معرفی و دانلود کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر 3: توتالیتاریسم

معرفی کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر 3: توتالیتاریسم

کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر 3: توتالیتاریسم یکی از آثار بزرگ حوزه‌ی فلسفه‌ی سیاسی در سده‌ی بیستم و به زعم بسیاری، برجسته‌ترین و مشهورترین کار هانا آرنت، فیلسوف سیاسی تأثیرگذار اهل آلمان است. در این اثر که ترجمه‌ی فارسی آن ذیل مجموعه‌ی ایدئولوژی‌پژوهی چاپ شده، نویسنده با اتکا به انبوهی از مستندات تاریخی، ویژگی‌های مشترک دو نظام تمامیت‌خواهِ شوروی استالینی و آلمان نازی را معرفی و بررسی می‌کند.

درباره‌ی کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر 3: توتالیتاریسم

تمام اصحاب نظریه و فلسفه‌ی سیاسی، بر این قول متفق‌اند که هانا آرنت (Hannah Arendt)، اگر مهم‌ترین نظریه‌پرداز و متفکر سیاسی سده‌ی بیستم نبوده باشد، بی‌شک یکی از مهم‌ترین‌ها بوده است. البته گستره‌ی موضوعیِ تأملات هانا آرنت محدود به سیاست و فلسفه‌ی سیاسی نیست و حوزه‌های دیگری از جمله تاریخ، جامعه‌شناسی و فلسفه‌ی ذهن را نیز پوشش می‌دهد. با این همه، چنان‌که خود آرنت نیز در یکی از واپسین مصاحبه‌های خویش اظهار کرده بود، اصلی‌ترین مشغله‌ی فکری او همواره حوزه‌ی سیاست بوده است. در میان آن دسته از آثار هانا آرنت که مستقیماً به موضوعات و رویدادهای سیاسی مربوط‌اند، کتاب توتالیتاریسم (The Origins of Totalitarianism) از همه مشهورتر، خوانده‌شده‌تر و البته بحث‌برانگیزتر بوده است. (البته اگر صرفاً از حیث میزان جنجالی بودنْ آثار آرنت را بررسی کنیم، مهم‌ترین اثر او را باید آیشمن در اورشلیم بدانیم.)

هانا آرنت در کتاب توتالیتاریسم (که واپسین مجلد سه‌گانه‌ای با عنوان عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر) به شمار می‌رود، مهیب‌ترین فجایع قرن بیستم را -که شامل نسل‌کشی یهودیان توسط نازی‌ها در طول جنگ جهانی دوم و کشتار فجیع مخالفان و منتقدان حکومت در دوره‌ی حکمرانی استالین می‌شود- موضوع بررسی نظری عمیقی قرار داده و از خلال تأملات گوناگون خویش، یک «نظریه‌ی توتالیتاریسم» به دست داده است. بدین معنی که کوشیده تا به دقت ویژگی‌های بنیادین آن شکل حکومتی را که توتالیتر (تمامیت‌خواه) خوانده می‌شود، تعیین کند و وجوه ممیزه‌ی حکومت توتالیتر با دیگر اشکال حکومت استبدادی را روشن سازد.

هانا آرنت اولین متفکری نبود که در جهت شناخت ماهیت خاص حاکمیت توتالیتر قلم زد. با این حال، شاید نتیجه‌ی تلاش‌های نظری او در این باب، از بسیاری جهات سرآمد و بی‌نظیر باشد. آرنت در کتاب توتالیتاریسم به وجوهی از نظم سیاسی تمامیت‌خواه توجه کرده که کمتر کسی پیش از او متوجه آن‌ها شده بود. از جمله‌ی این وجوه، خصلت توده‌ای جنبش‌های توتالیتر است. هانا آرنت، با بررسی مقایسه‌ایِ جنبش نازی‌ها در آلمان و اقدامات بلشویک‌ها در روسیه، به این نتیجه می‌رسد که هم نازیسم و هم کمونیسم روسی، بدون وجود جامعه‌ای توده‌ای امکان ظهور نداشتند. اما آرنت جامعه‌ی توده‌ای را چگونه تعریف می‌کند؟ پاسخ این سوال بخش‌های مفصلی از کتاب توتالیتاریسم را به خود اختصاص داده است. با این حال اگر بخواهیم به طور خلاصه جوابی به این پرسش دهیم، می‌توانیم چنین بگوییم: از دیدگاه هانا آرنت، جامعه‌ی توده‌ای مرکب از افرادی است که بر اثر شرایط خاص تاریخی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی -شرایطی که نمونه‌ی آن را در اروپای پس از جنگ جهاین اول می‌بینیم- با بحران هویت مواجه شده‌اند و در عرصه‌ی سیاست ملی، هیچ گروهی را که مطالبات و روحیات خاص ایشان را نمایندگی کند، نمی‌یابند. در چنین شرایطی است که رهبر توتالیتر -هیتلر، استالین، مائو و ...- در قامت یک ابرقهرمان ظهور می‌کند و توده‌ها را به سمت خویش فرامی‌خواند.

