتر در سیاهچاله‌ای فرو می‌رود که در آن، چهر‌ه‌ای شیطانی نزد عموم مردم دارد. او ناگهان از نویسنده‌ی پرفروش کتاب‌های روان‌شناسی به شیطانی تبدیل می‌شود که سعی در فریب جهان و نابودی انسان‌ها دارد. مدارک و مستنداتی که در اینترنت در قالب محتوای متنی و ویدیویی منتشر شده‌اند، چنان بادقت در کنار هم قرار می‌گیرند که نشان از آن دارند که دن آریلی در انتشار ویروس کرونا دست داشته و با همکاری با دولت‌ها و گرفتن پولی هنگفت از آن‌ها، سعی در ترویج و تشدید انزوای انسان‌ها دارد. او با اتهامات وحشتناک زیادی روبه‌رو می‌شود و همه‌ی دوستان و آشنایانش این حرف‌ها را باور می‌کنند. تصویر خودِ دن است که مقابلِ دوربین‌ها حرف می‌زند، اما این حرف‌ها هرگز آن معنایی را ندارند که توسط جامعه استنباط می‌شوند. گویی یک دشمن در قالب کسی که می‌خواهد دنیا را نجات دهد، ویدیوهای سخنرانی‌هایش را دستکاری کرده و علیه او به پا خواسته است. حالا دن نمی‌داند باید چه واکنشی نشان دهد و چطور خودش را تبرئه کند.

پس از چندی دن آریلی تصمیم می‌گیرد به تحقیق در این باب بپردازد که چه عواملی سبب می‌شوند تا آدم‌هایی که منطقی هستند، رفتاری غیرمنطقی از خود نشان دهند و گفته‌هایی نامعقول را به‌راحتی بپذیرند. این پژوهش از حوزه‌ی روان‌شناسی فراتر می‌رود و بعد اجتماعی انسان‌ها را نیز مورد توجه قرار می‌دهد. فناوری، سیاست، اقتصاد و خیلی عوامل دیگر در ایجاد و تسریع این مشکلات نقش دارند. نویسنده در کتاب خود برای توضیح پدیده‌ای که می‌خواهد آن را کشف کند از اصطلاح «کج‌باوری» استفاده می‌کند؛ عینک کج‌ومعوجی که انسان‌ها از طریق آن دنیا را می‌بینند، قضاوت می‌کنند و برای یافته‌های معیوب خود استدلال می‌آورند. کتاب کج‌باوری: چرا آدم‌های منطقی باورهای غیرمنطقی دارند درباره‌ی روش شکل‌گیری، تثبیت، دفاع و گسترش باورهای همه‌ی آدم‌هاست. دن آریلی امیدوار است خواننده کج‌باوری را پدیده‌ای بسیار نزدیک به خود ببیند و نیازهای عاطفی و عوامل روانی و اجتماعی‌ای را بشناسد که باورهایش را می‌سازند.

کتاب کج‌باوری: چرا آدم‌های منطقی باورهای غیرمنطقی دارند پژوهشی در حوزه‌ی بی‌منطقی و نابخردی‌های انسان است. چه چیزی بی‌منطق‌تر و انسانی‌تر از اینکه انسان مجموعه‌باورهایی داشته باشد که شواهد خیلی کمی برایشان وجود دارد یا اصلاً مدرکی برای اثباتشان ندارد؟ و اینکه بر حقانیت آن باورها پافشاری کند، حتی اگر با این کار از دوستان و خانواده‌اش فاصله بگیرد و مدام با شک و بی‌اعتمادی زندگی کند؟

دن آریلی امیدوار است با روایت داستان زندگی شخصی‌اش، بهتر بفهمیم در دنیایمان چه اتفاقی می‌افتد و ببینیم چطور می‌شود این مسئله را در افراد، خانواده‌ها و جامعه کم‌رنگ کنیم. از آن‌جا که این مسئله مقیاس بسیار گسترده‌ای دارد، سریع‌ترین و امیدبخش‌ترین راه برای تغییر این است که روی مؤلفه‌ی انسانی‌اش -یعنی شناخت و مقابله با کج‌باوری در خودمان و دیگران- تمرکز کنیم. البته نباید خیال کنیم این مسئله ساده است. اما کارهای کوچک زیادی وجود دارد تا دست‌کم خودمان در سیاه‌چاله‌ی کج‌باوری نیفتیم، جلوی باورهای غلط را در اطرافیان بگیریم و نگذاریم عزیزانمان دچار کج‌باوری شوند. در بخش‌های مختلف کتاب، فکرها و ایده‌های دن آریلی برای انجام این کار را با عنوان «امیدوارم به دردتان بخورد» شاهد هستیم. در این بخش‌ها ابزارها و دیدگاه‌های مختلفی در حوزه‌ی علوم اجتماعی گنجانده شده که در این مسیر سخت به کارمان می‌آیند.

امید حسینی کتاب کج‌باوری: چرا آدم‌های منطقی باورهای غیرمنطقی دارند را ترجمه کرده و نشر کتابسرای همراز آن را به چاپ رسانده است.

