معرفی و دانلود کتاب بنیاد حق طبیعی: براساس اصول آموزه دانش

معرفی کتاب بنیاد حق طبیعی: براساس اصول آموزه دانش

کتاب بنیاد حق طبیعی نوشته‌ی یوهان گوتلیپ فیشته یکی از منابع ارزشمند در فهم آثار یکی از مهم‌ترین فیلسوفان ایدئالیست آلمانی است. نویسنده در این اثر با تأثیر از فلسفه‌ی ایمانوئل کانت، نظریات خود را پیرامون یکی از مهم‌ترین مکاتب فلسفی ارائه می‌دهد و از این رهگذر، روند شکل‌گیری جامعه‌ی سیاسی را بررسی می‌کند.

درباره‌ی کتاب بنیاد حق طبیعی

ایدئالیسم یکی از جربان‌های مهم فکری در تاریخ فلسفه است. اگرچه فلسفه در پی آموزش و تربیت انسان نیست اما ایدئالیسم می‌کوشد درک درستی از عالم هستی به انسان بدهد. ایدئالیسم این شناخت نسبی را به چگونگی درک انسان از پدیده‌ها ارتباط می‌دهد و فرایند ذهنی ادراک آدمی را در شناخت هستی موثر می‌داند. کتاب بنیاد حق طبیعی (Grundlage Des Naturrechts) نوشته‌ی یوهان گوتلیپ فیشته (Johann Gottlieb Fichte) نظریات یکی از ایدئالیست‌های مهم تاریخ فلسفه را در بر دارد. پس از امانوئل کانت که او را بنیانگذار ایدئالیسم آلمانی می‌دانند، یوهان گوتلیپ فیشته به‌عنوان دومین فیلسوف ایدئالیسم آلمانی شناخته می‌شود که در کتاب بنیاد حق طبیعی بخشی از ایده‌های نظری گسترده‌ی او در باب شکل‌گیری جامعه‌ی سیاسی و اجزاء آن آمده است. ایدئالیسم آلمانی به دوره‌ای پیوسته اطلاق می‌شود که فیلسوفان متاثر از کانت در فاصله‌ی دو قرن هجده و نوزده میلادی در آن به کنکاش مشغول بوده‌اند.

یوهان گوتلیپ فیشته را اغلب متاثر از کانت معرفی می‌کنند. شاید به این دلیل که دروه‌های تاریخ را در نظ می‌گیرند. او در کتاب بنیاد حق طبیعی به خوبی نشان می‌دهد که جریان ایدئالیسم را در مکتب کانت آموخته و سعی دارد عناصر این نوع از شناخت را تا جای ممکن به ساختار جامعه‌‌ و زندگی مردم نزدیک کند. او در کتاب بنیاد حق طبیعی ضمن معرفی فلسفه‌ی حق یا فلسفه‌ی سیاسی مورد نظرش گریزی از این ندارد که او را شیفته‌ی تام و تمام کانت بخوانند، اما همواره در پذیرش آرا و نظرات کانت با دقت خاصی رفتار می‌کند و بیشتر در پی گسترش ایده‌های کانت است.

از طرفی نام هگل همواره در پی نظریات فیشته شنیده می‌شود. هر چند از نظر تاریخی، هگل فیلسوفی است که در کتاب‌های تاریخ فلسفه پس از فیشته قرار می‌گیرد. حال آنکه بررسی نظریات فیشته و مطالعه‌ی کتاب بنیاد حق طبیعی در شناخت ریشه‌های فکری هگل نیز موثر است. این کتاب علاوه بر نگرش یوهان گوتلیپ فیشته نسبت به موضوع ایدئالیسم، مبانی فلسفه‌ی هگل را نیز در بر دارد. چراکه یوهان گوتلیپ فیشته در مسیر پیدایش نظر فیلسوفان بعد از خود به‌عنوان یک راه‌بر خودنمایی می‌کند. سید مسعود حسینی که ترجمه‌ی کتاب بنیاد حق طبیعی را به عهده داشته، در مقدمه‌ای کوتاه به ارتباط فیشته و هگل اشاره می‌کند. او همچنین امیدوار است که با انتشار آثار اصلی یوهان گوتلیپ فیشته به زبان فارسی درک بهتری از نظرات این فیلسوف برجسته‌ی آلمانی به دست آید.

این خاصیت کتاب‌های فلسفی است که گاه ناخوانا و دیرفهم به نظر می‌رسند. کتاب بنیاد حق طبیعی نیز تاحدی سخت‌خوان است. فیشته یک نظریه‌پرداز سخت‌گیر آلمانی است و خواندن کتاب‌هایش بدون شناخت مراحل گسترش نظریه‌ی او دشوار به نظر می‌رسد. با وجود این، نظریات او منطبق با نیازهای اجتماعی است و بیش از هر چیز ایدئالیسم آلمانی را به نیازهای یک جامعه‌ی سیاسی نزدیک می‌کند.

یوهان گوتلیپ فیشته از آن دسته فیلسوفانی است که مردم عادی را نیز از فهم فلسفه بی‌نصیب نمی‌گذارد. او همواره به دنبال جذب علاقمندان به فلسفه بوده و بخش زیادی از نظراتش را منطبق با خواسته‌های جوامع انسانی در کتاب‌هایی که تا حدی عامه‌پسند بوده‌اند بیان کرده است. کتاب بنیاد حق طبیعی جنبه‌هایی از اخلاق‌گرایی نویسنده را نیز در بردارد و نشان می‌دهد که فیلسوف ایدئالیسم تنها در پی خلق ایده‌ای تازه نیست. فیشته در این کتاب روح متعالی و ذهن پویای انسان را به‌عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار در شناخت انسان از درونیات خود و همینطور محیط پیرامونش بررسی می‌کند.

