معرفی و دانلود کتاب کاندید یا خوش باوری

معرفی کتاب کاندید یا خوش باوری

کتاب کاندید یا خوش باوری رمانی هجوآمیز از فرانسوا ولتر، ادیب و متفکر برجسته‌ی اهل فرانسه است. ولتر در این رمان فلسفیِ پرفروش که در میانه‌ی سده‌ی هجدهم به نگارش درآمده و امروزه یکی از کلاسیک‌های ادبیات جهان به شمار می‌رود، سرگذشت جوانی ساده‌دل را روایت کرده که با سیلی خروشان از بدبختی‌ها و مصائب مواجه می‌شود، اما کماکان بر سر این عقیده که جهان جای نیکی‌ست، باقی می‌ماند.

درباره‌ی کتاب کاندید یا خوش باوری

کتاب کاندید یا خوش‌باوری (Candide) رمانی مشهور از فرانسوا ولتر (Voltaire)، ادیب صاحب‌نام فرانسوی است. ولتر اثر مذکور را که داستانی طنزآمیز با نثری بکر و سرزنده است، در سال 1758 به انتشار رساند؛ یعنی زمانی که جنبش روشنگری -که ولتر خود یکی از سردمداران آن به شمار می‌رفت- در اوج بود و عقاید ملهم از آن، فضای فکری و فرهنگی اروپا (خصوصاً فرانسه) را زیر سیطره داشت.

برای آن‌که بهتر ماهیت هجوآمیز کتاب کاندید را درک کنیم و اشارات فلسفی و تاریخی آن بر ما معلوم شود، می‌بایست اطلاعاتی چند در باب نیت ولتر از نگارش کتاب داشته باشیم و بدانیم که او این اثر را برای مقابله با کدام دیدگاه به رشته‌ی تحریر درآورده است.

آماج حمله‌ی گزنده‌ی ولتر در این رمان، آرای فیلسوفی آلمانی به گوتفرید لایبنیتس است که در سال 1716 از دنیا رفت. او متافیزیک‌دانی برجسته و فیلسوفی تأثیرگذار بود که دو نظریه‌ی اساسی را تدوین و طرح کرد: نخستین نظریه دایر بر این است که همه چیز در عالم علتی دارد. (این نظریه تحت عنوان اصل علت کافی شناخته می‌شود.) نظریه‌ی دیگر لایبنیتس بیان می‌کند که جهانی که می‌شناسیم و در آن زندگی می‌کنیم، «بهترین جهان ممکن» است و آفریدگار در خلق آن تمام حکمت لایزال خود را به کار گرفته است. همین نظریه‌ی اخیر است که ولتر در کتاب کاندید خود به آن حمله می‌کند.

به باور ولتر، واقعیت این است که جهان آکنده از شرّ و رنج و مصیبت است و نظریه‌ی خوش‌بینانه‌ی امثال لایبنیتس کارکرد مخدری را دارد که با آن این واقعیت را از یاد می‌بریم و اصطلاحاً خودمان را به آن راه -راه حماقت!- می‌زنیم.

کاندید (شخصیت اصلی رمان پیش رو) جوانی اشرافی و معصوم و ساده‌دل است که با تعالیم لایبنیتس تربیت می‌شود. در طول کتاب، این تعالیم از زبان شخصیتی به نام دکتر پانگلوس بیان می‌شوند. باری، کاندید با هضم و جذب این تعالیم ساده‌انگارانه و خوشبینانه، از قصر اعیانی خود خارج می‌شود و پا به جهان بیرون می‌گذارد. جایی که واقعیت خشن و بی‌رحمِ حاکم بر آن، هر دم صحت عقاید کاندید (یا به تعبیری: عقاید لایبنیتس) را زیر سؤال می‌برد. کاندید بلایای مختلفی را از سر می‌گذراند: طرد از خانه و کاشانه؛ کشتی‌شکستگی؛ آسیب‌های جسمانی؛ متحمل شدن شکنجه و ... با این حال او لحظه‌ای در درستی عقاید استاد خود مبنی بر این‌که در بهترین جهان ممکن همه چیز نیکوست، شک نمی‌کند. یکی از صحنه‌های به‌غایت خنده‌دار کتاب آن‌جاست که معشوقه‌ی کاندید بی‌نوا را زیر بدترین شکنجه‌ها می‌گیرند، به او تجاوز می‌کنند و در آخر شکمش را از هم می‌درند؛ اما مرد جوان همچنان خود را با این خیال که در دنیای خوبِ آفریده‌ی آفریدگاری خیرخواه همه چیز صلاح است و حکمتی دارد، گول می‌زند! طرفه آن‌که خود دکتر پانگلوس نیز در نهایت با سرنوشتی به‌شدت سخت و ناگوار مواجه می‌شود. (او را به سبب افکارش تحویل دستگاه تفتیش عقاید می‌دهند تا سوزانده شود!) باری، آش به قدری شور می‌شود که کاندید ناگزیر از از رودررو شدن با این سوال می‌گردد: «اگر این بهترین جهان است، سایر جهان‌ها چگونه‌اند؟» تأمل در این سوال، سرآغاز برون‌رفت کاندید از وضعیت جهالت و حماقت است.

