معرفی و دانلود کتاب عدالت به مثابه انصاف: یک بازگویی

معرفی کتاب عدالت به مثابه انصاف: یک بازگویی

کتاب عدالت به مثابه انصاف نوشته‌ی جان رالز، فیلسوف لیبرال آمریکایی است که شکل تکامل‌یافته‌ی نظریه‌ی او را درباره‌ی مفهوم عدالت در بردارد. نویسنده در این کتاب عدالت را برخورداری از آزادی‌های اساسی برابر و برابری فرصت‌ها تعبیر می‌کند و نظریه‌ای در حوزه‌ی فسلفه‌ی سیاسی را به خوانندگان ارائه می‌کند که ممکن است آن‌چنان در حیطه‌ی اخلاق و متافیزیک، وجهه‌ای نداشته باشد.

درباره‌ی کتاب عدالت به مثابه انصاف

جان رالز (John Rawls) نویسنده و فیلسوف لیبرال آمریکایی است که به طور تخصصی در حوزه‌ی مفهوم عدالت پژوهش و نظریه‌پردازی کرده است. کتاب «نظریه‌ی عدالت» او یکی از منابع مهم فلسفی در حوزه‌ی عدالت است که حداقل به 20 زبان ترجمه شده. او به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان سیاسی قرن بیستم، آثار مهمی درباره‌ی مفهوم عدالت نگاشته است. کتاب عدالت به مثابه انصاف (Justice as Fairness) یکی از آثار اوست که بخشی از نظریه‌ی عدالت را به‌صورت تکامل‌یافته‌تر و پخته‌تر به خوانندگان ارائه می‌کند.

جان رالز در کتاب عدالت به مثابه انصاف، مفهوم عدالت را در بافتی سیاسی، و نه اخلاقی یا متافیزیکی، بررسی می‌کند. او در این کتاب به مفاهیم آزادی، برابری و تفاوت توجه ویژه‌ای دارد و تلاش می‌کند تا ارتباط جایگاه این سه مفهوم را با مفهوم عدالت بسنجد و دریابد. رالز اصل‌های اساسی نظریه‌ی خود را به ترتیب اهمیت، اصل آزادی و اصل برابری می‌داند. این دو اصل ساختاری واحد را تشکیل می‌دهند که عدالت را به مثابه انصاف در نظر می‌گیرد. این اصول اساسی همواره به کار می‌روند تا اطمینان حاصل شود که طبقات کم‌بضاعت سود ببرند و آسیب نبینند یا فراموش نشوند.

اصل این نظریه در کتاب «نظریه‌ی عدالت» جان رالز ارائه شده بود، اما جان رالز با توجه به نقدها و پرسش‌هایی که نسبت به نظریه‌ی او مطرح شده بود و اصلاحاتی که خود در جهت بهبود نظریه‌اش انجام داد، به‌تدریج صورت‌های تکامل‌یافته‌ای از نظریه را به مخاطبان عرضه کرد. کتاب عدالت به مثابه انصاف یکی از همین نسخه‌های تکامل‌یافته هستند که در قالب یک کتاب عرضه شده‌اند. نسخه‌ی کامل‌تر و پخته‌تر نظریه‌ی عدالت به مثابه انصاف در نهایت در کتاب «لیبرالیسم سیاسی» گسترش یافت و منتشر شد.

اصل اول نظریه‌ی جان رالز، چنان‌که گفته شد، اصل آزادی است. او معتقد است که همه باید از حقوق و آزادی‌های یکسان و برابر برخوردار باشند و این اصل از همه‌ی مسائل مهم‌تر است. همچنین به عقیده‌ی او برخی از حقوق و آزادی‌ها، مهم‌تر یا اساسی‌تر از برخی دیگرند.

جان رالز معتقد است که اصول جامعه باید بر مبنای خواست شهروندان در شرایطی عادلانه انتخاب شود و شکل بگیرد. هم‎چنین به عقیده‌ی او، اصل آزادی به این معناست که گسترده‌ترین آزادی‌های اساسی، البته به شرط اینکه آزادی‌های مشابه دیگران را سلب نکند، برای همه‌ی افراد به رسمیت شناخته شود. گرچه نظر او درباره‌ی این گزاره، در کتاب «لیبرالیسم سیاسی»‌ تغییراتی داشته است.

کتاب عدالت به مثابه انصاف در اصل دوم، مفهوم برابری را کانون توجه قرار می‌دهد. اصل برابری، عدالت را در بین افراد جامعه توزیع می‌کند. در اصل برابری، توزیع عادلانه‌ی فرصت‌ها بر اصل تفاوت برتری دارد. به این معنا که جامعه نمی‌تواند نابرابری‌ها را بدون فراهم کردن موقعیت‌ها و فرصت‌های لازم برای به درجه‌ی معمول رسیدن افراد آسیب‌پذیرتر، مدیریت کند. به عقیده‌ی جان رالز راه ورود به مناصب و جایگاه‌های اجتماعی باید برای همه‌ی افراد جامعه، فارغ از طبقه، جنسیت یا پیشینه‌ی اجتماعی آنان به طور یکسان باز باشد.

