معرفی و دانلود کتاب رویا، فانتزی و هنر

معرفی کتاب رویا، فانتزی و هنر

هانا سیگل در کتاب رویا، فانتزی و هنر نظریه‌های خود را درباره‌ی این سه موضوع (رویا، هنر و فانتزی) بیان می‌کند و ضمن آن تلاش دارد تا نظریات فروید را نیز در این باره مطرح کند. گفتنی است کتاب نامبرده ذیل مجموعه‌ی روان‌کاوی نشر شوند به انتشار رسیده است.

درباره‌ی کتاب رویا، فانتزی و هنر

اثر حاضر، با نام کتاب رویا، فانتزی و هنر (Dream, phantasy, and art) را هانا سیگل (Hanna Segal) نخستین بار در سال 1990 نوشته است. همان‌طور که از عنوان کتابی که پیش روی شماست برمی‌آید، هانا سیگل در سه بخش، به موضوع فانتزی، رویا و هنر در چهارچوب فکری زیگموند فروید (Sigmund Freud) می‌پردازد. به عبارت روشن‌تر،‌ شما در بخش اول کتاب رویا، فانتزی و هنر با نظریه‌ی رویای فروید آشنا می‌شوید و همچنین مثال‌هایی بالینی را از هانا سیگل در این باره می‌خوانید. پس از آن نویسنده به سراغ فانتزی ناخودآگاه در آثار ملانی کلاین می‌رود و تلاش خود را به کار می‌گیرد تا میان ایده‌های کلاین و فروید ارتباطی بیابد. در ادامه، به بحث درباره‌ی هنر پرداخته می‌شود.

اما زیگموند فروید درباره‌ی رویاها چه فکر می‌کند؟ فروید عقیده دارد رویاها نگهبانان خواب هستند. گاهی یک محرک بیرونی، همچون صدایی بلند، می‌تواند خواب ما را بر هم بزند. اما آنچه بیش از رویدادهای بیرونی اهمیت دارند، محرک‌های درونی هستند. به عبارت دقیق‌تر، این محرک‌های درونی هستند که معمولاً خواب ما را بر هم می‌زنند. امیال و آرزوهای تحقق‌نیافته و تعارضات حل‌نشده، تنش‌های درونی را به وجود می‌آورند که خواب ما را آشفته می‌کنند.

خواب به طور موقت ارتباط ما را با واقعیت به حالت تعلیق درمی‌آورد. سرکوب کمی تقلیل می‌یابد و پس از آن واپس‌روی رخ می‌دهد. در واقع در اینجاست که آرزوهای ناخودآگاهِ کهنه و قدیمی ما برای بیان شدن و ابراز شدن تقلا می‌کنند.

در کتاب رویا، فانتزی و هنر مطالعه می‌کنیم که رویا معمولاً به برخی از رویدادهایی که هنگام روز رخ می‌دهد ارتباط پیدا می‌کند. فروید این رویدادها را «پسماند روز» می‌نامد. این رویدادها احتمالاً آن‌قدر مهم هستند که بتوان تأثیرشان را بر رویا درک کرد. اما چه مهم باشند و چه ناچیز و بی‌اهمیت، پسماند روز رویدادی است که به طریقی در ذهن بیمار با تعارضات عمیق‌تر ناخودآگاه در ارتباط است و آن‌ها را تجسم می‌بخشد. می‌توان پسماند روز را که موجب بروز رویا می‌شود به رویدادی تشبیه کرد که ممکن است به آغاز روان‌نژندی یا نوعی سمپتوم روان‌نژندانه‌ی خاص منجر شود.

بد نیست اشاره کنیم که کار اصلی فروید روی رویاها، پیش از طرح مفهوم سوپرایگو بود. او آن عامل سرکو‌بگر و مانع تحقق آرزوها را که برای خودآگاه غیرقابل پذیرش‌‍‌اند، سانسور یا سانسور کردن می‌نامد و تعارض را پدیده‌ای می‌داند حاصل تصادم تحقق آرزو در رویا و آرزوهای ناخودآگاهی که می‌کوشند ابراز شوند و از طرف دیگر سانسوری که چنین تحققی را مانع می‌شود.

