معرفی و دانلود کتاب فلسفه سینما: فصل‌هایی درباره اندیشه و تصویر

معرفی کتاب فلسفه سینما: فصل‌هایی درباره اندیشه و تصویر

کتاب فلسفه سینما دربردارنده‌ی مجموعه‌ای از مقالات به قلم متفکرانی نظیر توماس ای وارتنبرگ، رابرت سینربرینک، جولیان باگینی و... است که به بررسی ارتباط ماهوی میان فلسفه و سینما می‌پردازند. این اثر به ویراستاری گرگ تاک و هاوی کارل، به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد که آیا سینما می‌تواند مجرایی برای بیان مفاهیم فلسفی باشد یا فلسفه قادر است در مواجهه با سینما، دگرگون شود؟!

درباره‌ی کتاب فلسفه سینما

فلسفه همواره با بدبینی‌ها، شک‌ها، به‌ پرسش کشیدن‌ها و گمانه‌زنی‌ها هم‌نشین بوده است. ذات شکاک فلسفه، ما را به‌عنوان سوژه با پدیده‌ها و ابژه‌های جدید مواجه کرده و وادارمان می‌کند با نگاهی تازه به استقبال تمام مفاهیم و پدیده‌ها برویم. سینما نیز چنین خاصیتی دارد؛ از زاویه‌ای نو جهان را پیش چشم مخاطب می‌گشاید و او را دعوت می‌کند تا به این جهان تازه وارد شود و سوال‌هایش را مطرح کند. سینما می‌تواند فلسفه‌ورزی کند؛ چراکه به بازشناسی پدیده‌های ازپیش‌شناخته‌شده نمی‌پردازد، بلکه جهانی تجربه‌ناشده را به مخاطب عرضه می‌دارد. فلسفه همیشه از راه نوشتار و کلمه بروز نمی‌یابد و گاه راه ابراز خود را از طریق تصویر پیش می‌گیرد و مفهوم فلسفه به‌مثابه‌ی سینما را شکل می‌دهد. به بیانی دیگر، سینما می‌تواند به‌واسطه‌ی نمایش دادن مفهومی نو، پیش‌برنده‌ی تفکر باشد. کتاب فلسفه‌ی سینما (New Takes in Film-Philosophy) از نگاه هشت محقق و فیلسوف نگاشته شده که هریک متفاوت از یکدیگر می‌اندیشند، برخی پیوند میان فلسفه و سینما را امری حتمی و گریزناپذیر می‌دانند و برخی دیگر از عدم امکان فلسفه ورزیدنِ سینما حرف می‌زنند. هرکدام از مقالات هشت‌گانه‌ی کتاب به وسعت دید مخاطب پیرامون موضوع می‌انجامد.

مطالعات سینماییِ فلسفه‌محور، فقط به ضرورت رویکرد فلسفی برای شناخت سینما نظر ندارند، بلکه نشان می‌دهند فلسفه نیز طی این پژوهش‌ها دستخوش تغییر می‌شود و تعاریف جدیدی می‌پذیرد. توماس ای وارتنبرگ (Thomas E Wartenberg) در مقاله‌ی اول کتاب با نام «در باب امکان فلسفه‌ی سینمایی»، این ایده را بسط می‌دهد که فیلم‌ها عملاً قابلیت فلسفه‌ورزی یا فلسفه بودن را دارند. او از این ایده با نام «تز فلسفه‌ی سینمایی» یاد می‌کند. این نویسنده و فیلسوف، مفهوم فلسفه‌ورزی سینما را این‌طور تبیین می‌کند: «برخی فیلم‌سازان از طریق فیلم‌های خود به فلسفه می‌پردازند، و بدین‌قرار فلسفه در فیلم یا از دریچه‌ی فیلم انجام می‌گیرد؛ درست همان‌طورکه شاید از طریق یک مکالمه، ارائه‌ی رساله یا نگاشتن کتاب و مقاله انجام شود.»