اصل تفاوت در نظریه‌ی عدالت به مثابه انصاف، نابرابری‌ها را تنظیم می‌کند. بر اساس این اصل فقط نابرابری‌هایی امکان وجود دارند که به نفع افراد و طبقاتی با بدترین وضعیت باشند. سیستم اقتصادی موردنظر او، بر پراکندگی ثروت استوار است. او با طراحی یک معامله‌ی منصفانه برای افرادی که در پایین‌ترین وضعیت قرار دارند، نابرابری‌های طبیعی را نیز جبران می‌کند.

یکی از دیدگاه‌های اساسی جان رالز در کتاب عدالت به مثابه انصاف مسئله‌ی ایده‌های بنیادین است. اهمیت این مفهوم زمانی روشن می‌شود که بناست اصول عدالت در جامعه تبیین شود. احزاب و نمایندگانی که وظیفه‌ی طراحی قوانین حقوقی را دارند، باید خود را در یک آزمایش فکری قرار دهند. آنان باید تصور کنند که قرار است در یک جامعه قرار داشته باشند، اما جایگاه اجتماعی‌شان مشخص نیست و با تصور ذهنی این وضعیت، باید اصول و قواعد را به شکلی بی‌طرفانه و منصفانه طراحی کنند.

با توجه به مسائل گفته‌شده، می‌توان دریافت کتاب عدالت به مثابه انصاف، صورتی نسبتاً تکامل‌یافته از نظریه‌ی فلسفی‌سیاسی او را درباره‌ی معنای عدالت در بردارد. نظریه‌ای که بر دو اصل آزادی و برابری استوار است.

کتاب عدالت به مثابه انصاف نوشته‌ی جان رالز توسط عرفان ثابتی ترجمه شده و به همت انتشارات ققنوس به انتشار رسیده است.

در نکوداشت کتاب عدالت به مثابه انصاف

• میلیون‌ها کلمه درباره‌ی «نظریه‌ی عدالت» نوشته شده است و مقالات و کتاب‌های زیادی توسط رالز در دفاع و گسترش آموزه‌های آن به تحریر درآمده. «عدالت به مثابه انصاف» تقریباً به‌طورقطع آخرین نسخه از این موارد خواهد بود و باید به‌عنوان بهترین و جامع‌ترین بیانیه و اعلام موضع نهایی رالز، جایگاه خود را بیابد. این کتاب از هر نظر اثری مثال‌زدنی است. جان رالز به منتقدان خود گوش می‌دهد و حامیان خود را تصدیق می‌کند. او در صورت لزوم تسلیم می‌شود، اما در جایی که می‌تواند موضع بگیرد، محکم می‌ماند. هرکس متقاعد شده است که اندیشه‌ی سیاسی تماماً درمورد قدرت پنهان، یا لفاظی، یا ایدئولوژی به معنای بدِ کلمه است، باید با این کتاب مواجه شود. (سیمون بلک‌برن، Times Literary Supplement)

کتاب عدالت به مثابه انصاف برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به فلسفه‌ی سیاسی و مسئله‌ی عدالت مناسب و کاربردی است.

در بخشی از کتاب عدالت به مثابه انصاف: یک بازگویی می‌خوانیم

در تاریخ هر جامعه‌اى ادوار بلندمدتى وجود دارد که طى آن برخى مسائل سیاسى به تضاد عمیق و شدیدى مى‌انجامند و یافتن هرگونه زمینه مشترک معقولى براى توافق سیاسى، اگرنه غیرممکن، دشوار به نظر مى‌رسد. براى مثال، مى‌توان گفت که خاستگاه تاریخى لیبرالیسم، جنگ‌هاى مذهبى قرون شانزدهم و هفدهم پس از دوره‌ی اصلاح دینى است؛ این اختلافات موجب مناقشه‌اى طولانى درباره حق مخالفت و آزادى وجدان شد، که سرانجام به صورت‌بندى و پذیرشِ اغلب اکراه‌آمیزِ شکلى از اصل روادارى انجامید. دیدگاه‌هاى مندرج در نامه‌اى درباره روادارى (1689) اثر لاک و روح‌القوانین (1748) اثر منتسکیو، دوران تکوین بلندمدتى دارند. دلمشغولى لویاتان هابز (1652) که قطعا بزرگ‌ترین اثر فلسفه‌ی سیاسى به زبان انگلیسى است مسئله‌ی نظم طى آشوب حاصل از جنگ داخلى انگلیس است؛ و رساله‌ی دوم لاک (آن هم 1689) نیز همین طور است. براى این که دریابید چگونه ممکن است تضاد تفرقه‌افکن به فلسفه سیاسى بینجامد، مجادلات دامنه‌دار فدرالیست‌ها و مخالفان آن‌ها در سال‌هاى 88 1787 درباره‌ی تصویب قانون اساسى را به یاد آورید، و این که چگونه مسئله‌ی گسترش برده‌دارى در سال‌هاى پیش از جنگ داخلى باعث بحث‌هاى بنیادینى درباره‌ی این نهاد و ماهیت اتحاد ایالت‌ها شد.