کتاب توتالیتاریسم هانا آرنت به مباحث متنوعی می‌پردازد و مهم‌تر از آن، احکام قاطع و گاه نامتعارف بسیاری را بیان می‌کند. مثلاً آرنت صریحاً اعلام می‌کند که جز دو حکومت هیتلر و استالین، هیچ حکومت دیگری را توتالیتر قلمداد نمی‌کند – حتی حکومت دیکتاتور خون‌ریزی نظیر مائو را. اگرچه او بارها تذکر می‌دهد که این امر، به معنای سفیدشویی دیگر حکومت‌های دیکتاتوری، از جمله حکومت شوروی پسااستالین یا حکومت فاشیستی ایتالیا در دوران موسولینی نیست، بلکه تنها بدین معناست که به زعم او، نظام توتالیتر به‌کل ماهیتی متفاوت با دیگر گونه‌های دیکتاتوری که می‌شناسیم دارد، ماهیتی که اگرچه آرنت تلاش بسیاری در شناساندن آن به ما داشته، هنوز موضوع بحث‌های بسیاری بین متفکران است. باید همین‌جا این نکته را اضافه کنیم که نظریه‌ی توتالیتاریسم آرنت، تنها نظریه‌ای نیست که به ما در شناخت حکومت‌های استبدادی مدرن کمک می‌کند. بوده و هستند متفکران دیگری که تعریفی از توتالیتاریسم ارائه داده‌اند که حکومت‌های بسیاری را می‌توان به عنوان مصادیق آن برشمرد. با این حال، چنان‌که گفتیم و می‌دانید، نظریه‌ی توتالیتاریسم آرنت از حیث دقت نظر و دامنه‌ی تأثیرگذاری در فضای فکری و آکادمیک، همواره درخور توجه بوده و خواهد بود.

کتاب توتالیتاریسم را مهدی تدینی به زبان فارسی ترجمه کرده است. این ترجمه که از زبان آلمانی صورت گرفته، با در نظر گرفتن دشواری متن اصلی، نمره‌ی قابل قبولی دریافت می‌کند. گفتنی است که ناشر این اثر، نشر کتاب پارسه است. (این کتاب را پیشتر نشر ثالث در اختیار علاقه‌مندان قرار داده بود.)

درباره‌ی مجموعه‌ی ایدپولوژی‌پژوهی

کتاب حاضر به مجموعه‌ی ایدئولوژی‌پژوهی نشر پارسه تعلق دارد که دبیری آن با مهدی تدینی است. مهدی تدینی فاشیسم‌پژوه و مترجم پرکاری است که با یادداشت‌های تحلیلی خود در صفحات مجازی، دنبال‌کنندگان نسبتاً پرشماری را جذب کرده است. هدف وی از راه‌اندازی مجموعه‌ی ایدئولوژی‌پژوهی، شناساندن مبانی ایدئولوژی‌های سیاسی به مخاطبین فارسی‌زبان بوده است. به اعتقاد او، بهترین راه برای شناخت ایدئولوژی‌های سیاسی -از فاشیسم و کمونیسم تا لیبرالیسم- مواجهه‌ی مستقیم با متون متفکران اصیلی است که در آثار یا عملکرد خود، به نحوی ایدئولوژی‌های مذکور را طرح‌ریزی و صورت‌بندی کرده‌اند.