رابرت سینربرینک (Robert Sinnerbrink) رویکردی مخالف را در مقاله‌ی خود به بحث می‌گذارد. او در تبیین موضع خود، به خطرِ از دست رفتن وجوه سینمایی و ویژگی‌های زیبایی‌شناختی فیلم، در طی یک تحلیل فلسفی از فیلم اشاره می‌کند. سینربرینک رابطه‌ی میان فلسفه و سینما را انکار نمی‌کند، بلکه بر روشی چندگانه و غیرتقلیل‌گرایانه برای نقد فیلم تأیید می‌ورزد. این رویکرد می‌کوشد حق مطلب را درمورد پیچیدگی رابطه‌ی فلسفه-فیلم ادا کند، و به فیلم مجال دهد تا از حیث فلسفی خوداندیش باشد، و در عین حال این امکان را باز بگذارد که فلسفه از طریق مواجه شدن با فیلم دگرگون شود.

پرسش‌های مطرح‌شده در بحث ارتباط فلسفه-فیلم، به‌هیچ‌وجه سهل و ساده نیستند. چگونه باید به سبک و سیاقی فلسفی درباره‌ی فیلم صحبت کنیم؟ آیا می‌توان گفت فیلم، فلسفه‌ورزی می‌کند؟ به‌عکس، آیا ممکن است فلسفه به‌طریقی به‌واسطه‌ی مواجهه با فیلم دگرگون شود؟ جالب آن‌که در میان موج عظیم علاقه به ارتباط فلسفه-فیلم، اکثر مباحث بر این مسئله تمرکز دارند که آیا می‌توان فیلم را به نحو فلسفی فهم کرد یا حتی آن را نوعی فلسفه‌ورزی به سبک خاص خودش در نظر گرفت یا نه. اما توجه چندانی به این مسئله نشده که آیا خود فلسفه نیز از طریق مواجهه با فیلم دگرگون می‌شود یا نه. آیا وقتی فلسفه با جدیت به فیلم می‌پردازد همچنان «فلسفه» باقی می‌ماند؟ آیا سینما فرم‌های خاصی از تجربه و تفکر را عرضه می‌کند که می‌تواند فلسفه را به اشکالی متمایز تغییر دهد؟ اگر می‌توانیم از فلسفی شدنِ فیلم صحبت کنیم، پس شاید بتوانیم از «سینمایی شدنِ» فلسفه نیز سخن بگوییم. این نظریه‌ای است که نویسندگان دیگری نظیر جولیان باگینی (Julian Baggini)، جان مولارکی، ویویان سابچاک و... در کتاب فلسفه‌ی سینما به آن نظر انداخته‌اند.

کتاب فلسفه‌ی سینما با ترجمه‌ی مهرداد پارسا، فائزه جعفریان، قاسم مومنی، سعید نوروزی و رامین اعلایی، از سوی نشر شوند روانه‌ی بازار شده است.

نکوداشت‌های کتاب فلسفه‌ی سینما

• مجموعه مقالات کتاب فلسفه‌ی سینما، با نشان دادن رویکردهای متعدد فلسفی به فیلم، مرزهای فیلم-فلسفه را واکاوی می‌کنند و خوانش‌های روشنگرانه‌ای از چند فیلم‌ مشخص ارائه می‌دهند. (دانیل شاو)
• بحث‌های نظری مطرح‌شده توسط جمعی از نویسندگان برجسته‌ی این حوزه، به همراه تحلیل برخی از مهم‌ترین فیلم‌ها، راه ورود به بحث پیرامون فلسفه-فیلم را هموار می‌سازد. خواندن فصل‌های توماس ای وارتنبرگ، رابرت سینربرینک و اندرو کلوان برای هر کسی که به سینما یا فلسفه علاقه دارد الزامی است. (دیوید سورفا)

کتاب فلسفه سینما برای چه کسانی مناسب است؟

متخصصان حوزه‌ی سینما، دانشجویان و علاقه‌مندان به مباحث نقد سینما و فلسفه، از این کتاب سود فراوانی خواهند برد.

