معرفی و دانلود کتاب حل مسئله: دیدگاه‌هایی از شناخت و علوم اعصاب

معرفی کتاب حل مسئله: دیدگاه‌هایی از شناخت و علوم اعصاب

حل مسئله را باید یکی از جنبه‌های مهم شناختی انسان دانست که آگاهی از آن زمینه‌ی مواجهه‌ی درست با مسائل را فراهم می‌کند. اس. یان رابرتسون در کتاب حل مسئله در تلاش است تا چگونگی این فرآیند را با زبانی علمی و البته همه‌فهم برای ما بازگو کند.

درباره‌ی کتاب حل مسئله

همه‌ی ما در طول روز با مسائل زیادی روبه‌رو هستیم که باید برای آن‌ها راه چاره‌ای پیدا کنیم تا گره آن‌ها باز شود. حل مسئله یکی از فعالیت‌های شناختی پرتکرار هر انسانی در تمام طول زندگی‌اش محسوب می‌شود و به‌عنوان یک توانایی قابل پرورش است. بنابراین ابن گزاره منطقی به‌نظر می‌رسد که کیفیت زندگی اغلب انسان‌ها را چگونگی مواجهه‌ی آن‌ها با مسائل و چالش‌های مختلف تعیین می‌کند. اس. یان رابرتسون (S.Ian Rabertson) در کتاب جامع حل مسئله (Problem solving: perspectives from cognition and neuroscience) قرار است درباره انواع فرآینده‌های شناختی صحبت کند که در یادگیری مراحل حل مسئله بسیار موثر هستند.

کتاب حل مسئله نوشته‌ی اس.یان رابرتسون را باید کتابی دانست که علاوه بر توضیح و بررسی فرآیندهای شناختی دخیل در مهارت حل مسئله، درباره‌ی ماهیت مسائل گوناگونی که هر انسانی با آن روبه‌رو می‌شود نیز صحبت می‌کند. در نتیجه می‌توان گفت که نویسنده‌ی کتاب حل مسئله، تلاش می‌کند به سوال «مسئله چیست؟» پاسخ دهد و در ادامه به ریشه‌یابی مسائل مختلف بپردازد. او در پایان چگونگی مواجهه با مسائل و مشکلات را به شیوه‌ی درست به ما می‌آموزد. هدف کلی اس.یان رابرتسون در این اثر تاکید می‌کند که برای حل بسیاری از مسائل بیش از هر چیز دیگری نیازمند خلاقیت هستیم.

اس. یان رابرتسون، کتاب حل مسئله: دیدگاه‌هایی از شناخت و علوم اعصاب را در ده فصل تنظیم کرده است. فصل اول کلیات مهمی را درباره حل مسئله و آشنایی با این مفهوم ذهنی شامل می‌شود. همچنین در این فصل ریشه مسائل مختلف زندگی فردی و اجتماعی، انواع مسئله‌هایی که با آن‌ها مواجه می‌شویم و عواملی که در حل مسئله تاثیرگذارند، بررسی می‌شود. در فصل دوم به بازنمایی مسئله و چگونگی اشاره شده است. فصل‌های بعدی کتاب جنبه‌ی کاربردی دارد و نویسنده در آن به توضیح مهارت‌ها و ابزارهای لازم باید برای حل مسئله می‌پردازد.

کتاب حل مسئله: دیدگاه‌هایی از شناخت و علوم اعصاب نوشته‌ی اس. یان رابرتسون با ترجمه‌ی حسین زارع و توسط انتشارات نسل نواندیش منتشر شده است.

