معرفی و دانلود کتاب لیبرالیسم

معرفی کتاب لیبرالیسم

کتاب لیبرالیسم یکی از آثار مهم و خواندنی لودویگ فون میزس، فیلسوف، جامعه‌شناس و اقتصاددان برجسته‌ی اتریشی است. میزس در این اثر که به تعبیر مترجم، مهدی تدینی، می‌تواند مانیفست لیبرالیسم تلقی شود، به صورت چکیده‌وار اصول اقتصادی مدنظر لیبرال‌ها و نظام سیاسی مطلوب آن‌ها را توصیف می‌کند. این اثر بی‌شک منبعی عالی -اگر نگوییم عالی‌ترین منبع- برای به دست آوردن شناختی کلی در باب مکتب لیبرالیسم است.

درباره‌ی کتاب لیبرالیسم

در میان متفکران لیبرال‌ قرن بیستم، لودویگ فون میزس (Ludwig von Mises)، نویسنده‌ی کتاب لیبرالیسم (Liberalism)، از بسیاری جهات نامی مهم و برجسته به شمار می‌رود. میزس اتریشی در سال 1881 به دنیا آمد و به سال 1973 از دنیا رفت. او در طول عمر نسبتاً طولانی خود، آثار بسیاری به رشته‌ی تحریر درآورد و البته، درسگفتارها و سخنرانی‌های فراوانی نیز ایراد کرد که برخی از کتاب‌هایش عملاً صورت مکتوب آن‌ها به شمار می‌روند. تمام جد و جهد فکری این متفکر و اقتصاددان بزرگ، دفاع از آزادی فردی و به دست دادن یک صورت‌بندی قدرتمند و موجه از مبانی فکری مکتب لیبرالیسم بود.

با مطالعه‌ی کتاب لیبرالیسم فون میزس درمی‌یابیم که او از حیث فکری، بیشتر به متفکران لیبرالیسم کلاسیک -از جمله جان استوارت میل و آدام اسمیت- شباهت دارد تا لیبرال‌های سده‌ی بیستم و بیست‌ویکم. اگرچه برخی از آرای میزس و پیروان او، بر طرز فکر هواخوان مکتب لیبرتارینیسم که اکنون در آمریکا طرفداران بسیاری دارد، بسیار اثر گذاشته‌اند.

کتاب لیبرالیسم یکی از ساده‌خوان‌ترین و البته، موجزترین آثار میزس است. او در این اثر -که به زعم مهدی تدینی، مترجم فارسی کتاب، می‌توانست مانیفست لیبرالیسم نام بگیرد- به شکلی چکیده‌وار و گذرا، چهارچوب‌های کلی اندیشه‌ی لیبرال را توصیف می‌کند و تدقیق مباحث و پرداختن به جزئیات را به کتاب‌های تخصصی‌تر خود وامی‌گذارد.

لودویگ فون میزس در این اثر لیبرالیسم را از سه منظر فلسفی، اقتصادی و سیاسی بررسی می‌کند و عمده‌ی حجم مطالب را به دفاع از تلقی لیبرالی از نظم اقتصادی اختصاص می‌دهد. چنان‌که میزس -همنوا با هایک- می‌گوید، لیبرالیسم صرفاً نظامی سیاسی – اقتصادی در میان سایر نظام‌های سیاسی – اقتصادی بدیل نیست، بلکه به گواه تاریخ و تجربه، لیبرالیسم بهترین و کارآمدترین سیستم سیاسی – اقتصادی‌ست و هرگونه تخطی از اصول آن، زیان‌‌بار و فاجعه‌ساز خواهد بود.

میزس البته در قامت یک ایدئولوگ قلم نمی‌زند و کورکورانه از یک «ایسم» در برابر ایسم‌های دیگر دفاع نمی‌کند. او به عنوان متفکری عقل‌گرا سخن می‌گوید و حتی‌الامکان از ورود به مباحث انتزاعی اجتناب می‌کند و گزاره‌های خود را با شواهد آماری و مفروضات پذیرفته‌شده‌ی علمی همراهی می‌کند.

اصل اساسی لیبرالیسم از نظر لودویگ فون میزس، ضرورت پاسداری از انواع آزادی‌های فردی است. بنیان یک نظم لیبرال، بر حقوق و قوانینی استوار است که نه‌ تنها آزادی‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شهروند را به رسمیت می‌شناسند، بلکه مهم‌تر از آن، از این آزادی‌ها در برابر قدرت‌های کوچک و بزرگ، دفاع می‌کنند.