در بخشی از کتاب فلسفه سینما: فصل‌هایی درباره اندیشه و تصویر می‌خوانیم

در صحنه‌ی معروفی از فیلم ژان-لوک گدار به نام گذران زندگی (فرانسه، 1962)، شخصیت اصلی، نانا (آنا کارینا) وارد کافه می‌شود و از مرد مسن‌تری درخواست می‌کند برایش نوشیدنی بخرد. ناگهان متوجه می‌شود که چیزی برای گفتن به مرد ندارد. این وضعیت «فیلسوف» فیلم (با بازی فیلسوف فرانسوی، بریس پرن) را برمی‌انگیزد تا برایش داستان سه تفنگدار دوما را تعریف کند، داستانی درباره‌ی اینکه چطور فکر کردنِ زیاد عمل را فلج می‌کند. چرا این حکایت عجیب را برایش می‌گوید؟ پاسخ می‌دهد، «همین‌طوری، واسه اینکه حرفی زده باشم». نانا داستان را هم زیبا و هم هراس‌آور می‌داند. فیلسوف می‌گوید داستان ترسناکی است، اما سرنخی به ما می‌دهد: «تنها وقتی می‌تونیم خوب حرف بزنیم که برای مدتی از زندگی دست بکشیم. این بهاییه که باید پرداخت کنیم». نانا می‌پرسد، چرا همیشه باید حرف بزنیم، چرا نمی‌توانیم در سکوت زندگی کنیم؟ فیلسوف می‌پذیرد که ایده‌ی خوبی است، اما چیزی نیست که در زندگی عملی باشد. بدون زبانْ تفکر وجود ندارد؛ با این همه، اغلب سعی می‌کنیم برای آنچه در ذهن داریم کلمات مناسبی پیدا کنیم. نانا طی حدیث نفس فلسفیِ مرد، لحظه‌ای به سوی دوربین می‌چرخد، و چهره‌ی استثنایی او نگاه ما را با ژست مبهم تصدیق و برانگیختگی محو تماشای خود می‌کند. نانا برمی‌گردد و زبان به اعتراض می‌گشاید که کسی نمی‌تواند در زندگی روزمره این‌طور زندگی کند. با نوعی بی‌طرفی و خونسردی که لازمه‌ی گفتار فلسفی است. فیلسوف می‌پذیرد، اما می‌گوید به همین دلیل است که ما میان گفتار و سکوت پس و پیش می‌رویم و نوسان می‌کنیم، میان حیاتی که آن را زندگی می‌کنیم و حیاتی که در ذهن داریم. فیلسوف زندگیِ دنیوی و عادی را «می‌کُشد» تا سخن بگوید، در حالی که نانا («فیلسوف ناخواسته») در سکوت می‌اندیشد تا زندگی کند؛ گذران زندگی.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه‌ی ویراستار فارسی
1. در باب امکان فلسفه‌ی سینمایی / توماس ا. وارتنبرگ / مهرداد پارسا
2. اعاده‌ی حیثیت به فیلم: به‌سوی فلسفه-فیلم رمانتیک / رابرت سینربرینک / مهرداد پارسا
3. یادداشت‌هایی درباره‌ی ‌استنلی کاول و نقد فلسفیِ فیلم / اندرو کلوان / مهرداد پارسا
4. فیلم نمی‌تواند فلسفه‌ورزی کند (و فلسفه نیز نمی‌تواند): مقدمه‌ای بر نا-فلسفه‌ی سینما / جان مولارکی / فائزه جعفریان
5. ماشین سرنوشت: خاستگاه‌های گرافیکی و هستی‌شناسیِ دیجیتال در تحت تعقیب / استفان میولهال / قاسم مومنی
6. جسمیت بخشیدن به تصویر: پدیدارشناسی، آموزش و فیلم آبی اثر درک جارمن / ویویان سابچاک / سعید نووزی
7. مردان جدی؛ فیلم‌های برادران کوئن به‌مثابه‌ی اخلاق / جولیان باگینی / رامین اعلایی
8. بورلسک جان‌فرسا: بازی‌های سرگرم‌کننده‌ی میشل هانکه، پژوهشی درباره‌ی خشونت / اندرو مک‌گتیگان / مهرداد پارسا
نمایه‌ی نام‌ها