یکی دیگر از موضوعات مهمی که هانا سینگل در کتاب رویا، فانتزی و هنر مطرح می‌کند، مبحث فانتزی است. فروید عقیده دارد که فانتزی‌ها درست به اندازه‌ی واقعیت بیرونی مهم و واقعی هستند. از این روست که گاهی از فانتزی به مثابه‌ی واقعیتی روانی یاد می‌کند. گفتنی است فروید بر خلاف نظریه‌ی رویاهایش، هرگز نظریه‌ی فانتزی ناخودآگاه را به طور کامل به نتیجه نرساند و علی‌رغم اهمیت این مفهوم در کارش، هرگز کتاب یا حتی مقاله‌ای را به طور کامل به این موضوع اختصاص نداد. با این همه، می‌توان چنین گفت که به طور کلی فانتزی برای فروید تا حدی به خیالبافی نزدیک است. هنگامی که واقعیت بیرونی ناامیدکننده باشد، ایده‌ی تحقق آرزو اهمیت می‌یابد.

بخش سوم کتابِ رویا، فانتزی و هنر درباره‌ی هنر است. فروید همواره شیفته‌ی هنر بود. از او حدود 22 مقاله به جا مانده که به شکل مستقیم و غیرمستقیم به آثار هنری هنرمندان، مضامین منعکس‌شده در ادبیات یا مسائل عمومی خلاقیت هنری پرداخته‌اند. دل‌مشغولی اصلی و عمده‌ی فروید آشکار کردن تعارضات و فانتزی‌های ناخودآگاه بود که در اثر هنری تجسم یافته‌اند. هانا سیگل در کتاب نامبرده بیان می‌کند که برخی از مقالات فروید معطوف به نگاشتن زندگی‌‌نامه‌ی روانی هنرمند با استفاده از آثار هنری بودند که تعارضات درونی و سابقه‌ی روان‌شناسانه‌ی او را آشکار می‌کردند. به عنوان مثال، فروید در کتاب «لئوناردو داوینچی و خاطره‌ای از کودکی‌اش» با استفاده از مختصر اطلاعات زندگی‌نامه‌ای، یک خاطره‌ی کودکی پوشاننده (Screen memory) و دو مورد از نقاشی‌های داوینچی (مونا لیزا و باکره و کودک به همراه حنای قدیس) تلاش می‌کند تا رشد روانی-جنسی لئوناردو داوینچی را بازسازی کند. او تجربیات کودکی لئوناردو را به تعارضاتی که بعدها در زندگی‌اش میان خلاقیت‌های علمی و هنری‌اش به وجود می‌آید، مرتبط می‌کند. در نهایت این‌که بیشترین ارزش این زندگی‌نامه‌های روانی نظیر آنچه گفته شد، نه بازسازی کودکی هنرمند، بلکه افشا کردن فانتزی‌های بیان‌شده در اثر هنری است.

کتاب رویا، فانتزی و هنر را فائزه جعفریان به زبان فارسی ترجمه کرده و انتشارات شوند آن را روانه‌ی بازار کتاب ساخته است.

درباره‌ی مجموعه‌ی روان‌کاوی نشر شوند

نشر شوند تاکنون کتاب‌های مختلفی را با موضوع روان‌کاوی ذیل مجموعه‌ای با همین نام به انتشار رسانده است. کتاب‌های منتشرشده در این مجموعه می‌توانند برای طیف وسیعی از مخاطبان مفید واقع شوند؛ چه آن‌هایی که تازه به سراغ روان‌کاوی آمده‌اند و چه درمانگران و افرادی که سال‌هاست در این حوزه مطالعه دارند. آنچه در ادامه مطالعه می‌کنید، نام برخی از مجلدهایی است که در مجموعه‌ی روان‌کاوی نشر شوند به انتشار رسیده‌اند:

