معرفی و دانلود کتاب پارادوکس داستان

معرفی کتاب پارادوکس داستان

داستان‌ها از کودکی تا بزرگسالی، مسیری‌اند به سمت شناخت بهتر دنیا و وجوه زشت و زیبای آن. جاناتان گاتشال در کتاب پارادوکس داستان با نگاهی پدیدارشناسانه به جنبه‌های گوناگون داستان‌پردازی پرداخته و آثار آن بر زندگی، تصمیمات و ناخودآگاه جمعی حاکم در جوامع از گذشته تا به امروز را مورد بررسی قرار داده است. کتاب پیش رو پژوهشی علمی درمورد جادوی پدیده‌ای به نام «داستان» است.

درباره‌ی کتاب پارادوکس داستان

از نقش داستان در شکل‌گیری نظام‌ها و جوامع، و یا فروپاشی‌شان چه می‌دانید؟ جاناتان گاتشال (Jonathan Gottschall) در کتاب پارادوکس داستان (The Story Paradox) پاسخی مفصل و بحث‌برانگیز به این پرسش داده است. آریستوفان نمایشنامه‌نویس یونانی، از آن جهت مورد غضب و همزمان تحسین افلاطون بود که با ابزاری به نام «داستان»، نیرویی را به روح پادشاهان و سیاستمداران تزریق کرده بود که بعدها خرد ناب افلاطونی به‌سختی توانست آن را در سیطره‌ی خود بگیرد. او که خود فردی باذوق و آشنا به فرهنگ بود، این پرسش را مطرح کرد که آیا ممکن است حتی والاترین نمونه‌های قصه‌گویی، ضررشان بیشتر از فایده‌شان باشد؟ این همان مسئله‌ای است که کتاب پارادوکس داستان، همانطورکه از نامش پیدا است، سعی دارد به آن بپردازد.

قدرت قصه‌گویی و خلق سلسله رویدادهایی که پیوندی همزمان با واقعیت و خیال دارند، بدون تردید در طول تاریخ مشهود و قابل ردیابی است. قدرتی که می‌تواند عاملان هر نظام را به اعمال هولناک سوق داده یا به سمت آبادانی بیشتر سرزمین‌شان هدایت کند. نکته‌ی جالب‌توجه در این باره شیوه‌ی عملکرد این قدرت در اذهان است. درواقع داستان با نیرویی پنهان، چنان تأثیر عظیمی بر افکار و ناخودآگاه افراد می‌گذارد که پژوهشگران را به تحلیل بنیادین عوامل اثرگذار آن وا داشته است. یافته‌های موجود همه از یک مؤلفه‌ی خاص سخن می‌گویند: نقطه‌ی قوت داستان نسبت به سایر اشکال ارتباطی، تولید «عواطف قدرتمند» است. کتاب پارادوکس داستان با بررسی علمی زمینه‌های نفوذپذیری از روایت، تحلیلی جامع از جنبه‌های مختلف داستان ارائه داده و نتایج جذابی را در اختیار خوانندگان گذاشته است.

داستان نه به‌عنوان ابزار اصلی، که به‌عنوان نیرویی غیبی همواره به شخصیت‌ها و در نتیجه رویدادهای تاریخی و سرنوشت‌ساز، شکل و جهت داده است. موضوعی که محققان را از سال‌ها پیش بر آن داشته تا به ارتباط پیچیده‌ی میان روایت و روان انسان بپردازند. جاناتان گاتشال با در نظر گرفتن این ارتباط تحلیلی بی‌طرفانه بر جنبه‌های رهایی‌بخش، مخرب و سازنده‌ی داستان‌پردازی انجام داده و نقش آن را در شکل‌گیری جوامع امروزی، بازارهای کار، صنعت سینما، تکنیک‌های تبلیغاتی و به‌طورکلی سبک زندگی مدرن، بررسی کرده است.

قصه‌گویان و داستان‌پردازان، پادشاهان بی‌سروصدای جهان‌اند که با در دست داشتن بزرگ‌ترین ابزارهای جهان یعنی کلمه، تفکر و عاطفه به طور همزمان، سپری بی‌نظیر می‌سازند که گاهی بی‌رحمانه افراد را بر زمین می‌زند و گاهی پناهی بی‌بدیل می‌گردد در برابر ناملایمات جهان. اما اینکه این پادشاهان، جادوگران تاریخ نیز هستند یا ذات روان انسان، آنان را جادو کرده و به آمیزش خیال و واقعیت وا داشته است، معمایی است چالش‌برانگیز که کتاب پارادوکس داستان سعی کرده به بخشی از آن پاسخ دهد.

