معرفی و دانلود کتاب جهان و زبان در اندیشه ویتگنشتاین: چقدر عجیب است که جهان باید وجود داشته باشد

معرفی کتاب جهان و زبان در اندیشه ویتگنشتاین: چقدر عجیب است که جهان باید وجود داشته باشد

کتاب جهان و زبان در اندیشه ویتگنشتاین اثری از طالب جابری است. ویتگنشتاین بی‌شک یکی از فیلسوفان و کسانی‌ بود که نوشتن در باب نظریات و تفکرات او کار ساده‌ای نیست. این کتاب بر آن است تا از گرایش «حیرت» در آرای ویتگنشتاین بگوید و نقطه‌ تمایزهای چنین تمایلی را مورد بررسی قرار دهد. در این اثر، نویسنده به‌منزله‌ی یک پژوهشگر و شارح می‌کوشد تا به عمق تفکرات ویتگنشتاین برود و رویکردهای تازه‌ای در مواجهه با چنین فیلسوفی را پیشنهاد دهد.

درباره‌ی کتاب جهان و زبان در اندیشه ویتگنشتاین

طالب جابری مقدمه‌‌اش را با ارجاعاتی به ارسطو و افلاطون شروع می‌کند که هر دو باور داشته‌اند شروع فلسفه از لحظه‌ای آغاز می‌گردد که انسان خود را در برابر پدیده‌ها و اسرار نهان جهان شگفت‌زده می‌یابد. حیرتی که مسبب پرسشگری و سفر درونی فیلسوف برای یافتن پاسخ‌هایی به چنین دل‌مشغولی‌هایی می‌شود. در کتاب جهان و زبان در اندیشه ویتگنشتاین (Ludwig Wittgenstein)، طالب جابری باور دارد می‌توان در درون آرای این فیلسوف اتریشی نوعی تعلق‌خاطر به حیرت را مشاهده کرد، اما چنین مبحثی ربطی به مذهب یا گرایش به استعلای غیراین‌جهانی ندارد.

طالب جابری باور دارد که حیرت می‌تواند اتفاقاً کاملاً زمینی و این‌جهانی باشد و به‌واسطه‌ی پدیده‌های دیداری صورت پذیرد. نویسنده در کتاب جهان و زبان در اندیشه ویتگنشتاین می‌کوشد تا از دریچه‌ی حیرت به درون آرای ویتگنشتاین نفوذ کند. به باور جابری برای ویتگنشتاین مسئله‌ی اصلی به «جهان چگونه است» مربوط نمی‌شود، بلکه او به خود پدیده و شگفتی «جهان هست» گرایش داشت. چنین مسئله‌ای نشان می‌دهد که نگاه زمینی و این‌جهانی ویتگنشتاین با حیرت از وجودیت پدیده‌ها و ارگانیسمی که در برابرش وجود دارد پیوند می‌خورد. طالب جابری در کتاب جهان و زبان در اندیشه ویتگنشتاین اشاره می‌کند که این فیلسوف باور داشت که بهترین ساعات زندگی آن لحظاتی هستند که در بیداری و هشیاری به‌ سر می‌بریم و آرزوی مرگ در همین موقعیت را در سر داشت؛ وضعیتی از بودن که انسان در حیرت از «جهانی که وجود دارد» قرار می‌گیرد و مرگ خود را طلب می‌کند.

طالب جابری توضیح می‌دهد که گرایش ویتگنشتاین به زبان، نظرگاه «جهان هست» و حیرت‌زدگی مربوط می‌شود. در کتاب جهان و زبان در اندیشه ویتگنشتاین می‌خوانید که این فیلسوف باور داشت که علم مسبب گمراهی فلسفه شده است و پیشرفت‌های عظیم تمدن‌های اروپایی-آمریکایی تنها به‌مثابه‌ی تلاشی عبث برای پیچیده‌تر کردن جهان عمل کرده، درحالی‌که فلسفه و تبیین جهان باید کاری ساده باشد. طالب جابری در کتاب خود می‌کوشد تا به تصویری از «ویتگنشتاین حکیم» دست یابد و در بررسی‌های خود به این واقعیت می‌رسد که برخی از مؤلفه‌های نظری وی را می‌توان با معرفت‌شناسی نیز پیوند زد. باید گفت که این کتاب را می‌توان بیشتر جستاری از یک شارح برای یافتن یک وجه نهان‌مانده در آرای یک فیلسوف در نظر گرفت که با معرفت‌شناسی، معناشناسی و فلسفه‌ی تحلیلی ارتباط برقرار می‌سازد.

