معرفی و دانلود کتاب تاریخ بلوک شرق

معرفی کتاب تاریخ بلوک شرق

تجزیه‌ی کشورهای بلوک شرق و فروپاشی شوروی، به جنگ سرد میان آمریکا و شوروی خاتمه داد. در کتاب تاریخ بلوک شرق اثر دیوید پیتروزا‌ می‌خوانید که چگونه شوروی توانست نظام کمونیستی را بر اروپای شرقی حاکم کند، چطور پرده‌ای آهنین در اروپا به وجود آمد، زندگی در کشورهای تحت حاکمیت شوروی چگونه بود و جنبش‌های استقلال از این حکومت در چه زمانی و چگونه شکل گرفتند.

درباره‌ی کتاب تاریخ بلوک شرق

تصویر فروریختن دیوار برلین شاید یکی از به‌یادماندنی‌ترین تصاویر قرن بیستم باشد. دیواری که نماد جنگ سرد به حساب می‌آمد و نتیجه‌ی اجتناب‌ناپذیر نبرد میان دو قدرت بزرگ جهان بود: آمریکا و شوروی. دیوار برلین تا سال‌ها آلمان شرقی را از آلمان غربی جدا می‌کرد. پس فروریختن این دیوار یکی از نشانه‌های پایان جنگ سرد است. بلوک شرق، یکی دیگر از نمادهای مهم جنگ سرد، پس از پایان جنگ جهانی به وجود آمد و در پایان دوره‌ی حدوداً چهل‌ساله‌ی جنگ سرد، جز نامی از آن باقی نماند. کتاب تاریخ بلوک شرق (The End of the Cold War)، داستان کشورهای اروپای شرقی را بازگو می‌کند که خود را از سلطه‌ی شوروی رهانیدند.

دیوید پیتروزا (David Pietrusza) در آغاز کتاب، ریشه‌های بلوک شرق را در انقلاب بلشویکی 1917 می‌کاود. او این موضوع را بررسی می‌کند که چگونه کمونیسم از روسیه آغاز شد و در دیگر کشورها گسترش پیدا کرد. دوران به قدرت رسیدن ژوزف استالین، یکی از مهم‌ترین دوره‌ها در تاریخ شوروی است. او در سال 1939 پیمانی با رهبر کشور آلمان، آدولف هیتلر بست. در این پیمان استالین و هیتلر توافق کرده بودند که بر ضد کشور طرف قرارداد وارد جنگ نشوند، لهستان را بین خود تقسیم کنند و روسیه به بخشی از اروپای شرقی دست پیدا کند. اگر تاریخ جنگ جهانی دوم را بدانید، قطعاً در جریان حمله‌ی آلمان به شوروی و شکست خوردن سربازان هیتلر هستید. بعد از شکست خوردن ارتش هیتلر، ارتش سرخ به‌طرف غرب حرکت کرد و کمونیسم را بر کشورهای اروپای شرقی تحمیل کرد. کشورهایی مانند لهستان، چکسلواکی، مجارستان، رومانی، بلغارستان، آلبانی و... دیوید پیتروزا در فصل اول کتاب تاریخ بلوک شرق، داستان سلطه‌ی کمونیسم بر اروپای شرقی را با جزئیات روایت می‌کند.

احتمالاً برایتان سؤال باشد که چگونه کشوری چون آلمان به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد و چرا عده‌ی زیادی علاقه داشتند که در آلمان غربی زندگی کنند؟ اصلاً دلیل اصلی ساخت دیوار برلین چه بود؟ زندگی روزمره‌ی مردم در نظام کمونیستی، زندگی سرد و کسالت‌باری بود که شاید وصف آن را در کتاب‌های نویسندگان روسیه در آن‌زمان خوانده باشید. البته این داستان‌ها در دوران استالین اجازه‌ی انتشار نیافت و سانسوری گسترده بر ادبیات و هنر حاکم بود. در ابتدا استالین ادعا می‌کرد که مردمانش در بهترین وضعیت موجود زندگی می‌کنند؛ اما اندک‌اندک مردم در سراسر دنیا واقعیت را دریافتند. در فصل دوم کتاب تاریخ بلوک شرق با پوست و گوشت و خونتان درک می‌کنید که مردم شوروی و آلمان شرقی و دیگر کشورهای بلوک شرق در چه وضعیتی می‌زیستند. پس کاملاً مشخص بود که مردم شورش کنند و خود را از شر چنین حکومت ناکارآمدی برهانند.

دیوید پیتروزا نخستین نشانه‌های شورش را در فصل سوم به تصویر می‌کشد. ارتش‌های رهایی‌بخش لیتوانی و اوکراین مبارزات استقلال‌طلبانه‌ی خود را شروع کردند. الگوی این کشورها کشور یوگسلاوی بود که در سال 1948 از زیر سلطه‌ی شوروی و استالین بیرون آمده بود. بعد از مرگ استالین ناآرامی‌ها افزایش یافت و کشورهای دیگر نیز به جرگه‌ی مخالفان شوروی پیوستند. تلاش مردم برای استقلال لهستان از شوروی، فصلی مستقل از کتاب تاریخ بلوک شرق را به خویش اختصاص داده است. وقتی ژان پل دوم، پسر یک افسر ارتش لهستان، پاپ کلیسای کاتولیک شد، مردم لهستان به آینده‌ی جنبش استقلال امیدوارتر شدند. او مخالف سرسخت کمونیسم در لهستان بود و به هر طریقی این مخالفت را نشان می‌داد. فصل چهارم کتاب درباره‌ی جنبش استقلال لهستان و فراز و فرودهای آن است.