گفتیم که ولتر یکی از سردمداران جنبش روشنگری بود؛ چه بسا اصلی‌ترین سردمدار و بارزترین نماینده‌ی آن. او در آثار ادبی و فلسفی خویش -از جمله کتاب کاندید- مهم‌ترین باورهای فیلسوفان روشنگری در باب انسان، رسالت علم و فلسفه، مذهب، سیاست و ... را بیان نموده است.

این باورها را می‌توان ذیل پنج اصل کلی تقسیم‌بندی کرد:

• قوه‌ی عقل ودیعه‌ای بی‌نهایت گرانبها در نهاد انسان است که به واسطه‌ی آن می‌توان به پیشرفت اخلاقی و فرهنگی بشر امیدوار بود. انسان باید قوای عقلی خویش را پرورش دهد و از آن‌ها در راستای رسیدن به سعادت استفاده نماید.
• گواهی علم و تأیید عقل بر وحی دینی و ایمان قلبی برتری دارند. یکی از شروط پیشرفت پذیرش این اصل است.
• رواداری و تساهل، از جمله مهم‌ترین فضائل انسانی‌اند و شایسته است که فیلسوفان و مربیان اخلاق در پرورش هرچه بیشتر این فضیلت در توده‌های انسانی بکوشند.
• آدمی، علی‌رغم کاستی‌های ذاتی‌ای که دارد، موجودی تربیت‌پذیر است و می‌توان به اصلاح او خوشبین بود.
• بایسته و لازم است که نهاد دین به کلی از نهاد سیاست جدا گشته و و نظم مدنی نه بر پایه‌ی آموزه‌های مذهبی و آیینی، بلکه بر مبنای حقوق بنیادین انسانی بنا شود.

اصول مذکور به خوبی در کتاب کاندید بیان و ترویج شده‌اند. البته به نحوی که به ساختار داستان و جذابیت روایت لطمه‌ای وارد نیاید.

کتاب کاندید یا خوش‌باوری توسط انتشارات افق به دست شما رسیده است. ترجمه‌ی این اثر بر عهده‌ی محمود گودرزی بوده.

افتخارات کتاب کاندید یا خوش باوری

• از پرفروش‌ترین عناوین ادبیات فرانسه
• حضور در فهرست برترین رمان‌های فلسفی گودریدز

نکوداشت‌های کتاب کاندید یا خوش باوری

• اثری عالی و درخشان. (Redbook)
• مملو از طنز سیاه و لطفات طبع. (Barnes & Noble)
• شاهکار طنزآمیز جناب ولتر. (Penguin Random House)

اقتباس‌های سینمایی و فرهنگی از کتاب کاندید یا خوش باوری

کتاب کاندید ولتر دستمایه‌ی خلق آثار اقتباسی فراوانی در جهان ادبیات، سینما و تئاتر قرار گرفته است. ذکر عناوین این آثار بی‌شمار در این‌جا لزومی ندارد. اگرچه بد نیست به سریالی تلویزیونی با نام کاندید اشاره کنیم که تماشایش خالی از لطف نیست. این سریال تلویزیونی در سال 1991 ساخته شده است.

کتاب کاندید یا خوش باوری برای چه کسانی مناسب است؟

دوست‌داران رمان‌های فلسفی، علاقه‌مندان به ادبیات کلاسیک و طرفداران ادبیات طنز، سه گروه از مخاطبین اصلی این کتابند.

در بخشی از کتاب کاندید یا خوش باوری می‌خوانیم

«جناب عاشق بسیار گرامی، هشت روز است که من در این شهر بیمارم؛ شنیده‌ام که شما هم اینجایید. اگر می‌توانستم تکان بخورم در آغوشتان می‌پریدم. فهمیدم که به بوردو رفته‌اید؛ کاکامبوی وفادار و پیرزن را که باید به‌زودی دنبالم بیایند، آنجا گذاشتم. حاکم بوئنوس‌آیرس همه‌‌چیز را گرفت، اما قلب شما برایم باقی مانده است. بیایید؛ حضورتان یا زندگی را به من برمی‌گرداند یا باعث می‌شود از خوشحالی بمیرم.»

