معرفی و دانلود کتاب صوتی در یتیم: خشکیدن آب دهان عنکبوت

معرفی کتاب صوتی در یتیم: خشکیدن آب دهان عنکبوت

روزهای آخر زندگی صادق هدایت چگونه به مرگ خودخواسته ختم شد؟ محمود دولت آبادی در کتاب صوتی در یتیم یک سایه را با این نویسنده‌ی مهم ادبیات معاصر ایران همراه می‌کند و روزهای منتهی به مرگش را از نظر می‌گذراند تا لایه‌های تاریک و مبهم درون او را بکاود. این کتاب که با صدای خود نویسنده صوتی شده، یک رمان درباره‌ی روزهای پایانی زندگی صادق هدایت است و تلاش دارد به همین واسطه زوایای تازه‌ای از شخصیت او ارائه بدهد.

درباره‌ی کتاب صوتی در یتیم

به یک آپارتمان کوچک اجاره‌ای در خیابان شامپیونه‌ی پاریس می‌رویم. این آپارتمان ساکت‌تر و تاریک‌تر از همیشه است و این سکوت از بار سنگین جسد بی‌جان نویسنده‌ای بزرگ سرچشمه می‌گیرد. صادق هدایت بی‌جان بر کف زمین افتاده است و میز کوچک او برای همیشه در کنج تاریک اتاق تنها می‌ماند. اما او نمرده است، حتی باوجود داستان‌های نیمه‌تمامی که به دست خود نابود کرد، حتی باوجود اینکه راه نفسش را با گاز برای همیشه بست،‌ بر تارک ادبیات ایران جاودان شد.

صادق هدایت بعد از آنکه می‌نویسد: «می‌روم و داغم را بر دلتان می‌گذارم»، به پاریس می‌رود. خانه‌ای اجاره می‌کند و اجاره‌ی سه ماه آن را پیش‌تر می‌پردازد، اما آدرس آن خانه را مطلقا به هیچ‌کس، حتی به محرم‌ترین دوستانش، نمی‌دهد. می‌چپد در چهاردیواری تنهایی و سکوت تا داستان‌هایش را به اتمام برساند. اما به‌جای نوشتن، داستان‌ها را نیمه‌تمام پاره می‌کند و فقط چند روز در آن خانه می‌ماند. آن چند روز بر او چه گذشت؟ محمود دولت آبادی، ما را به آن چند روز پایانی می‌برد و روایت آن روزها را از زبان سایه‌ای می‌گوید که همیشه در کنار هدایت بوده و گوشه‌گوشه‌ی روزهای او را به چشم خود دیده است. این سایه که مخلوق محمود دولت آبادی است، پس از هفتاد سال در کتاب صوتی درّ یتیم دهان باز می‌کند و از لحظات ناشناخته‌ی هدایت سخن می‌گوید.

صادق هدایت نویسنده‌ی نامدار و پیشگام ایرانی است که تاثیرات بسیاری بر ادبیات معاصر ایران از خود بر جای گذاشت. کتاب او، بوف کور، از مهم‌ترین آثار داستانی تاریخ ادبیات ایران و در زمره‌ی رمان‌های مشهور فارسی در تمام جهان به شمار می‌رود. او در این رمان برای نخستین بار عناصر مدرن ادبیات غربی را در داستان‌نویسی فارسی گنجاند و اندیشه‌های تازه را وارد رگ‌های این ادبیات کرد. شاید گزاف نباشد اگر بگوییم هدایت سرنوشت ادبیات معاصر فارسی را تغییر داد. او مدتی با فقر دست‌وپنجه نرم کرد و رمان مشهورش، بوف کور، را که در هندوستان نوشته بود، در وطنش در سایه‌ی ممنوعیت فرورفت. هدایت در دوران تاریکی قلم می‌زد. مبارزات سیاسی یکی پس از دیگری با شکست روبه‌رو می‌شدند و تیغ سانسور و ممنوعیتْ تن ادبیات ایران را می‌خراشید. چنان شرایطْ نابسامان اجتماعی و سیاسی بود که روحیه‌ی او را به‌شدت سرخورده کرد و امید به بهبود را در او کشت.

روزهای پایانی زندگی اوج سرخوردگی هدایت بود. دوستش، شهید نورایی در بستر مرگ به سر می‌برد. خیابان‌های سرد و خالی پاریس هم میزبان خوبی برایش بودند و درعین‌حال، نبودند. میزبان خوبی بودند چون می‌گذاشتند او سر در گریبان خود فرو ببرد و بدون اینکه کوچک‌ترین توجهی به کسی بکند، غرق در افکارش باشد. میزبان خوبی نبودند چون می‌گذاشتند راحت در مسیر مغاک مرگ پیش برود و سرانجام در تاریکی خاموش شود. محمود دولت آبادی در کتاب صوتی در یتیم سایه‌ی آصادق را به سفر درونی با صادق هدایت همراه می‌کند و جدال‌های بنیادین او را پی می‌گیرد. سعی می‌کند او را به درون جمجمه‌ی زنده‌ی هدایت سرایت بدهد و اسرار مرموز آن جعبه‌ی سیاه را بکاود. آن سایه وجوه مختلف شخصیت هدایت را مجسم می‌کند و لایه‌های گوناگون تفکرات او را شرح می‌دهد. از او می‌پرسد چرا آن‌همه از وضعیت و آینده‌ی ایران سرخورده بود و چه جدالی در درون او را به‌تنهایی و بیگانگی و در نهایت مرگ خودخواسته کشاند.