سرانجام وقتی میخائیل گورباچف رهبر جدید اتحاد جماهیر شوروی بود، بلوک شرق از هم پاشید و شوروی به کشورهایی مستقل بدل گشت. او کارش را با اصلاحات آغاز کرد. اصلاحاتی که گورباچف گمان می‌کرد شوروی و دیگر کشورها را به آرمان‌های اولیه بازمی‌گرداند؛ اما وی پایان کمونیسم را رقم زد. در فصل‌های ششم و هفتم، می‌بینیم که کشورهای بلوک شرق یکی پس از دیگری استقلال خود را اعلام می‌کنند. و در روایت فصل هشتم کتاب تاریخ بلوک شرق، اتحاد جماهیر شوروی از هم فرو می‌پاشد و یلتسین در مقابل گورباچف قد علم می‌کند. دیوید پیتروزا در فصل آخر کتاب، به سرنوشت تک‌تک کشورهای بلوک شرق پس از سقوط دولت‌های کمونیست می‌پردازد.

انتشارات ققنوس کتاب تاریخ بلوک شرق را در مجموعه‌ی تاریخ جهان به چاپ رسانده. مهدی حقیقت‌خواه، یکی از مترجمان اصلی این مجموعه، عهده‌دار ترجمه‌ی این کتاب بوده است.

درباره‌ی مجموعه تاریخ جهان

مجموعه‌ی تاریخ جهان نام مجموعه‌ای 87 جلدی از انتشارات ققنوس است که هر جلد آن ترجمه‌ای از مجموعه‌‌ی World History به حساب می‌آید. دان ناردو، مایکل وی. آزکان، جیمز آ. کوریک و بسیاری دیگر از صاحب‌نظران حوزه‌ی تاریخ، نویسندگان هر جلد از این مجموعه هستند. هر جلد از مجموعه‌ی تاریخ جهان یک دوره‌ی مهم تاریخی را از نظر سیاسی، اجتماعی، تاریخی و فرهنگی با زبانی ساده به خوانندگان می‌شناساند. بعضی از کتاب‌های این مجموعه عبارتند از: «جنگ کره»، «آمریکا و روسیه»، «اسطوره‌های یونان و روم»، «پیدایش مسیحیت»، «جنگ کریمه»، «امپراتوری مغول» و... . مخاطبان اصلی این کتاب‌ها نوجوانانی هستند که می‌خواهند دانش عمومی خود را پایه‌ریزی کنند اما بزرگسالان و علاقه‌مندان و پژوهشگران نیز می‌توانند از مطالب کتاب‌های این مجموعه بهره‌ی بسیار ببرند.

کتاب تاریخ بلوک شرق برای چه کسانی مناسب است؟

اگر درباره‌ی جنگ سرد و تاریخچه‌ی فروپاشی شوروی کنجکاو هستید، کتاب تاریخ بلوک شرق را بخوانید.

در بخشی از کتاب تاریخ بلوک شرق می‌خوانیم

اوکراین با 52 میلیون جمعیت و شهرت «انبار غله اروپا» بودن، مى‌بایست سیر موفقیت‌آمیزى مى‌داشت، که نداشت. در دسامبر 1993، تورم به ماهى صددرصد رسید. سوخت گرمایش نایاب بود. به سبب کمبود نیرو، ایستگاه‌هاى تلویزیونى تنها از شش بعدازظهر تا نیمه‌شب مى‌توانستند برنامه پخش کنند. دولت در اداره‌ی اقتصاد ناتوان به نظر مى‌رسید و به طور گسترده‌اى فاسد تلقى مى‌شد. سیمون جانسون از دانشگاه دوک، در مقاله‌اى به قلم تیم میک در یو.اس.نیوزاند ورلد ریپورت، مى‌گفت: «اوکراین از نظر انرژى، نسبت به کشورهاى بالتیک در 1992 یا اروپاى شرقى در 1990، در وضعیت دشوارترى قرار دارد. همه‌ی آن‌ها مى‌بایست تعدیل مى‌کردند. تفاوت در آن است که اوکراین حاضر به تعدیل نیست.»

اوکراین هنوز 1700 موشک هسته‌اى شوروى را در اختیار داشت. کشورهاى غربى خواستار برچیدن این جنگ‌افزارها بودند و براى انجام این کار 2/8 میلیارد دلار به اوکراین پیشنهاد مى‌کردند. اما پارلمان اوکراین در پذیرش تبدیل شدن به یک کشور غیرهسته‌اى کُند بود.

پس از اعلام استقلال اوکراین، این کشور با روسیه بر سر کنترل ناوگان نیروى دریایى شوروى سابق در دریاى سیاه مناقشه داشت. سرانجام دو کشور مشکل را حل کردند. موضوع عمده مورد مناقشه دیگر کریمه بود، شبه جزیره‌اى سرسبز که از 1954 بخشى از اوکراین بود، اما هفتاد درصد ساکنانش روس‌تبار بودند.

فهرست مطالب کتاب

رویدادهای مهم در تاریخ بلوک شرق
پیشگفتار: پیشینه بدگمانى
1: برقرارى کمونیسم در اروپاى شرقى
2: زندگى روزمره در نظام کمونیستى
3: نخستین نشانه‌هاى شورش
4: لهستان: شکست همبستگى
5: روى کار آمدن میخائیل گورباچف
6: لهستان: پیروزى همبستگى، مجارستان: سوسیالیسم گولاش
7: بقیه بلوک فرو مى‌ریزد
8: فروپاشى اتحاد شوروى
9: پس از گورباچف: یلتسین و دولت‌هاى پس از کمونیسم در اروپاى شرقى
یادداشت‌ها
واژه‌نامه
براى کندوکاو بیش‌تر
آثار مرجع