در این صورت، مى‌پذیریم که یکى از وظایف فلسفه سیاسى بگوییم نقش عملى آن عبارت است از تمرکز بر مسائل به شدت مناقشه‌برانگیز و مورد اختلاف و درک این که آیا، به رغم ظواهر، مى‌توان نوعى مبناى بنیادین توافق فلسفى و اخلاقى را کشف کرد یا نه. اگر نتوان چنین مبناى توافقى را پیدا کرد، شاید واگرایى عقاید فلسفى و اخلاقى موجود در بنیاد اختلافات تفرقه‌افکن سیاسى را حداقل بتوان به گونه‌اى کاهش داد که همکارى اجتماعى مبتنى بر احترام متقابل میان شهروندان باز هم امکان‌پذیر باشد.

فهرست مطالب کتاب

نامه‌ی همسر جان راولز در تأیید ترجمه فارسى کتاب
پیشگفتار ویراستار
مقدمه
بخش اول: ایده‌هاى بنیادین
1. چهار نقش فلسفه سیاسى
2. جامعه به مثابه نظام منصفانه همکارى
3. ایده جامعه بسامان
4. ایده ساختار اساسى
5. حدود تحقیق ما
6. ایده موقعیت اولیه
7. ایده اشخاص آزاد و برابر
8. رابطه میان ایده‌هاى بنیادین
9. ایده توجیه عمومى
10. ایده تعادل تأملى
11. ایده اجماع همپوشان
بخش دوم: اصول عدالت
12. سه نکته اساسى
13. دو اصل عدالت
14. مسئله عدالت توزیعى
15. ساختار اساسى به عنوان موضوع: اولین نوع دلیل
16. ساختار اساسى به عنوان موضوع: دومین نوع دلیل
17. محروم‌ترین افراد کیستند؟
18. اصل تفاوت: معناى آن
19. اعتراض‌هایى از طریق مثال‌هاى نقض
20. انتظارات معقول، استحقاق و شایستگى
21. در باب مواهب فطرى به عنوان نوعى دارایى عمومى
22. اظهارنظرهایى مختصر در باب عدالت توزیعى و شایستگى
بخش سوم: استدلال مبتنى بر موقعیت اولیه
23. موقعیت اولیه: ساختار
24. اوضاع و احوال عدالت
25. محدودیت‌هاى صورى و حجاب جهل
26. ایده دلیل عمومى
27. اولین مقایسه بنیادین
28. ساختار استدلال و قاعده بیشینه کمینه
29. استدلالى که بر شرط سوم تأکید مى‌کند
30. اولویت آزادى‌هاى اساسى
31. اعتراضى درباره بیزارى از عدم قطعیت
32. تجدید دیدار با آزادى‌هاى اساسى برابر
33. استدلالى که بر شرط دوم تأکید مى‌کند
34. دومین مقایسه بنیادین: مقدمه
35. دلایلى که ذیل عمومیت قرار مى‌گیرند
36. دلایلى که ذیل معامله به مثل قرار مى‌گیرند
37. دلایلى که ذیل ثبات قرار مى‌گیرند
38. دلایل علیه اصل فایده محدود
39. اظهارنظرهایى درباره برابرى
40. ملاحظات نهایى
بخش چهارم: نهادهاى ساختار اساسى عادلانه
41. دموکراسى در بر گیرنده حق مالکیت: ملاحظات مقدماتى
42. برخى تفاوت‌هاى اساسى میان رژیم‌ها
43. ایده‌هاى امر خیر در عدالت به مثابه انصاف
44. دموکراسى مبتنى بر قانون اساسى در برابر دموکراسى رویه‌اى
45. ارزش منصفانه آزادى‌هاى سیاسى برابر
46. نفى ارزش منصفانه دیگر آزادى‌هاى اساسى
47. لیبرالیسم سیاسى و لیبرالیسم جامع: یک تضاد
48. توضیحى درباره مالیات سرانه و اولویت آزادى
49. نهادهاى اقتصادىِ دموکراسى در بر گیرنده حق مالکیت
50. خانواده به عنوان نهادى اساسى
51. انعطاف‌پذیرى فهرست کالاهاى اولیه
52. پرداختن به نقد مارکس از لیبرالیسم
53. اظهارنظرهاى مختصر درباره اوقات فراغت
بخش پنجم: مسئله ثبات
54. قلمرو امر سیاسى
55. مسئله ثبات
56. آیا عدالت به مثابه انصاف به شیوه نادرستى سیاسى است؟
57. لیبرالیسم سیاسى چگونه امکان‌پذیر است؟
58. اجماع همپوشان غیرآرمانشهرى
59. روان‌شناسى اخلاقى معقول
60. خیر جامعه سیاسى
نمایه