صادق هدایت هرگز با هیچ نشریه‌ای به گفت‌وگو نپرداخت و تنها از طریق نامه‌هایی که به دوستانش نوشته می‌توان ذره‌ای به اندیشه‌های درونی‌اش نزدیک شد. شگفت آنکه پیرامون هدایت بارها و بارها گفته‌اند و نوشته‌اند؛ اما همچنان ابعاد مبهمی از زندگی او ناشناخته مانده است. چه کسی می‌داند که وقتی بوف کور را می‌نوشت و آن کابوس‌های واقعی و هولناک را خلق می‌کرد، چه در سینه داشت؟

کتاب صوتی در یتیم با قلم جان‌دار و گیرای محمود دولت آبادی آپارتمان صادق هدایت را با جزئیات در نظر مخاطب زنده می‌کند و فضایی مشخص به دست می‌دهد. توصیف دقیق لحظات آخر او قلب شنونده را به تپش می‌اندازد. درعین‌حال، کتاب گریزی می‌زند به گذشته‌ی هدایت و آنچه که بر سر او آمده را به روایت در می‌آورد. سایه‌ی آصادق از لحظات شخصی پا را فراتر می‌گذارد و به محیط دوروبر او نگاهی می‌اندازد. دوره‌ی تاریخی زندگی او را با ذره‌بین فلسفی و اجتماعی از نظر می‌گذراند و این واکاوی را با نگاه ادبی به آثار هدایت همراه می‌کند. شاید بتوان گفت محمود دولت آبادی در این اثر خود سعی می‌کند نبوغ ناتمام هدایت را از سینه‌ی خاک بیرون بکشد و پازل او را ذره‌ذره تکمیل کند.

گفتنی است که کتاب صوتی در یتیم با زیرعنوان «خشکیدن آب دهان عنکبوت» همراه است که نویسنده آن را از نام داستان کوتاه هدایت برگرفت. این داستان، قصه‌ی ناتمام آن عنکبوتی است که روزی مادر نفرینش می‌کند، دهان عنکبوت برای همیشه خشک می‌شود و تار مثل کلمات از دست رفته‌ی کسی که تکلمش را وا داده باشد، دیگر از دهانش بیرون نمی‌آید. داستان این عنکبوت را هدایت پاره کرد و برای همیشه نیمه‌تمام باقی گذاشت.

محمود دولت آبادی، نویسنده‌ی اهل سبزوار، در بیشتر آثارش از روستاییان قلم زد و شرح مفصلی از زندگی آنان به دست داد. او که لقب شوالیه‌ی ادب و هنر ایران را بر خود دارد، آثار کوتاه و بلند مهمی از خود به جای گذاشت و حالا کتاب صوتی در یتیم را در اردیبهشت سال 1403 با کوشش نشر چشمه به انتشار رسانده. گفتنی است که نسخه‌ی صوتی این کتاب را نشر صوتی رادیو گوشه با صداپیشگی خود محمود دولت‌آبادی در دسترس علاقه‌مندان قرار داده است.

کتاب صوتی در یتیم برای چه کسانی مناسب است؟

اگر از دوست‌داران صادق هدایت هستید، کتاب‌های ژانر زندگینامه را مطالعه می‌کنید و یا به رمان‌های ادبیات معاصر ایران و به‌ویژه آثار محمود دولت آبادی علاقه دارید، کتاب صوتی در یتیم را از کف ندهید.

در بخشی از کتاب صوتی در یتیم: خشکیدن آب دهان عنکبوت می‌شنویم

چه باید می‌گفت فرزانه؟ همچو کلامی جواب نداشت. مگر جز آن بود؟ مجال هم نداد که پاسخی بشنود. گفت: «برویم بیرون قدم بزنیم». بیرون رفتن را دوست داشت. اگرچه از آن اتاق لرزانک بالای خط مترو جابه‌جا شده بود به اتاقی در هتل کم‌بهایی دیگر و داستان عنکبوت را هم در این دیون هتل نوشته بود و اینجا اتاق بهتر و آرام‌تری بود، باوجود این ماندن در زیر سقف را دوست نداشت و می‌پسندید که بیشتر در خیابان‌ها و در زیر آسمان قدم بزند. رفتند بیرون، بیرون پاریس را بیشتر دوست می‌داشت؛ حومه. شاید گذران زندگی بیست سال پیش خود را در نظر می‌آورد که خوشایندش بود و یک‌بار هم گفته بود: «من آن مقدار از زندگی‌ام را به‌حساب می‌آورم که توی این شهر گذرانیده‌ام». همان عدد دو و چهار. اودت و تاریکی کنار پایه‌های پل در همان گذران دو و چهار گنجانیدنی‌ست تا قطع آخرین دیدار که تماشای گورستان مونپارناس جای قرار با آن دختر را گرفت و گفت: «مغناطیس مرگ قوی‌تر بوده» و او را کشانیده به گورستان با حسرت آرامش.

فهرست مطالب کتاب صوتی