میزس هم‌صدا با دیگر متفکران مکتب اتریش، می‌گوید که میان انواع آزادی‌ها -اعم از آزادی‌های سیاسی، مذهبی و مدنی، اقتصادی و ...- نمی‌توان از این حیث که کدام مهم‌تر یا ارزشمندتر است، داوری کرد. اما در این باب که کدام‌یک از این آزادی‌ها می‌تواند سنگ‌بنایی برای تحقق دیگر آزادی‌ها باشد، می‌توان با قطعیت حکم داد. این حکم از این قرار است که آزادی اقتصادی، که تعریف ساده‌ی آن عبارت است از آزادی دنبال کردن منافع فردی اقتصادی در یک بازار آزاد از دخالت‌های دولتی، به این سبب که می‌تواند تضمین‌گر آزادی‌های سیاسی و مدنی باشد، مهم‌ترین نوع آزادی است. میزس می‌گوید لیبرالیسم با تصدیق حق مالکیت و با دفاع از حق شهروند در پی گرفتن منافع شخصی خود در یک بازار آزاد و رقابتی، ضرورتاً آزادی‌های سیاسی و مدنی شهروند را نیز به رسمیت می‌شناسد.

نویسنده‌ی کتاب لیبرالیسم، مثل تمام متفکران لیبرال، منکر ضرورت وجود نهاد دولت نمی‌شود، اما صراحتاً تأکید می‌کند که دولت مطلوب لیبرال‌ها، دولتی کوچک با وظایفی محدود -تأمین امنیت شهروندان و نظارت بر حفظ آزادی‌های فردی- است. میزس جابه‌جا در کتاب پیش رو و همچنین در سایر آثار خویش، در باب خطرها و تهدیدات دولت‌های بزرگ و مداخله‌گر هشدار می‌دهد.

کتاب لیبرالیسم علی‌رغم خصلت چکیده‌وار خود، بخش‌های متنوعی دارد و طبعاً به مباحث گوناگونی نیز می‌پردازد. شاید یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این کتاب، آن‌جایی باشد که میزس در باب نسبت تفکر لیبرال با موازین سیاست بین‌الملل سخن می‌گوید و نحوه‌ی عملکرد سیاست‌های لیبرالی در منازعات فراملی را توضیح می‌دهد. او همچنین، در فرازهایی جنجالی از اثر خود، به اهمیت تاریخی و ژئوپلوتیک سرزمین روسیه و علل استیلای تفکر آزادی‌ستیزانه بر اذهان مردم این کشور سخن می‌گوید.

یکی دیگر از نکات مهمی که میزس در کتاب لیبرالیسم مطرح می‌کند این است که اصول مکتب لیبرالیسم، اگرچه تا حد زیادی در بسیاری از کشورها -من‌جمله انگلستان و آمریکا- پیاده شده‌اند، هرگز به طور تمام و کمال به اجرا درنیامده‌اند. میزس تصریح می‌کند که سنجش موفقیت‌های اقتصادی و سیاسی جوامع، با بررسیدن میزان نهادینه‌شدن هنجارهای لیبرال در جوامع مورد کاوش، قابل تخمین است.

کتاب لیبرالیسم لودویگ فون میزس توسط مهدی تدینی به فارسی ترجمه شده و از سوی نشر پارسه به انتشار رسیده است.

درباره‌ی مجموعه‌ی ایدئولوژی‌پژوهی

کتاب حاضر به مجموعه‌ی ایدئولوژی‌پژوهی نشر پارسه تعلق دارد که دبیری آن با مهدی تدینی است. مهدی تدینی فاشیسم‌پژوه و مترجم پرکاری است که با یادداشت‌های تحلیلی خود در صفحات مجازی، دنبال‌کنندگان نسبتاً پرشماری را جذب کرده است.

هدف وی از راه‌اندازی مجموعه‌ی ایدئولوژی‌پژوهی، شناساندن مبانی ایدئولوژی‌های سیاسی به مخاطبین فارسی‌زبان بوده است. به اعتقاد او، بهترین راه برای شناخت ایدئولوژی‌های سیاسی -از فاشیسم و کمونیسم تا لیبرالیسم- مواجهه‌ی مستقیم با متون متفکران اصیلی است که در آثار یا عملکرد خود، به نحوی ایدئولوژی‌های مذکور را طرح‌ریزی و صورت‌بندی کرده‌اند.

کتاب لیبرالیسم برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان به کتاب‌های اقتصادی و فلسفی، و همچنین دوست‌داران حوزه‌ی فلسفه‌ی سیاسی، مخاطبین اصلی این کتابند.

