معرفی و دانلود کتاب قوام السلطنه در آیینه تاریخ

معرفی کتاب قوام السلطنه در آیینه تاریخ

کتاب قوام السلطنه در آیینه تاریخ نوشته‌ی فاطمه تقی زاده، ضمن بیان زندگینامه یکی از بزرگ‌ترین سیاستمداران معاصر ایران تاثیرات سیاسی او را در دوره مشروطه و اوایل دوره رضاخان به تصویر می‌کشد.

احمد قوام السلطنه آشتیانی یکی از سیاستمداران تاریخ معاصر ایران بود که در دوران حیاتش رویداد‌های تاریخی مهمی نظیر انقلاب مشروطیت، جنگ جهانی دوم، حضور متفقین در ایران و... به وقوع پیوست، حوادثی که هر کدام به نوبه خود تاثیر بسزایی در تاریخ معاصر کشور ایران داشته‌اند.

قوام السلطنه در سال‌های آخر سلطنت ناصرالدین شاه شروع به کار کرد و در دوران سلطنت پنج پادشاه دیگر مصدر مقامات بزرگی گردید. او در سال 1285 که هم‌زمان با اوج فعالیت‌های سیاسی آزادی خواهان برای به دست آوردن نظام مشروطیت بود در پست منشی حضور که از نزدیک‌ترین مشاغل به شاه و دربار شناخته می‌شد حضور داشت.

او با سیاست محافظه کارانه خود به جمع مشروطه خواهان پیوست و آنان را با زیرکی از اخبار درون دربار مطلع ساخت. احمد قوام کسی است که به همراه یار همیشگی‌اش اعلم الدوله (پزشک مخصوص دربار) توانست مظفرالدین شاه را به امضای فرمان مشروطیت ترغیب کرده و آن را با خط و انشای زیبای خود بنویسد.

آشتیانی ظرف سی و یک سال پنج بار جامه صدارت پوشید و ده کابینه معرفی کرد و یازده فرمان نخست وزیری برای او صادر شد و علاوه بر آن سه سال فرمانروای کل خراسان و سیستان بود که در تمامی این مناصب توانست با هوشمندی نسبت به اوضاع داخلی و خارجی اقدام و با شورش‌ها و کج روی‌های برخی متجاسرین مبارزه و آن‌ها را سرکوب سازد. به همین خاطر او را می‌توان ناجی بحران‌ها و چالش‌های زمانه خود دانست.

در بخشی از کتاب قوام السلطنه در آیینه تاریخ می‌خوانیم:

میرزا حسن خان مستوفی الممالک در دی 1296 از طرف سلطان احمد شاه برای بار چهارم به رئیس الوزرایی انتخاب گردید. اوضاع آشفتۀ آن روز ایران که به علت جنگ جهانگیر اول و توقف قشون روس و انگلیس و عثمانی در تمام ایران و زد و خوردهای موضعی بین آنان امکان هر اصلاحی را در مملکت از دولت سلب کرده بود، مخصوصاً قحطی و نبودن قوت لایموت در سرتاسر کشور بحران بزرگی ایجاد نموده، همه روزه عدۀ زیادی از مردم از گرسنگی تلف می‌شدند. به سبب به هم خوردن اوضاع داخلی روسیه و انقلاب خونین آن کشور هر آن امکان حمله به سرحدات ایران می‌رفت، مخصوصاً خراسان از هر منطقۀ دیگری بیشتر در مسیر این بحران قرار داشت. قبل از انتخاب قوام السلطنه، کامران میرزا نایب السلطنه پسر ناصر الدین شاه و پدر بزرگ مادری احمد والی خراسان بود. او در مدت دو سال حکومت خود کمتر در خراسان دیده می‌شد و غالبأ در تهران به سر می‌برد و همین بی‌توجهی والی موجب شده بود که امنیت استان خراسان را عدۀ زیادی راهزن و غارتگر و شورشی به خطر بیندازند.