کتاب بنیاد حق طبیعی با ترجمه‌ی سید مسعود حسینی توسط انتشارات ققنوس منتشر شده است.

کتاب بنیاد حق طبیعی برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای علاقمندان به تاریخ فلسفه، پژوهشگران ایدئالیسم آلمانی و دانشجویان رشته‌ی فلسفه مطالب مفیدی ارائه می‌کند.

در بخشی از کتاب بنیاد حق طبیعی: براساس اصول آموزه دانش می‌خوانیم

بدن، از آن جهت که به عنوانِ شخص ملحوظ مى‌شود، باید علتِ مطلق و نهایىِ تعین [یا عزمِ] او براى اثربخشى باشد. این پرسش که بدن را تا چه مرزهایى و ذیلِ چه قوانینى مى‌توان از طریقِ انداموارگىِ خودش محدود ساخت، در این‌جا بى‌وجه است و دخلى به این بحث ندارد. آنچه در اصل به بدن تعلق نداشته باشد، بدن نیست. فقط - هر آنچه از لحاظِ فیزیکى در بدنْ ممکن باشد، باید مجاز شمرده شود که به‌واقع در آن ساخته شود، اگر و فقط اگر شخص آن را اراده کند. بدن را از طریقِ علتى خارجى نه باید به حرکت درآورْد و نه باید از حرکتش جلوگیرى کرد؛ کلاً هیچ‌چیز نباید بى‌واسطه بر آن اثر بگذارد.

هر گونه اثرگذارى در جهانِ حسى که از طریقِ حرکتِ بدنْ ممکن شده باشد باید به طورِ لغزش‌ناپذیرى از چنین حرکتى لازم آید. و نه درست همان حرکتى که صرفاً به اندیشه درآمده یا قصد شده باشد. زیرا اگر کسى با سرشتِ اشیا به‌خوبى آشنا نشده و نیروى فعالِ خویش را در برابرِ توانِ لختىِ اشیا با دقتِ کافى محاسبه نکرده باشد و به همین دلیل، چیزى مخالف با قصد و نیتِ او حاصل آید، تقصیر از خودِ اوست و حق ندارد از چیزى بیرون از خویش شکوه کند. یگانه امرِ مقتضى این است که جهانِ حسى به دستِ یک نیروى آزادِ بیگانه که بیرون از این جهان و در تخالف با تأثیرِ شخص است متعین نشود، چرا که در این صورتْ شخصْ دیگر علتى آزاد نخواهد بود.

حال اما تعیینِ غایتمندِ بدن از براى اثر گذاشتن بر فلان چیز، صرفاً بر مبناى شناختى از شیئى که باید بر آن اثر گذاشته شود و از دلِ این شناخت لازم مى‌آید؛ بنابراین، موجودِ آزاد در نهایت وابسته است. حال، این نکته، به‌کلى، پیش‌تر تصدیق و از پژوهش کنونى کنار گذاشته شده است. اثربخشى و شناختِ متعینْ به طورِ متقابل یکدیگر را مشروط و همین سپهرِ [واحد] را اِشغال مى‌کنند، چنان‌که در بالا اثبات و توضیح داده شد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه مترجم
بخش نخست: حق طبیعی
مقدمه
I. چگونه نوعى دانش فلسفىِ واقعى از یک فلسفه قالبىِ صِرف متمایز مى‌شود
II. آموزه حقِ طبیعى، به منزله نوعى دانش فلسفىِ واقعى، به طورِ خاص باید چه چیزى را حاصل آورد
III. در بابِ رابطه نظریه حقِ فعلى با نظریه کانتى
قسمتِ اصلىِ نخست: استنتاجِ مفهومِ حق
قسمتِ اصلىِ دوم: استنتاجِ کاربست‌پذیرىِ مفهومِ حق
قسمتِ اصلىِ سوم: کاربستِ منظومه‌وارِ مفهومِ حق، یا آموزه حق
فصلِ نخستِ آموزه حق: استنتاجِ حقِ آغازین
فصلِ دومِ آموزه حق: در بابِ حقِ اجبار
فصلِ سومِ آموزه حق: در بابِ حقِ سیاسى، یا حق در جمهور
بخش دوم: حق طبیعى یا کاربسته
قسمتِ نخستِ آموزه حقِ سیاسى: در بابِ قراردادِ شهروندى
قسمتِ دومِ آموزه حقِ سیاسى: در بابِ قانون‌گذارىِ مدنى
قسمتِ سومِ آموزه حقِ سیاسى: در بابِ قانونِ اساسى
ضمیمه نخستِ حقِ طبیعى: عناصرِ حقِ خانواده
قسمت نخست: استنتاجِ ازدواج
قسمتِ دوم: حقِ ازدواج
قسمتِ سوم: نتایجِ رابطه حقوقىِ متقابل میانِ دو جنس به طورِ کلى در دولت
قسمتِ چهارم: در بابِ رابطه حقوقىِ متقابل میانِ والدین و فرزندان
ضمیمه دومِ حقِ طبیعى: عناصرِ حقِ ملت‌ها و حقِ جهان‌وطنى
I. در بابِ حقِ ملت‌ها
II. در بابِ حقِ جهان‌وطنى
یادداشت‌ها
واژه‌نامه فارسی انگلیسی آلمانی
نمایه