• امر غریب، نوشته‌ی زیگموند فروید و ترجمه‌ی مهرداد پارسا
• درآمدی بر زیگموند فروید به قلم ژان میشل کینودو و ترجمه‌ی مهرداد پارسا
• درباره‌ی اضطراب، نوشته‌ی رناتا سالکل و ترجمه‌ی عباس خورشیدنام و سیاوش طلایی‌زاده

در نکوداشت کتاب رویا، فانتزی و هنر

• کتاب رویا، فانتزی و هنر به علاوه‌ی سایر خدمت‌هایی که هانا سیگل در طول زندگی حرفه‌ای خود به روان‌کاوی کرده، گواهی بر ظرفیت خلاقیت او است. (فصلنامه‌ی روان‌کاوی، جلد 3، جلد LXII)

کتاب رویا، فانتزی و هنر برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان به روان‌کاوی و فلسفه، مخاطبان کتاب رویا، فانتزی و هنر به شمار می‌آیند.

در بخشی از کتاب رویا، فانتزی و هنر می‌خوانیم

تحقق آرزوی موهومی‌ که فروید آن را مبنا قرار می‌دهد در نگاه کلاین و ایساکس بخشی از یک فانتزی بدوی را شکل می‌دهد. فروید می‌پرسد «اما هنوز باید این نکته را توضیح داد که چرا فانتزی‌های یکسان با محتوای یکسان در هر مناسبتی خلق‌ می‌شوند». با نظر به دیدگاه کلاین و ایساکس می‌توان گفت که این فانتزی‌ها در همه‌ی انسان‌ها مشترک هستند، نه به این دلیل که آن‌ها بازتولید برخی رویدادهای واقعی در گذشته‌ی پیشاتاریخ هستند، بلکه به این خاطر که ما استعداد غریزی یکسان و روش‌های یکسانی در برخورد با آن‌ها داریم. همه‌ی فعالیت فانتزی به ا‌گو تعلق دارد و برخی تفاوت‌ها در نگرش نسبت به فانتزی اساساً به تفاوت در نگرش نسبت به ا‌گوی اولیه بستگی دارد. در نگرش کلاین، از آغازِ زندگی، ا‌گویی توانا و واجد صلاحیت‌ وجود دارد که می‌تواند اضطراب را تجربه کند، در واقعیت و فانتزی دست به خلق روابط ابژه‌ای بزند و از سیستم‌های دفاعی بدوی استفاده کند. بر خلاف فروید، کلاین بر این عقیده‌ نیست که فانتزی‌ها تنها زمانی می‌توانند شکل بگیرند که خردسال یا کودک توانایی تفکر منطقی را پیدا کرده باشد.

این نگرش که فانتزی از آغاز، از همان بدوی‌ترین مراحل رشد تأثیرگذار است، به این معناست که این فانتزی باید با امری جسمانی آغاز شود: توهم و خیال پستان نه با تجربه‌ای دیداری، که با یک پستان واقعی در بدن آغاز می‌شود. تجربیات اولیه مانند گرسنگی یا ارضاء، در چارچوب فانتزی‌های رابطه‌ی ابژه‌ای توسط نوزاد تجربه و تفسیر می‌شوند. سوزان ایساکس گمان می‌کند که پشت هر فانتزیِ درون‌فکنی، یک فانتزی اولیه‌ی یکپارچگی و درونه‌سازی عینی و ملموس قرار دارد. ارضاء با در بر گرفتن ابژه‌ی برآورده‌کننده‌ی نیاز تجربه می‌شود و گرسنگی در قالب نوعی اذیت و آزار درک می‌شود. زبان ما این را منعکس می‌کند. ما از «گاز گرفته شدن توسط‌ گرسنگی» حرف می‌زنیم؛ یا می‌گوییم «گرگ بیخ گوش ماست». من معادل فرانسوی‌اش را دوست دارم: گرسنگی به خوردن یک گاو خشمگین تشبیه شده است.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
مقدمه
1. شاهراه
2. فانتزی
3. نمادگرایی
4. فضای ذهنی و عناصر نمادگرایی
5. رویا و اگو
6. فروید و هنر
7. هنر و موضع افسرده‌وار
8. تخیل، بازی و هنر
کتاب‌شناسی
نمایه‌ی نام‌ها