نکوداشت‌های کتاب کج‌باوری: چرا آدم‌های منطقی باورهای غیرمنطقی دارند

• در این کتاب متفکرانه، دن آریلی خواننده را در سفری با خود همراه می‌کند تا باتلاقِ کج‌باوری را در روایتی واقعی و ملموس نشانش دهد و او را به ابزارهایی مجهز کند تا به‌سادگی در این دام نیفتد. (یووال هراری)
• این کتاب می‌تواند پایه و اساس محکمی برای ساختن جامعه‌ای همدل‌تر و آگاه‌تر باشد. (دانیل اچ پینک)
• دن آریلی به گونه‌ای می‌نویسد که ما را وادار به تفکر و تأمل درمورد ماهیت انسانی خود می‌کند. در کتاب کج‌باوری، او به ما کمک می‌کند تا ماهیت باورهای خود را درک کنیم و بفهمیم نظرات ما چگونه شکل می‌گیرند و اطلاعات نادرست تا چه حد می‌تواند مسیر نظرات و عقاید ما را تغییر دهند. (آریانا هافینگتون)
• هدف آریلی محکوم کردن افرادی نیست که گرفتار اطلاعات نادرست می‌شوند، بلکه این است که به خواننده نشان دهد باور کردن چیزهای غیرمنطقی چقدر آسان است و تا چه اندازه باید بیدار باشد تا به دامِ این فریب‌ها نیفتد. (بوک‌لیست)

کتاب کج‌باوری: چرا آدم‌های منطقی باورهای غیرمنطقی دارند برای چه کسانی مناسب است؟

کسانی که به کتبی با موضوعات علوم رفتاری، روان‌شناسی و علوم اجتماعی علاقه دارند، از خواندن منشأ رفتارهای انسانی و چگونگی شکل‌گیری افکار و عقاید که دن آریلی به‌خوبی آن‌ها را در کتاب کج‌باوری مطرح کرده است، به وجد خواهند آمد.

در بخشی از کتاب کج باوری: چرا آدم‌های منطقی باورهای غیرمنطقی دارند می‌خوانیم

شاید با خودتان فکر کنید «آخه کی همچین مزخرفاتی رو باور می‌کنه؟ من که محاله باور کنم». شما حتماً اعتبار و مدارک این متخصص را چک می‌کنید، درباره‌ی ادعاهایش (حتی آن‌هایی که نخواسته) تحقیق می‌کنید و آن ویدیوهای شخصی را به چشم تردید می‌بینید؛ نه؟ بعد هم قوانین فیزیک یادتان می‌آید و نتیجه می‌گیرید حتی اگر هم در واکسن‌ها آهن‌ربا باشد (که نیست)، آن‌قدر قدرت ندارد که گوشی آیفون را نگه دارد (تا حالا نشده بخواهید منوی یک رستوران را با آهن‌ربای کوچکی روی یخچال خانه‌تان بچسبانید اما بیفتد؟). پس حتماً به ادعاهای مربوط به واکسن شک می‌کنید. حتی بزرگ‌ترین شرکت‌های داروسازی هم نمی‌توانند قوانین طبیعت را برعکس کنند. اگر بدانید شرکت‌هایی که تحت سخت‌گیری و نظارت‌های شدید هستند، چطور کار می‌کنند، متوجه می‌شوید که شاید داروسازها خیرخواه‌ترین شرکت‌های روی زمین نباشند، اما یک کسب‌وکار چند میلیارد دلاری حاضر نیست با تخطی از قوانین سازمان غذا و دارو اعتبارش را خراب کند. حدس می‌زنم داروسازها هم مثل خیلی شرکت‌های دیگر در ایالات متحده، «بخش پایبندی به قوانین» دارند و شاید حتی از بخش‌های تحقیقاتی و علمی‌شان هم بزرگ‌تر باشد.

شاید خیلی راحت با خودمان فکر کنیم که فقط دیگران گول فرآیند باورسازی در برنامه‌ی استو پیترز را می‌خورند. اما این فرصت خوبی برای بررسی باورهای خودمان و فرآیند رسیدن به آن‌هاست. اصلاً ما فرق زیادی با آدم‌هایی که ویدیوهایی مثل نظریه‌ی آهن‌ربا در واکسن را می‌بینند و به اشتراک می‌گذارند، داریم؟ بیایید تمرین ساده‌ای کنیم.

فهرست مطالب کتاب

تصویر شیطانی: حتی اگر از آن آدم‌هایی هستید که مقدمه‌ی کتاب‌ها را نمی‌خوانید، باید این مقدمه را بخوانید.
بخش اول: سیاه‌چاله‌ی کج‌باوری
فلانی چطور می‌تواند فلان چیز را باور کند؟
کارکرد سیاه‌چاله
بخش دوم: مؤلفه‌های عاطفی و داستان استرس
استرس، فشار، خمش و شکست
انتخاب آدم‌بدها؛ راهی برای احیای حس کنترل
بخش سوم: مؤلفه‌های شناختی و ماشین خراب پردازش اطلاعات
در جست‌وجوی حقیقتی که می‌خواهیم باور کنیم
تلاش برای باورکردنِ آنچه از قبل باور داریم
بخش چهارم: مؤلفه‌های شخصیتی و داستان تفاوت‌های فردی‌مان
درس‌هایی درباره‌ی شخصیت؛ برگرفته از کسانی که آدم‌فضایی‌ها تسخیرشان کرده‌اند
تلاشی برای دسته‌بندی نقش شخصیت در سیاه‌چاله‌ی کج‌باوری
بخش پنجم: مؤلفه‌های اجتماعی و داستان قبیله‌گرایی
طردشدگی، تعلق و جاذبه‌ی اجتماعی کج‌باوری
شتاب‌دهنده‌ی اجتماعی
بخش ششم: کج‌باوری، اعتماد و داستان آینده‌مان
می‌توانیم دوباره اعتماد کنیم- یا نکنیم؟
چرا سوپرمن به من امید می‌دهد: کلام آخر (شاید هم نه)