اثر پیش رو توسط هیراد شفیعی ترجمه شده و به همت انتشارات کتابسرای همراز در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.

نکوداشت‌های کتاب پارادوکس داستان

• جاناتان گاتشال نه تنها عمیق‌ترین متفکر درمورد نقش قدرتمند داستان‌ها در زندگی ما، بلکه نویسنده‌ای سرزنده و با ظرافت طبع است. کتاب پارادوکس داستان بینشی عمیق و لذتی بسیار پیشکش می‌کند. (استیون پینکر، استاد روانشناسی و نویسنده‌ی کتاب «ذهن چگونه کار می‌کند»)
• تحلیلی به‌شدت جذاب از نوع پردازش داستان‌ها توسط ما؛ و اینکه چگونه ممکن است بر از دست رفتن دریافت مشترکمان از واقعیت، اثری مهلک بگذارند. نگاهی به آن بیندازید. لذت خواهید برد! (ست مک فارلین، خالق The Family Guy، American Dad و The Orville)
• این کتاب جذاب قدرت تاریک داستان‌ها را مورد بررسی قرار داده و استدلال می‌کند که آن‌ها یک «سم ضروری» هستند. برای زندگی انسان لازم‌اند، اما غالباً حاوی نیرویی برای خلق بی‌منطقی و بی‌رحمی هستند. (پل بلوم، استاد روان‌شناسی در دانشگاه تورنتو، و نویسنده‌ی کتاب‌ «لذت چگونه کار می‌کند»)

کتاب پارادوکس داستان برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی اثر پیش رو برای علاقه‌مندان به مباحث نظری ادبیات و خوانندگان کتب جامعه‌شناسی، تجربه‌ای جذاب خواهد بود.

در بخشی از کتاب پارادوکس داستان می‌خوانیم

واقعیت این است که ترغیب، یک رقابت است که گاهی پُر زد و خورد می‌شود. تمایل داریم فکر کنیم که می‌توان صرفاً از طریق ارائه‌ی اطلاعات بهتر و صحیح‌تر، دیگران را ترغیب کرد. اما ترغیب با تعلیم -به‌مثابه برداشتن یک لوح و پر کردنش- یکسان نیست. ترغیب همیشه با از جا کندن آغاز می‌شود. باید ذهنی را از یک جابه‌جایی دیگر حرکت دهید و این یعنی غلبه بر رخوت و سکون با کمک یک نیرو.

هیچ‌کس به‌خوبیِ د‌استان‌گویان سطح بالا این موضوع را درک نمی‌کند. جوان دیدیون (Joan Didion)، رمان‌نویس و مقاله‌نویس بزرگ، می‌گوید: «از بسیاری جهات، نوشتن یعنی به‌کارگیری لفظ من، یعنی تحمیل خود به دیگران، گفتنِ اینکه به من گوش بده، مثل من ببین، نظرت را عوض کن. نوشتن، عملی تهاجمی یا حتی خصمانه است. می‌توانید توصیف‌کننده‌ها و وجه التزامی را با ایجاز و طفره رفتن پنهان کنید؛ مثلاً به‌جای طرح یک ادعا می‌توانید حرفی را در لفافه بزنید و به‌جای اعلام صریح، می‌توانید به طور تلویحی اشاره کنید. اما نمی‌شود این حقیقت را انکار کرد که آوردن کلمات بر روی کاغذ، شگرد یک گردن‌کلفت سرّی است، یک هجوم است، تحمیل درک و بینش نویسنده است بر خصوصی‌ترین فضای خواننده.»

جان گاردنر (John Gardner) رمان‌نویس هم نظری مشابه دارد و داستان‌گویان را چنین تعریف می‌کند: «انتشاردهندگان سرّی پروپاگاندا». او در ادامه درباره‌ی داستان‌ها می‌گوید که «هیچ‌چیز در جهان قدرت بیشتری برای به بردگی گرفتن ندارد.» عمداً برای معطوف کردن توجه خواننده به واژه‌ی مشترک نقل‌قول‌های دیدیون و گاردنر، آن را ایتالیک کرده‌ام: سرّی. همه‌ی این گردن‌کلفتی‌ها و انتشار پروپاگاندا برای اثربخشیِ بیشتر باید زیرزیرکی و غیرمستقیم باشد.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
د‌استان‌گو بر دنیا حکمرانی می‌کند
جادوی سیاه داستان‌گویی
جنگ بزرگ برای فتح «داستان‌شهر»
دستور زبان جهانی
همه‌چیز فرومی‌پاشد
پایان واقعیت
جمع‌بندی: دعوت به ماجراجویی
درباره‌ی نویسنده