این نامه‌ی دل‌انگیز، این نامه‌ی غیرمنتظره کاندید را غرق در سروری وصف‌ناپذیر کرد ولی با شنیدن خبر بیماری کونه‌گند عزیزش درد وجودش را فراگرفت. کاندید در کشمکش میان این دو احساس، طلا و الماس‌هایش را برداشت و با مارتن به هتلی رفت که دوشیزه کونه‌گند در آن اقامت کرده بود. لرزان از هیجان وارد می‌شود، قلبش به تپش می‌افتد، بغض گلویش را می‌گیرد؛ می‌خواهد پرده‌های بستر را کنار بزند؛ می‌خواهد چراغی بیاورند. خدمتکار به او می‌گوید: «این کار را نکنید؛ روشنایی او را می‌کُشد.» و ناگهان پرده را دوباره می‌کشد. کاندید با چشمانی اشک‌بار می‌گوید: «کونه‌گند عزیزم، حالتان چطور است؟ اگر نمی‌توانید مرا ببینید دست‌کم با من سخن بگویید.» خدمتکار می‌گوید: «نمی‌تواند حرف بزند.» آنگاه بانو دستی گوشتالو از تخت بیرون می‌آورد و کاندید با اشک‌های خود خیسش می‌کند، سپس همان‌طورکه کیسه‌ای پر از طلا روی مبل می‌گذارد، دست بیمار را پر از الماس می‌کند.

در میان غلیان احساساتش، افسری سر می‌رسد و به دنبالش کشیش اهل پریگور و دسته‌ای سرباز وارد می‌شوند. افسر می‌گوید: «آن دو خارجی مشکوک این‌ها هستند؟» بی‌درنگ دستور می‌دهد بازداشتشان کنند و به افراد شجاعش می‌گوید آن‌ها را به زندان ببرند.

فهرست مطالب کتاب

1: چگونه کاندید در قلعه‌ای زیبا پرورش یافت و چطور از آن رانده شد
2: آنچه در میان بلغارها بر کاندید گذشت
3: چگونه کاندید از میان بلغارها گریخت و عاقبتش چه بود
4: کاندید چگونه معلم فلسفه‌ی سابقش، دکتر پانگلس را دید و نتیجه‌اش چه شد
5: طوفان، غرق شدن کشتی، زمین‌لرزه و آنچه بر سر دکتر پانگلس، کاندید و ژاک آناباتیست آمد
6: چگونه مراسم زیبای مرتدسوزانی برای جلوگیری از زمین‌لرزه برگزار شد و چطور کاندید شلاق خورد
7: چگونه پیرزن کاندید را تیمار کرد و چطور کاندید آنچه را دوست می‌داشت دوباره به دست آورد
8: قصه‌ی کونه‌گند
9: آنچه بر سر کونه‌گند، کاندید، مفتش اعظم و یک یهودی آمد
10: کاندید، کونه‌گند و پیرزن با چه حال پریشانی به کادیس رسیدند و عزیمتشان
11: قصه‌ی پیرزن
12: ادامه‌ی مصائب پیرزن
13: چگونه کاندید ناچار شد از کونه‌گند زیبارو و پیرزن جدا گردد
14: چگونه یسوعیان پاراگوئه از کاندید و کاکامبو استقبال کردند
15: چگونه کاندید برادرِ کونه‌گند دلبندش را کشت
16: آنچه بر سر دو مسافر با دو دختر، دو میمون و وحشیانی موسوم به اوریون آمد
17: رسیدن کاندید و نوکرش به سرزمین الدورادو و چیزهایی که آنجا دیدند
18: آنچه در سرزمین الدورادو دیدند
19: اتفاقاتی که در سورینام افتاد و چگونگی آشنایی کاندید با مارتَن
20: آنچه در دریا بر سر کاندید و مارتن آمد
21: کاندید و مارتن به سواحل فرانسه نزدیک می‌شوند و به استدلال می‌پردازند
22: آنچه در فرانسه بر سر کاندید و مارتن آمد
23: کاندید و مارتن به سواحل انگلستان می‌روند؛ آنچه آنجا می‌بینند
24: درباره‌ی پاکِت و برادر ژیروفله
25: ملاقات در منزل اشراف‌زاده‌ی ونیزی، جناب پوکوکورانته
26: درباره‌ی شامی که کاندید و مارتن با شش بیگانه خوردند و هویت این افراد
27: سفر کاندید به قسطنطنیه
28: آنچه بر سر کاندید، کونه‌گند، پانگلس، مارتن و دیگران آمد
29: چگونه کاندید کونه‌گند و پیرزن را پیدا کرد
30: سرانجام ماجرا