معرفی و دانلود کتاب جامعه نمایش

معرفی کتاب جامعه نمایش

بر صندلی‌های خود نشسته‌ایم و هر چه را که به‌عنوان پوشش مناسب، محصول فرهنگی، اعتقادات دینی، مفهوم خوشبختی و... به ما تحمیل می‌شوند، مصرف می‌کنیم. قدرت جهانی تصمیم می‌گیرد به چه چیزی اهمیت دهیم. کتاب جامعه نمایش به ما می‌آموزد تا بر این زندگی اجباری و از پیش تعیین شده، خط بطلان بکشیم و سلایق و اندیشه‌هایمان را با سنگ محک جهان سرمایه‌داری نسنجیم. گی دبور به ما نشان می‌دهد که زندگی هر کدام از انسان‌ها تمدنی جداگانه و اثری هنری است و نباید خود را در میان تبلیغات رسانه‌ای محصور کنیم.

درباره‌ی کتاب جامعه نمایش

به صحنه‌ی نمایش خوش آمدید! تئاتری که مشغول تماشای آن هستید، جهان سرمایه‌داری است. این نمایش شبانه‌روز درحال پخش شدن است و حتی لحظه‌ای رهایتان نمی‌کند. از تبلیغات مواد غذایی که بر دیوارهای شهر می‌بینید گرفته تا موبایلی که در دست دارید و می‌دانید که صدایتان را می‌شنود؛ زیرا درباره‌ی هر چه حرف می‌زنید بعد از چند دقیقه در اکسپلور اینستاگرامتان حضور دارد؛ تمام این‌ها جزئی از نمایش است. رسانه شما را به‌خوبی می‌شناسد و می‌داند که از چه نمایشی بیشتر لذت خواهید برد. فیلم‌ها و تبلیغات به شما می‌گویند که عشق چیست؛ بهترین غذا کدام است و مقصد ایده‌‌ال برای زندگی و سرزمین رویاها کجاست! مهم نیست که شما از طعم خاویار لذت می‌برید یا نه، مهم این است که طبق قواعد این نمایش اجازه ندارید فلافل را بیشتر از خاویار دوست داشته باشید و حق ندارید که آمریکا را مدینه‌ی فضیله خود ندانید.

شما باید از اصول سازندگان تئاتر سرمایه‌داری پیروی کنید؛ حتی اگر خود واقعیتان را از یاد ببرید و کارهایی را که دوست ندارید، انجام دهید. اگر جزو افرادی باشید که این نمایش باب میلشان نیست و علاقه‌ای به ادامه‌ی تماشای آن ندارند، از دنیای پر از نور و رنگ جهان دروغین رسانه و تبلیغات به جهان تاریک و سوت و کور «مبارزه» تبعید می‌شوید و بلایی به نام «آگاهی» بر سرتان آوار می‌شود؛ اگر به این چالش تمایل دارید، گی دبور یکی از نظریه‌پردازانی است که در کتاب جامعه نمایش (The Society of the Spectacle)، ویزای شما به این دنیا را صادر خواهد کرد. گی دبور (Guy Louis Debord) مفهومی را به افراد خود یادآور می‌شود که سالیان درازی‌ست آن را فراموش کرده‌ایم: زیست فردی و تجربه‌ی بدون واسطه.

ما در میان حجم بی‌نهایتی از تصویر، فیلم و خبر ایستاده‌ایم. همه‌چیز را می‌شناسیم و درباره‌ی هر پدیده‌ای اطلاعات داریم،‌ اما نه اطلاعاتی خالص و دستکاری نشده. در اخبار نام یک کشور جنگ‌زده را می‌شنویم و مطمئن می‌شویم که حکومتی خوب و مهربان دارد که از جان مردم در برابر گروه‌های تروریستی دفاع می‌کند. مدتی بعد مردم آن کشور موفق می‌شوند از آن سرزمین بگریزند و به گوش تمام جهان این واقعیت را می‌رسانند که گروه تروریستی‌ای در کار نیست و قاتل واقعی مردم و آغازکننده‌ی جنگ داخلی،‌ حاکمیت آن سرزمین است. این مثال، سطحی‌ترین نمونه از دستکاری واقعیت توسط رسانه‌های جهانی است. رسانه‌ها به ما می‌گویند که اگر لباسی با مارک خاص بپوشیم و در یکی از مناطق مرفه شهر سکونت کنیم، انسان ارزشمندی هستیم. استفاده از عطری گرم، خوردن کیک از فلان برند و خریدن مایع‌ظرفشویی قرمز ما را خوشبخت می‌کند! حتی اگر واقعاً آن‌ها را دوست نداشته باشیم.

