معرفی و دانلود کتاب اخلاق سینمایی: کندوکاو در تجربه اخلاقی به واسطه فیلم

معرفی کتاب اخلاق سینمایی: کندوکاو در تجربه اخلاقی به واسطه فیلم

رابرت سینربرینک در کتاب اخلاق سینمایی از یک ادعا دفاع می‌کند: فیلم‌ها فقط تصویرگر مسائل اخلاقی نیستند، بلکه می‌توانند اخلاق را پدید آورند. او در این کتاب از نظریه‌های جورجو آگامبن، استنلی کاول و ژیل دلوز در باب فیلم‌فلسفه بهره می‌برد و نگرش خود را به اخلاق سینمایی شرح می‌دهد. سینربرینک در بخش پایانی کتاب چند فیلم را برای درک بهتر مباحث کتاب، تحلیل می‌کند.

درباره‌ی کتاب اخلاق سینمایی

فیلم‌ها ابزاری شگفت‌انگیز برای بیان نظریه‌های فلسفه‌ی اخلاق هستند؛ زیرا می‌توانند مفاهیم اخلاقی را در یک بافت عینی قرار دهند و از منظری مثبت یا منفی به یک مسئله‌ی اخلاقی نگاه کنند. برای مثال فرض می‌کنیم که فردی در یک دوراهی اخلاقی قرار گرفته است. اگر بخواهیم با نظریه‌های فلسفی به رفع این مسئله بپردازیم، احتمالاً جزئیات زیادی در اختیارمان قرار نمی‌گیرد. اما وقتی همان فرد را به شخصیت اصلی یک فیلم سینمایی تبدیل کنیم و از جزئیات زندگی او و جامعه‌ی اطرافشان بگوییم، تصمیم‌گیری و قضاوت برایمان ساده‌تر می‌شود. فیلم‌ها فرایند درک فلسفی ما از اخلاق را ساده‌تر می‌کنند و ما را برمی‌انگیزانند که طبق قوانین اخلاقی خاصی زندگی کنیم. رابرت سینربرینک (Robert Sinnerbrink) در حوزه‌ی فلسفه و سینما نامی آشناست، در کتاب اخلاق سینمایی (Cinematic Ethics) از این موضوع بیشتر صحبت می‌کند.

کتاب اخلاق سینمایی سه بخش دارد. در بخش اول سینربریک بررسی می‌کند که چرا گرایش به نظریه‌ی «سینما می‌تواند اخلاق را پدید آورد» در این دوره بسیار پرطرفدار شده و چه عواملی موجب بی‌توجهی پیشین به این نظریه شده است. او عقیده دارد که رواج این نظریه نشان از پیشرفت آینده‌ی فیلم‌فلسفه دارد. از نظر او اخلاق سینمایی یعنی راهی برای برانگیختن و نشان دادن تجربه‌ی اخلاقی بر روی پرده. رابرت سینربرینک در این بخش از آرای جورجو آگامبن و دو فیلم «سینما پارادایزو» و «پرتقال کوکی» بهره می‌برد تا مفاهیم مد نظرش را با روشنی بیشتری توضیح دهد.

بخش دوم به نظریه‌های ژیل دلوز و استنلی کاول در باب فیلم‌فلسفه اختصاص دارد. سینربرینک نشان می‌دهد که میان حمایت او از کمال‌گرایی اخلاقی امرسونی او در مواجهه با شک‌گرایی و نظر ژیل دلوز راجع‌به اخلاق و نهیلیسم، رابطه‌ای وجود دارد. کاول در یکی از نظریه‌های مشهورش سینما را «تصویر متحرک شکاکیت» می‌داند. به باور رابرت سینربرینک، این نظریه یعنی نداشتن باور به توانایی‌مان در شناخت جهان، درک خود و به رسمیت شناختن دیگران. کاول در نقد فیلم‌های کمدی‌ دهه‌ی 1930 و 1940، از مفهوم کمال‌گرایی اخلاقی رالف والدو امرسون استفاده می‌کند. در قلب روابط عاشقانه‌ی این فیلم‌ها، دوستی‌های میان افراد و مکالمات با یکدیگر سبب کمال یافتنشان می‌شوند. درحالی‌که کاول «شک‌گرایی» را مضمون اصلی نقدهای خود قرار می‌دهد، دلوز با تأثیر از نیچه، فیلم‌ها را در پس‌زمینه‌ی نهیلیسیم تفسیر می‌کند. در آخرین فصل بخش دوم، «چرخش عاطفی» در نظریه‌ی فیلم بررسی می‌شود.