به‌طورکلی اگر می‌خواهید اثری را مطالعه کنید که در آن وجوهی تازه از فیلسوفی شناخته‌شده کشف شود و دید تازه‌ای نسبت به یک متفکر کسب کنید، کتاب جهان و زبان در اندیشه ویتگنشتاین اثری قابل اعتنا و درخور توجه است که می‌تواند تصویری نوین از نگره‌های فیلسوف اتریشی ترسیم کند. همان‌طورکه می‌دانید، اولین قانون در هر پژوهشی به قدرت ارجاع نویسنده در بطن گزاره‌هایش مربوط می‌شود و طالب جابری به‌منظور حقانیت نوشته‌های خود به آثار گوناگونی ارجاع می‌دهد. اثر حاضر توسط انتشارات ققنوس عرضه شده است.

کتاب جهان و زبان در اندیشه ویتگنشتاین برای چه کسانی مناسب است؟

این اثر به مخاطبان کتاب‌های فلسفی و مبحث فلسفه‌ی تحلیلی و همچنین کسانی که به آرای ویتگنشتاین علاقه دارند، توصیه می‌شود.

در بخشی از کتاب جهان و زبان در اندیشه ویتگنشتاین: چقدر عجیب است که جهان باید وجود داشته باشد می‌خوانیم

همان‌گونه که در بخش پیشین دیدیم، ویتگنشتاین واقعیت‌هاى عینى و ذهنى را صرفا داراى ارزش نسبى مى‌داند و براى یافتن ارزش مطلق به سراغ تجربه‌هایى خاص مانند «حیرت از وجود»، «ایمنى مطلق» و «احساس گناه» مى‌رود. اما او در این‌جا یک پارادوکس را تشخیص مى‌دهد. اگر این موارد «تجربه»اند، پس نمى‌توانند داراى ارزشى فوق طبیعى و مطلق باشند:

قطعاً، آن‌ها واقعیت‌اند؛ فوراً و درجا رخ داده‌اند، زمان مشخصى طول کشیده‌اند و در نتیجه قابل توصیف‌اند؛ و به این ترتیب با توجه به آنچه دقایقى پیش گفتم باید اذعان کنم که بى‌معناست بگوییم آن‌ها ارزش مطلق دارند؛ و مطلبم را باز هم تندتر مى‌کنم با گفتن این‌که «این پارادوکس است که یک تجربه، یک واقعیت، باید داراى ارزش فوق طبیعى به نظر برسد» (ویتگنشتاین 1379، 331).

اما این تجربه‌ها چنان از نظر ویتگنشتاین ژرف و بنیادین‌اند که به صرف رویارویى با چنین تناقضى آن‌ها را کنار نمى‌گذارد بلکه تلاش مى‌کند از زاویه‌اى دیگر به آن‌ها نزدیک شود. بدین منظور او در ادامه توصیف متفاوتى از آنچه «حیرت از وجود جهان» خوانده شد ارائه مى‌کند و آن را «تجربه دیدن جهان به مثابه یک معجزه» مى‌خواند. ویتگنشتاین براى توصیف بیشتر تجربه حیرت از وجود یا به عبارتى نگاه به جهان همچون معجزه و تمییز دادن آن از شگفت‌زدگى علمى یک مثال عجیب مطرح مى‌کند:

ما همه، آنچه را در زندگى عادى معجزه خوانده مى‌شود مى‌شناسیم. معجزه آشکارا فقط رخدادى است که مانندش را هرگز ندیده‌ایم. حال فرض کنیم چنین رخدادى پیش آمد. این وضعیت را در نظر بگیرید که یکى از شماها ناگهان سرِ شیر درآورده شروع به غریدن کند.

فهرست مطالب کتاب

کوته‌نوشت‌ها
مقدمه
1: آغاز ویتگنشتاین، یک تجربه بنیادین
پیشگفتار: شرح اندیشه ویتگنشتاین را از کجا آغاز کنیم؟
تجربه فلسفه و آغاز ویتگنشتاین
بیان تجربه بنیادین ویتگنشتاین در تراکتاتوس
2: جهان از منظر ابدیت
پیگیرى تحول پرسش و فکر ویتگنشتاین در یادداشت‌هاى 1914 تا 1917
اهمیت تمایز گفتنى/ نشان‌دادنى و دیدگاه‌هاى راسل و فرگه
sub specie aeternitatis (از منظر ابدیت)
منطق و مرزهاى جهان
3: وجود زبان، زبان وجود
«خطابه اخلاق» و حیرت از وجود
معجزه وجود و زبان‌مندى
ویتگنشتاین و هایدگر: وجود زبان، زبان وجود
نردبان زبان و بى‌معنایىِ پرسش از معناى زندگى
پرسش‌هاى علمى و رازآمیزى هستى
حیرت و احساس دینى ویتگنشتاین
غار زبان‌مندى
سخن پایانى
منابع