کتاب جامعه نمایش عمقی‌ترین پدیده‌ها و مفاهیم را به‌چالش می‌کشد و از ما می‌خواهد تا در هر تصور و پدیده‌ای بازاندیشی کنیم. ما در جهان سرمایه‌داری مصرف‌کننده هستیم و هرچه به ما تحمیل شود را می‌پذیریم؛ از الگوهای پوشش و زیبایی گرفته تا هنجارهای اجتماعی. طبق این هنجارها، کاملاً عادی است که میلیاردها انسان، تمام عمر خود را در کارخانه‌ها و شرکت‌ها صرف کنند و وقتی برای رشد و توسعه‌ی اندیشه‌ها و رسیدن به آرزوهای خود نداشته باشند؛ این بردگی مدرن شکل طبیعی اجتماع است و چیزی به‌جز این جای تعجب دارد! در جهان فعلی، فرد سرمایه‌دار محترم‌تر از سایرین است. از حقوق قانونی بیشتری برخوردار است و ما هم باید براساس طبقه‌ی اجتماعی یک فرد به او احترام بگذاریم. گی دوبور در کتاب جامعه نمایش عنوان می‌کند: «نمایش را نمی‌توان نوعی فریب بصری ایجادشده توسط فناوری‌های ارتباطات جمعی دانست، بلکه یک جهان‌بینی است که واقعیت یافته و به قلمرو مادی انتقال پیدا کرده است.»

گی دبور می‌گوید: «یک فیلم، تنها تصورات و توهمات کارگردان و نویسنده نیست،‌ بلکه اندیشه‌ای است که قرار است به شما نوع خاصی از زندگی سازگار کند.» یک موسیقی سه دقیقه‌ای، تنها ساز و آواز نیست؛ یک داستان که سروصدا به‌پا می‌کند، فقط برای سرگرمی شما منتشر نمی‌شود و قرار است سبک جدیدی از زندگی و مصرف‌گرایی را به شما تحمیل کند. رسانه‌ها، جهان مطلوب سرمایه و قدرت را می‌سازند و ما را به پذیرش آن مجبور می‌کنند؛ تا جایی که فراموش کنیم حقمان چیست! سلیقه‌ی واقعی‌مان کدام است و دوست داریم چه کسی باشیم!

گی دبور خود کارگردان فرانسوی و رهبر گروه «Situationist International» است. این گروه در دهه‌ی پنجاه میلادی فعالیت خود را آغاز کرد. مرام‌نامه‌ی آن‌ها براساس یک اصل مهم نوشته شده است:‌ «مرزی میان هنر و روزمرگی مردم نیست.» گی دوبور از عوامل به‌وجود آمدن جنبش میلیونی و عظیم ماه مه سال 1968 فرانسه است. شغل و تجربه‌ی هنری او باعث شده تا گی دبور بهتر از هر اندیشمندی بداند سینما و رسانه،‌ تا چه اندازه می‌توانند احساسات، نیازها، سلایق و عقاید ما را دگرگون سازند. او راه نجات یافتن از این هزارتوی رسانه‌ای را نیز برای ما آشکار می‌سازد: آگاهی. کتاب جامعه نمایش به ما نشان می‌دهد که برای پایان دادن به این بازی که عمر و واقعیت وجودی ما را می‌بلعد، راهی جز بهم‌ریختن صحنه‌ی نمایش نداریم. باید بدانیم در چه جایگاهی هستیم تا بتوانیم با تحمیل‌های جامعه طبقاتی مبارزه کنیم و زندگی خود را نجات دهیم. در جهان سرمایه‌داری، قوانین نوشته و نانوشته مقدس هستند و شما حق انتخابی ندارید. در این نمایش جهانی، سلیقه‌ی هنری، اعتقادات دینی، نقش جنسیتی، جایگاه شغلی و طبقه‌ی اجتماعی‌تان از پیش مشخص شده. شهروند خوب کسی است که از این قواعد پیروی کند. در صورت نپذیرفتن نقش خود و تلاش برای تغییر آن ابتدا دست‌مایه‌ی خنده می‌شوید و اگر تسلیم نشوید، به‌زودی به‌طرز خشونت‌آمیزی با شما برخورد خواهد شد. کتاب جامعه‌ی نمایش شما را بر صندلی‌های این تئاتر جهانی می‌نشاند و راه مخفی فرار از این نمایش را با استفاده از اندیشه‌های جامعه‌شناسی و فلسفی را به شما نشان می‌دهد.

کتاب جامعه نمایش با ترجمه‌ی گودرز میرانی در انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است.