افتخارات کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر 3: توتالیتاریسم

• از پرفروش‌ترین آثار حوزه‌ی فلسفه‌ی سیاسی
• ترجمه‌شده به بیش از 10 زبان

در نکوداشت کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر 3: توتالیتاریسم

• این کتاب، در میان آثار غیرداستانی، همان شأن و جایگاهی را دارد که کتاب 1984 در میان آثار داستانی دارد. (نشریه‌ی نیویورک تایمز)

کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر 3: توتالیتاریسم مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به فلسفه‌ی سیاسی، دوست‌داران آشنایی با تاریخ اروپا در سده‌ی بیستم و دنبال‌کنندگان مباحث حوزه‌ی جامعه‌شناسی، مخاطبین اصلی شاهکار هانا آرنت به شمار می‌روند.

در بخشی از کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر 3: توتالیتاریسم می‌خوانیم

افزون بر این، پیش‌تر وقتی انقلاب مجارستان به شکل خشونت‌آمیزی سرکوب شد، مشهود شده بود که این جابجایی در موازنۀ قدرت چه اهمیتی داشت. آن خیزش به شکل خونباری سرکوب شد، اما هر قدر هم که روس‌ها بی‌رحمانه و قاطعانه وارد عمل شدند، نه گروه‌های پلیس، بلکه یگان‌های رسمی ارتش را به خدمت گرفتند و از این رو، عملکردشان به‌طور کامل از راه‌حل نوعاً استالینیستی متفاوت بود. درست است که در پی عملیات نظامی ارتش شوروی رهبران این خیزش اعدام و هزاران نفر زندانی شدند، اما از تبعید توده‌ای خبری نبود؛ در واقع برای جابجایی مردم تلاشی صورت نگرفت. و چون قضیه عملیاتی نظامی بود و نه اقدامی پلیسی، شوروی می‌توانست به کشور مغلوب آن‌قدر کالاهای کمکی بفرستد که از قحطی توده‌ای و نیز از فروپاشی کامل اقتصاد کشور در سال پس از انقلاب جلوگیری شود. بی‌تردید در شرایطی مشابه چنین چیزی از استالین کاملاً بعید بود.

بازشکوفایی هنرها در اتحاد شوروی در ده سال اخیر با آن شتاب و غنای شگفت‌آور، طبعاً به واضح‌ترین شکل نشاندهندۀ این است که دیگر نمی‌توان اتحاد شوروی را به معنایی سختگیرانه توتالیتر نامید. قطعاً تلاش‌هایی دوره‌ای صورت می‌گیرد تا دوباره از استالین اعادۀ حیثیت شود و مطالبات همواره رساتر دانشجویان، نویسندگان و هنرمندان برای آزادی بیان و اندیشه سرکوب شود، اما این تلاش‌ها تا به امروز با موفقیتی چشمگیر همراه نبوده است و در آینده نیز نخواهد بود؛ مگر آن‌که ارعاب و حاکمیت پلیسی سال‌های پیشین دوباره در ابعاد کامل برقرار شود. بی‌تردید مردم شوروی از همۀ آزادی‌های سیاسی قابل تصور همچنان محرومند؛ چه آزادی تجمع، چه آزادی اندیشه و عقیده و چه آزادی بیان عقیده در فضای عمومی. به نظر می‌رسد که هیچ چیز تغییر نکرده است، در حالی که در واقعیت همه چیز تغییر کرده است. وقتی استالین مرد، کشوی میز نویسندگان و هنرمندان خالی بود، اما امروز کلی آثار ادبی جدید پدید آمده است و در شکل دست‌نویس دست‌به‌دست می‌شود. نقاشان در کارگاه‌های خود همۀ دستاوردهای نقاشی مدرن را می‌آزمایند و به رغم ممنوعیت نمایشگاه شهرتشان رو به افزایش است.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت مترجم
پیشگفتار
1. افول جامعۀ طبقاتی
توده‌ها
هم‌پیمانی موقت میان نخبگان و عوام
2. جنبش توتالیتر
پروپاگاندای توتالیتر
سازمان (دهی) توتالیتر
3. حاکمیت توتالیتر
دستگاه حکومت
نقش پلیس مخفی
اردوگاه‌ها
4. ایدئولوژی و ارعاب: یک شکل حکومتی جدید
یادداشت‌ها
ضمیمه
کتابنامه
نمایه