نکوداشت‌های کتاب حل مسئله

• این کتاب به خوبی ایده‌های اصلی در حوزه ادبیات را توضیح می‌دهد. کتاب حل مسئله دقیق و به‌روز است. به همین خاطر من مطالعه‌ی آن را به دانشجویانم پیشنهاد می‌کنم. (Stephen Payne)
• همه‌جانبه‌بودن این کتاب به‌خوبی محسوس است. نویسنده به‌خوبی توانسته است از عهده تلفیق چندین نظریه پیچیده بدون ساده‌سازی بیش از اندازه بربیاید. (Thom Baguley)

کتاب حل مسئله مناسب چه کسانی است؟

افرادی که به انواع مطالعات در حوزه علوم شناختی علاقه‌مند هستند و همواره در تلاش‌اند تا مهارت‌های شناختی و حل مسئله‌ی خود را تقویت کنند، از خواندن کتاب حل مسئله، لذت خواهند برد. اگر می‌خواهید کیفیت زندگی خودتان را افزایش دهید، این کتاب را بخوانید.

اس. یان رابرتسون را بیشتر بشناسیم

نویسنده‌ی کتاب حل مسئله، یک روانشناس بالینی و عصب‌شناس است. همچنین او علاوه بر این‌که در کالج ترینیتی به تدریس مشغول بوده، موسسه علوم اعصاب کالج ترینیتی را هم راه‌اندازی کرد. اس. یان رابرتسون به‌سبب تحقیقات گسترده و تجربه‌اش در حوزه‌ی تخصصی خود، یعنی روان‌شناسی و عصب‌شناسی در دانشگاه‌های معتبر دنیا نیز به تدریس می‌پردازد. از دیگر فعالیت‌های علمی اس. یان رابرتسون باید به حضور او در کمیته‌ی علوم اعصاب و سلامت روان Wellcome Trust در سال‌های 2011 تا 2011 اشاره کرد.

در بخشی از کتاب حل مسئله می‌خوانیم

اصطلاح بالا رفتن از تپه، یک استعاره برای حل مسئله در تاریکی است. تصور کنید که شما در هوای مه‌آلود گم شده‌اید و می‌خواهید از آن خارج شوید تا ببینید که کجا هستید. شما چهار جهت را انتخاب می‌کنید: شمال، جنوب، شرق و غرب. یک گام به سمت شمال می‌روید و به نظر می‌رسد که پایین رفته‌اید؛ بنابراین پای خود را عقب می‌آورید و 90 درجه به سمت شرق حرکت می‌کنید و گام دیگری برمی‌دارید.

این بار به نظر می‌رسد که به سمت بالا رفته‌اید؛ بنابراین گام را کامل می‌کنید و گام دیگری را در همان مسیر امتحان می‌کنید و به نظر می‌رسد که به سمت بالا رفته‌اید؛ بنابراین گام را کامل کرده و دوباره امتحان می‌کنید. این بار به سمت پایین حرکت می‌کنید و پای خود را بلند می‌کنید، 90 درجه می‌چرخید و دوباره امتحان می‌کنید. این کار را تا جایی انجام می‌دهید که دیگر اهمیتی نداشته باشد به کدام طرف می‌چرخید. همه گام‌هایی که برمی‌دارید به سمت پایین است. در این مورد شما در بالای تپه هستید. این نوع فرایند اکتشافی درصورتی مفید خواهد بود که سعی می‌کنید راه خود را در میان یک ماز پیدا کنید و می‌دانید که درب خروجی به کدام سمت است؛ بنابراین سعی می‌کنید که به آن نزدیک و نزدیک‌تر شوید.

به‌طورقطع بن‌بست‌هایی وجود دارند که شما را مجبور می‌کنند تا به عقب برگردید، اما انتخاب مسیری که به نظر نزدیک‌تر به راه خروج است، یک راهبرد منطقی است. فرض کنید که در حال تلاش برای پیدا کردن یک شبکه تلویزیونی هستید که با آن آشنا نیستید. دو دکمه مشخص‌شده (پ+) و (پ-) وجود دارد و نمی‌دانید که هرکدام چه چیزی را نشان می‌دهند. عدم وجود هر نوع روش مطمئن برای یافتن شبکه درست، باعث می‌شود که به روش‌های قدیمی ‌رجوع کنید. سه گزینه برای شما وجود دارد: می‌توانید (پ+) یا (پ-) یا هر دو را باهم فشار دهید.