در بخشی از کتاب لیبرالیسم می‌خوانیم

معمولاً جامعه‌ای را که اصول لیبرال در آن به اجرا درآمده است، جامعۀ کاپیتالیستی، و این وضعیت اجتماعی را کاپیتالیسم می‌نامیم. از آن‌جا که ما همه‌جا در سیاست اقتصادی تنها به‌طور تقریبی به لیبرالیسم نزدیک شده‌ایم، وضعیتی که امروز در جهان حکم‌فرماست، تنها تصویر ناقصی از آنچه نوعی کاپیتالیسم تکامل‌یافته می‌توانست معنا دهد و به اجرا درآورد، برایمان ترسیم می‌کند. اما همچنان کاملاً موجه است اگر زمانه‌مان را عصر کاپیتالیسم بنامیم، زیرا هر آنچه ثروت دوران ما را آفریده است، ریشه در نهادهای کاپیتالیستی دارد. این‌که تودۀ بزرگی از مردم عصر ما امروزه می‌توانند زندگی و معیشتی داشته باشند که فراتر از زندگی و معیشتی است که چند نسل پیش‌تر برای ثروتمندان و ممتازان جامعه امکان‌پذیر بود، تنها مرهون ایده‌های لیبرالیستیِ زنده‌مانده در جامعه و محتوای کاپیتالیستی جامعه‌مان است.

البته در زبان عوام‌فریبانه این قضیه کاملاً طور دیگری جلوه داده می‌شود. اگر کسی به این زبان گوش دهد گمان می‌کند تمام پیشرفت‌های فنونِ تولید منحصراً به نفع لایه‌ای نازک تمام می‌شود و در مقابل، توده‌ها فقیر و فقیرتر می‌شوند. اما تنها با دمی تأمل می‌توان دریافت که نتایج همۀ ابداعات صنعتی و فنی بر بهبود تأمین نیازهای توده‌ها اثر می‌گذارد. همۀ صنایع بزرگی که محصولات آماده تولید می‌کنند، به طور مستقیم، و همۀ صنایعی که محصولات نیمه‌آماده و ماشین‌آلات تولید می‌کنند، به طور غیرمستقیم برای بهروزی توده‌های گستردۀ مردم کار می‌کنند. چه تحولات صنعتی بزرگ دهه‌های اخیر و چه تحولات صنعتی بزرگ سدۀ هجدهم که با تعبیری نه چندان مناسب «انقلاب صنعتی» نامیده می‌شود، در وهلۀ نخست تأمین بهتر نیاز توده‌ها را باعث شده است. توسعۀ صنعت پوشاک، تولید ماشینی انواع کفش و صنعت مواد غذایی بر حسب سرشت خود به نفع گسترده‌ترین توده‌های مردم تمام شده است. همۀ این صنایع باعث شده است که امروز توده‌ها بهتر از هر زمانی تا پیش از این می‌خورند و می‌پوشند. اما تولید انبوه نه فقط به خوراک، مسکن و پوشاک، بلکه به دیگر نیازهای انبوه نیز رسیدگی می‌کند.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت مترجم
یادداشت نویسنده بر نسخۀ انگلیسی کتاب
مقدمه
1. لیبرالیسم
2. رفاه مادی
3. عقل‌باوری
4. هدف لیبرالیسم
5. لیبرالیسم و کاپیتالیسم
6. ریشه‌های روانی لیبرالیسم‌ستیزی
1. مبانی سیاست لیبرال
1. مالکیت
2. آزادی
3. صلح
4. برابری
5. نابرابریِ شرایط درآمد و دارایی
6. مالکیت خصوصی و اخلاق
7. حکومت و دولت
8. دموکراسی
9. نقد نظریۀ زور
10. برهان فاشیسم
11. حدود فعالیت دولت
12. رواداری
13. حکومت و رفتار ضداجتماعی
2. سیاست اقتصادی لیبرال
1. سازماندهی اقتصاد
2. مالکیت خصوصی و منتقدان آن
3. مالکیت خصوصی و دولت
4. اجراناپذیری سوسیالیسم
5. مداخله‌گری
6. کاپیتالیسم: یگانه نظام ممکن برای روابط اجتماعی
7. کارتل‌ها و انحصارگری‌ها و لیبرالیسم
8. بوروکراتیک‌سازی
3. سیاست خارجی لیبرال
1. مرزهای حکومت
2. حق تعیین سرنوشت
3. مبانی سیاسی صلح
4. ناسیونالیسم
5. امپریالیسم
6. سیاست استعماری
7. تجارت آزاد
8. آزادی جابجایی
9. ایالات متحد اروپا
10. جامعۀ ملل
11. روسیه
4. لیبرالیسم و احزاب سیاسی
1. «دکترین‌پرستی» لیبرال‌ها
2. احزاب سیاسی
3. بحران نظام پارلمانی و ایدۀ پارلمان رسته‌ای ‌-‌ صنفی یا اقتصادی
4. احزاب منافع ویژه و لیبرالیسم
5. تبلیغات حزبی و دستگاه حزبی
6. لیبرالیسم حزب سرمایه‌داران است؟
5. آیندۀ لیبرالیسم
پیوست
نمایه