بخش سوم درباره‌ی تحلیل اخلاق سینمایی در فهرستی از فیلم‌هاست: جدایی نادر از سیمین، استلا دالاس، با او حرف بزن، ذیبا، قول و عمل کشتن. همه‌ی نظریه‌هایی که در دو بخش پیشین مطرح شده بودند، در این بخش از کتاب اخلاق سینمایی به کار گرفته می‌شوند. دو ضمیمه‌ی پایانی برای کسانی که به مطالعه‌ی بیشتر در این زمینه علاقه دارند، بسیار مفید خواهد بود.

نشر لگا به‌تازگی این کتاب ارزشمند رابرت سینربرینک را با ترجمه‌ی هدیه رستمی و آرش حسن‌پور روانه‌ی بازار کرده است.

نکوداشت‌های کتاب اخلاق سینمایی

• کتاب اخلاق سینمایی گزارشی جامع و جذاب درباره‌ی ظرفیت‌های سینما در نمایش بینش‌های اخلاقی است. سینربریک آرای متفکران تأثیرگذاری مانند استنلی کاول و ژیل دلوز را با رویکردی شناخت‌گرایانه و پدیدارشناسانه بررسی می‌کند. (جین استادلر، استاد دانشگاه کوئینزلند استرالیا)
• کتاب اخلاق سینمایی یک برداشت جدید و شگفت‌انگیز از موضوعی بسیار محبوب است. رابرت سینربرینک ایده‌های پیچیده‌ی فلسفی را با کمک گرفتن از مهم‌ترین آثار معاصر سینما، به گونه‌ای توضیح می‌دهد که همه آن را بفهمند. (دیوید مارتین جونز، نویسنده‌ی کتاب «دلوز در قابی دیگر»)
• رابرت سینربرینک کتاب فوق‌العاده‌ای نوشته است که در مضامین و ابهام‌های فیلم‌ها بررسی می‌شوند. کتاب اخلاق سینمایی از ایده‌ی «سینما، وسیله‌ای برای تجربه‌ی اخلاقی» دفاع می‌کند و استدلال‌های روشن‌کننده‌ای در مباحث طولانی کتاب ارائه می‌دهد. (ریچارد راشتون، استاد دانشگاه لنکستر انگلستان)
• در کتاب اخلاق سینمایی بحث‌های نظری دشوار با تفسیر فیلم‌ها ترکیب می‌شود. علاقه‌مندان به اخلاق و سینما، باید این کتاب را بخوانند. (توماس وارتنبرگ، نویسنده‌ی کتاب «فیلم همچون فلسفه»)
• رابرت سینربرینک در این کتاب از نقد و تفسیر فیلم‌ها فراتر می‌رود و از آزمون‌ها و نظریه‌های اخلاقی، اندیشه‌های کاول و دلوز، رابطه‌ی بین احساسات و اخلاق و مسائل دیگر می‌گوید. (دنیل شاو، نویسنده‌ی کتاب «فیلم و فلسفه»)

کتاب اخلاق سینمایی برای چه کسانی مناسب است؟

فیلسوفان، نظریه‌پردازان و منتقدان فیلم، سینماگران و علاقه‌مندان به سینما مخاطبان اصلی کتاب اخلاق سینمایی هستند.