فهرست مطالب کتاب

سخن نویسنده
سخن مترجم
پیشگفتار
1: آنچه در حل مسئله دخیل است
مسئله دقیقاً چیست؟
ریشه مسائل در کجاست؟
مسائل «طبیعی» و «غیرطبیعی»
چه چیزی در حل مسائل دخیل است؟
رویکرد‌های مربوط به مطالعه حل مسئله
طبقه‌بندی مسائل
مسائل خوب‌تعریف‌شده و خوب‌تعریف‌نشده
خلاصه فصل
2: بازنمایی مسئله
بازنمایی‌ها و فرایندها
تجزیه‌وتحلیل مسائل خوب‌تعریف‌شده
تعامل میان حل‌کننده مسئله و محیط فعالیت
راهبرد‌های جست‌وجو‌ی اکتشافی
خلاصه فصل
3: انتقال
انتقال منفی آمایه ذهنی
مکانیزم‌های انتقال دانش
انتقال در مسائل خوب‌تعریف‌شده
مطالعه در زمینه حل مسئله قیاسی
فرایندهای شناختی در حل مسئله قیاسی
انواع شباهت‌ها
وقتی ساختارهای رابطه‌ای نادیده گرفته می‌شوند
خلاصه فصل
4: مثال‌های تمرینی و طرح آموزشی
مشکلات پیش روی نویسندگان کتاب‌های درسی
نقش مثال‌ها در کتاب‌های درسی
اصل سرنخ‌دهی
استفاده از مثال به‌عنوان قیاس
فرایندهای دخیل در حل مسائل کتاب درسی
بازنگری در درک مسائل
رویکردهایی درباره طراحی آموزش
سخن آخر
خلاصه فصل
5: توسعه مهارت
استقرا
توسعه طرح‌واره و اثرات خودکارسازی
معماری‌های شناختی
انتقادهای وارد به مدل‌های شناختی
انتقادهای وارد به کنترل انطباقی تفکر منطق
خلاصه فصل
6: توسعه تخصص
مدل‌های مرحله‌ای تخصص
اثر متوسط
آنچه متخصصان و مبتدیان را متمایز می‌کند
آیا متخصصان باهوش‌تر هستند؟ آیا تفاوتی در توانایی‌ها وجود دارد؟
آیا تخصص حاصل استعداد است یا تمرین حساب‌شده؟
آیا تخصص از حوزه‌ای به حوزه دیگر انتقال می‌یابد؟
فرایندهای شناختی در تخصص
انعطاف‌پذیری در تفکر
برخی از عوارض جانبی تخصص
خلاصه فصل
7: بینش
مسائل بینشی
رویکرد گشتالت درباره حل مسئله
رویکردهای پردازش اطلاعات درباره بینش
طبقه‌بندی مسائل بینشی
بینش به‌عنوان یک پدیده خاص
بینش به‌عنوان «روال عادی»
نظریه تغییر بازنمایی (نظریه بازتوزیع)
رویکردهای فرایند دوگانه
خلاصه فصل
8: حل ‌مسئله خلاق
رها شدن از محدودیت‌های خودتحمیلی
مطالعه‌ خلاقیت
نظریه‌های خلاقیت: تولید، ارزیابی و انتخاب
ابزارهای تفکر کورت
نوآفرینی
حل ‌مسئله‌ خلاق آزبورن پارنز
خلاصه فصل
9: علوم اعصاب در حل مسئله
روش‌های مورد استفاده در مطالعه کارکردهای مغز
محاسبات ریاضی در مغز
مراحل حل‌ مسئله
فرایندهای عصب‌شناختی در استدلال قیاسی
مدل‌های عصب‌محاسباتی
طراحی دستورالعمل؛ مطالعه مغز چه چیزی به ما می‌گوید؟
جنبه‌های عصب‌شناختی بینش و خلاقیت
خلاصه فصل
10: سخن آخر
مسائل، مسائل
پیوست‌ها
پیوست یک: برخی از روش‌های ارزیابی و سنجش حل مسئله
پیوست دو: نمونه‌هایی از مقیاس‌های سنجش حل مسئله