میرزا احمد خان قوام السلطنه چهل ساله بود که در دهم بهمن 1296 به فرمان مستوفی الممالک صدر اعظم، والی خراسان و سیستان شد و تا روزی که در مشهد بازداشت گردید، با جلال و اقتدار فرمان راند. انتخاب قوام به این سمت، حاصل موقعیت بحرانی خراسان و ضرورت پایان بخشیدن به اغتشاش و نا امنی و نیز ایجاد شرایطی بود که امنیت داخلی و ثبات و ایمنی مرزهای کشور با سرزمین‌های بیگانه را فراهم سازد. خراسان به دور از پایتخت، زیر تیغ انقلاب نوخاسته‌ی بلشویکی روسیه در شمال و تهدید استعمار کهن انگلستان در جنوب قرار داشت. قبایل کُرد و ترکمن نیز دست در دست اقوام دیگر، چون مانعی بر سر راه اقتدار دولت مرکزی و حکومت محلی به شمار می‌آمدند. دولت و حکومتی که از جلال و جبروتش در خراسان، جز مشهد که به برکت وجود آستان قدس درخششی خیره کننده داشت، نام و نشانی در میان نبود؛ نام و نشانی که آن نیز در وقف دین بود و در گرو مرحمت علما قرار داشت.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
مقدمه
فصل اول: کلیات
مقدمه
چرا باید از این موضوع نوشت؟
فصل دوم: پیشینه خانوادگی قوام السلطنه
تبار و نسب قوام
محمد تقی قوام الدوله آشتیانی
میرزا محمد خان قوام الدوله
میرزا ابراهیم معتمد السلطنه
قوام از کودکی تا پیروزی مشروطیت
ازکودکی تامنشیگری
منشی صدراعظم
وزیر رسائل
رئیس دفتر اختصاصی شاه و لقب تازه
فصل سوم: نقش قوام در تحولات مشروطیت
قوام و یاری مشروطه خواهان
معاون وزیر داخله
اختلاف و سقوط
کابینه جدید و وزارت جنگ قوام السلطنه
قوام السلطنه و خلع سلاح مجاهدین
قوام السلطنه و تشکیل ژاندارمری
فصل چهارم: قوام السلطنه فرمانروای کل خراسان و سیستان
فرمانفرمای کل خراسان
اقدامات قوام در خراسان
تأسیس ژاندرمری و نظمیه
خرید پنج هزار قبضه تفنگ
گارد مخصوص والی
شورش خداوردی سردار
سرکوبی سلطان بیک و شاه محمد
دستگیری و مجازات شجاع الدوله قوچانی
غائله قهرمانلو
شورش زبردست خان رئیس ایل درگز
قوام و تلاش جهت تعمیم و گسترش معارف و فرهنگ
قوام السلطنه و آرامگاه فردوسی
مجازات شدید برای شرب مسکرات
اجاره داری املاک آستان قدس رضوی
قوام، از دستگیری تا نخست وزیری
کلنل محمد تقی خان پسیان در خراسان
روابط قوام و کلنل محمد تقی خان پسیان
بازداشت قوام السلطنه
قوام السلطنه درزندان عشرت آباد
درجستجوی رئیس الوزراء
دستخط شاه
اززندان عشرت آباد تا کاخ رئیس الوزرائی
فصل پنجم: دولت اول قوام
اقدامات دولت قوام در اولین دوره نخست وزیری
استخلاص محبوسین
قوام السلطنه و معرفی کانبیه
کابینه قوام السلطنه و بیانیه او
بیانیه قوام السلطنه رئیس الوزراء
افتتاح مجلس چهارم
نطق افتتاحی احمد شاه در مجلس شورای ملی
معرفی وزیران و بحث پیرامون برنامه دولت
امتیاز نفت شمال و رابطه با آمریکا
یادداشت‌های دولت شوروی
جواب یادداشت‌های دولت شوروی
اتمام حجت انگلیس
تظاهرات عمومی بر له امتیاز نفت شمال
عاقبت نفت شمال و شرکت استاندارد اویل
عهدنامه مودت ایران و شوروی
قیام کلنل محمد تقی خان پسیان
کلنل محمد تقی خان کفیل ایالت خراسان
خاتمه کار کلنل محمد تقی خان پسیان
تلگراف رئیس دولت (قوام السلطنه)
جواب امیر شوکت الملک
جنگ آغاز می‌شود
قسمتی از یک بیانیه
کشته شدن کلنل
مرگ کلنل به همکاری دو رقیب پایان داد
اجرای طرح اتحاد قشون
طغیان امیر موید سواد کوهی
قیام گیلان
متن نامه روتشتین به کوچک خان
متن پاسخ میرزا کوچک خان به رئیس الوزراء قوام السلطنه
سقوط دولت اول قوام
فصل ششم: دولت دوم قوام
دومین رئیس الوزرایی قوام السلطنه
اقدامات کابینه دوم قوام
قانون هیأت منصفه
استخدام مستشار خارجی برای ایران
اعزام محصلین نظامی به اروپا
دمل چرکینی که سر باز کرد...
سقوط دولت دوم قوام السلطنه
فصل هفتم: قوام در دوران به قدرت رسیدن رضاخان
توطئه قتل سردار سپه پرونده سیاسی قوام را بست... .
قوام پس از به سلطنت رسیدن رضاخان
نتیجه
منابع و مآخذ
پیوست‌ها