کتاب جامعه نمایش برای چه کسانی مناسب است؟

هیچ‌کدام از ما در دنیا و شرایطی عادلانه زندگی نمی‌کنیم. ما حق انتخابی بر نوع زندگی و انتخاب‌هایمان نداریم. از ظاهرمان گرفته تا خواب‌هایی که می‌بینیم به‌طور مستقیم و غیرمستقیم توسط رسانه و سرمایه‌داری مدیریت می‌شوند. ما در جهانی از پیش ساخته شده وارد شده‌ایم و تنها راه نجاتمان در افزایش آگاهی‌ست. این حق ماست که بدانیم چه کسانی ما و افکارمان را مدیریت می‌کنند و کتاب جامعه نمایش از زاویه نگاه جامعه‌شناسی سیاسی و فلسفه‌ی سیاسی ما را با واقعیت‌های نظام طبقاتی جهان روبه‌رو می‌کند. دانشجویان علوم اجتماعی و فلسفه نیز به‌طور خاص از مخاطبان این کتاب هستند.

در بخشی از کتاب جامعه نمایش می‌خوانیم

«شکل سیاسی مطلوب که طبقۀ کارگر بتواند از طریق آن رهایی اقتصادی‌اش را به انجام برساند»، در این قرن (قرن بیستم)، به شکل شوراهای کارگران انقلابی که همۀ قدرت‌های تصمیم‌گیری و اجرایی را در دست گرفته‌اند و از طریق هیئت‌هایی که به پایگاهشان پاسخگو هستند و در هر برهه‌ای الغاناپذیرند، شکل واضحی به خود گرفته است. شوراهایی که واقعاً ظهور یافته‌اند هنوز مقدار بسیار اندکی از قابلیت‌هایشان را ارائه کرده‌اند؛ زیرا بلافاصله با آن‌ها مخالفت شده است و مغلوب نیروهای دفاعی متعدد جامعۀ طبقاتی شده‌اند، که یکی از مواردی که باید لحاظ شود، آگاهی کاذب خود آن‌هاست. همان‌طور که پانکوک به‌درستی تأکید می‌کرد، انتخاب قدرت شوراهای کارگران به جای فراهم کردن راه‌حل، «مشکل» پیش می‌آورد. اما دقیقاً در همین شکل از سازمان اجتماعی است که مسائل و مشکلات انقلاب پرولتاریا می‌توانند راه‌حل واقعی خود را بیابند. این جایی است که در آن پیش‌شرط‌های عینی آگاهی تاریخی در کنار هم قرار می‌گیرند تا ارتباطات مستقیم فعال رسمیت یابد و نشان‌دهندۀ پایان تخصصی‌سازی، سلسله‌مراتب، و جدایی، و تبدیل شرایط موجود به «شرایط یکپارچگی» است.

در این فرایند، سوژه‌های پرولتاریا می‌توانند از مبارزه علیه جایگاه ژرف‌اندیشانه‌شان ظهور یابند: آگاهی‌شان با سازمان عملی‌ای که برای خودشان برگزیده‌اند برابر است؛ زیرا این آگاهی از دخالت منسجم در تاریخ جدایی‌ناپذیر شده است. با قدرت شوراها، قدرتی که از نظر بین‌المللی باید جای همۀ قدرت‌های دیگر را بگیرد، جنبش پرولتاریایی به محصول خودش تبدیل می‌شود. این محصول چیزی نیست جز خودِ تولیدکنندگانی که هدفشان چیزی جز تحقق خودشان نیست. تنها به این شکل، انکار حیاتِ نمایش می‌تواند به نوبۀ خود انکار شود.

ظاهر شوراهای کارگری در ربع اول این قرن (قرن بیستم) پیشرفته‌ترین نمود جنبش پرولتری قدیم بود، اما جز در اَشکال تحریف‌شده، مورد غفلت یا فراموشی واقع نشد؛ زیرا همراه با کل بقیۀ جنبش، سرکوب و نابود شد. اکنون، از منظر مناسبِ مرحلۀ جدید نقد پرولتاریایی، شوراها را در پرتو واقعی‌شان می‌توان تنها جنبۀ شکست‌نخوردۀ یک جنبش شکست‌خورده دانست.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: اوج جدایی
فصل دوم: کالا به مثابه نمایش
فصل سوم: وحدت و تفرقه در نمودها
فصل چهارم: پرولتاریا به مثابه سوژه و نمایندگی
فصل پنجم: زمان و تاریخ
فصل ششم: زمانِ نمایشی
فصل هفتم: سلطۀ سرزمینی
فصل هشتم: انکار و مصرف در فرهنگ
فصل نهم: ایدئولوژی مادی‌شده