در بخشی از کتاب اخلاق سینمایی: کندوکاو در تجربه اخلاقی به واسطه فیلم می‌خوانیم

یکی از موضوعات اخلاقی‌محوری در مطالعات متأخر حول احساسات و عواطف، نقش و ارتباط میان هم‌دلی و هم‌دردی بوده است. این‌ مقولات، ایده‌های چندان جدیدی محسوب نمی‌شود. ریشه‌های مفهوم «هم‌دردی» به فلسفۀ اخلاق بریتانیایی قرن هیجدهم و روان‌شناسی احساسات برمی‌گردد؛ برای مثال، رسالۀ 1759 آدام اسمیت به نام نظریۀ احساسات اخلاقی، هم‌دردی را به‌مثابۀ «احساس نوع‌دوستانه نسبت به فلاکت دیگران» تعریف می‌کند که ملازم با «اندوهی ذهنی» است و برداشتی روان‌شناختی، اخلاقی و «طبیعت‌گرا» از تمایل انسانی مشترک ما نسبت به دغدغۀ هم‌دردی با دیگران دارد. روسو نیز هم‌دردی را نوعی شفقت می‌داند که ریشه در احساس ترحم دارد. او جایگاه اخلاق را «وضعیت طبیعی» مفروض پیش از تثبیت قرارداد اجتماعی می‌داند. «از همین ‌رو ترحم، احساسی ذاتی و طبیعی است که هر کنش افراد ناظر به اهتمام به خود را در راستای مراقبت و حفاظت متقابل از نوع انسان، تعدیل می‌کند». برای اسمیت و روسو، شفقت‌های ناظر به رنج دیگران، بنیانی تأثرگونه برای دیگرخواهی متقابل ایجاد می‌کند که سودمند و نافع است. دیگرخواهی تمایل طبیعی ما برای حفاظت و مراقبت از خود را متوازن و متعادل ساخته و از همین رو بنیانی «طبیعی» _ مبتنی بر احساس ذاتی ما برای نوع‌دوستی یا هم‌دلی اخلاقی_ برای توسعه و تحول اجتماع سیاسی و انسانی (جمعی) ما ایجاد می‌سازد.

هیوم نیز فهمی غیرشناختی از بنیان اخلاق در نظریۀ احساسات اخلاقی ارائه می‌کند که منبعث از احساسات ما دربارۀ لذت و رنجش ما در اعمال هم‌دردی حول رنج دیگران است. احساسات اخلاقی ناظر به تأییدشدن یا نشدن _ به‌مثابۀ لذت یا رنجش تجربه می‌شود_ عکس‌العمل‌های عاطفی ناظر به نیت‌خوانی بی‌طرفانۀ فرد دیگر یا کنش‌های آنان‌ مستقل از علایق و منافع شخصی است.

فهرست مطالب کتاب

اخلاق سینمایی
پیشگفتار
مروری اجمالی بر کتاب
بخش نخست: سینما و/به‌مثابۀ اخلاق
1: اخلاق سینمایی: فیلم به‌مثابۀ میانجی تجربۀ اخلاقی
بخش دوم: رویکردهای فلسفی به اخلاق سینمایی
2: از شکاکیت به کمال‌گرایی اخلاقی (استنلی کاول)
3: از باور سینمایی به اخلاق و سیاست (ژیل دلوز)
4: سینم‌پاتی، پدیدارشناسی، شناخت‌گرایی، و تصاویر متحرک
بخش سوم: تحقق‌بخشی اخلاق سینمایی
5: ملودرام اخلاقی (استلا دالاس و با او حرف بزن)
6: ملودرام، واقع‌گرایی و تجربۀ اخلاقی ( ذیبا و قول)
7: فیلم تبهکارانه: اخلاق سینمایی در مستند عمل کشتن
نتیجه‌گیری
ضمیمۀ 1: کتاب‌شناسی _ برای مطالعۀ بیشتر دربارۀ اخلاق سینمایی
ضمیمۀ 2: فیلم‌شناسی برای تدریس و پژوهش
نمایۀ فیلم‌ها
نمایۀ عمومی
نمایۀ اشخاص