معرفی و دانلود کتاب بوطیقای ژیژک: چهار مقاله و شرح آن‌ها

معرفی کتاب بوطیقای ژیژک: چهار مقاله و شرح آن‌ها

کتاب بوطیقای ژیژک مجموعه‌ای است از چهار مقاله در حوزه‌های روانکاوی، سینما، سیاست و فلسفه از اندیشمند معاصر اسلوونیایی، اسلاوی ژیژک. مترجم کتاب، محمدصادق صادقی‌پور در ابتدای این اثر توضیحاتی را اضافه کرده است و ساختار فکری اندیشه‌ی ژیژک را شرح می‌دهد. ژیژک در روانکاوی از لکان، در فلسفه از هگل و در سیاست از مارکس تأثیر پذیرفته است و در سینما به آثار آلفرد هیچکاک علاقه و توجهی ویژه دارد.

درباره‌ی کتاب بوطیقای ژیژک

یکی از برجسته‌ترین روشنفکران دانشگاهی و یکی از بحث‌برانگیزترین متفکرین جهان، اسلاوی ژیژک (Slavoj Žižek) نام دارد. این فیلسوف اسلوونیایی و نظریه‌پرداز سیاسی و فرهنگی، از طرفداران سه اندیشمند دیگر است: مارکس، هگل و لگان. ژیژک را بیشتر با نظرات جسورانه، دیدگاه‌های عجیب و حس شوخ‌طبعی عجیبش می‌شناسند. او روانکاوی ژاک لکان، فلسفه‌ی گئورک ویلهلم فریدریش هگل و سیاست کارل مارکس را در نظرات خود ترکیب می‌کند و برای بیان آن‌ها از سینما و فرهنگ عامه کمک می‌گیرد. همین عامل باعث می‌شود که ژیژک طیف گسترده‌تری از مخاطبان را تحت‌تأثیر خود قرار دهد و تصویر خشکی را که از فلسفه در ذهن دیگران به وجود آمده، از بین ببرد. محمدصادق صادقی‌پور، فارغ‌التحصیل رشته‌های سینما و فلسفه‌ی هنر، در کتاب بوطیقای ژیژک چهار مقاله را از این متفکر قرن بیست‌ویکم گرد آورده است که همگی در موضوع سینما با یکدیگر اشتراک دارند.

کتاب بوطیقای ژیژک چهار فصل دارد و محمدصادق صادقی‌پور در ابتدای هر فصل مقدمه‌ای از موضوع موردبحث می‌آورد. در ادامه ترجمه‌ی مقاله‌ای از ژیژک آمده است که هر کدام موضوع مشخصی دارند. از نظر صادقی‌پور، اسلاوی ژیژک هنر و فلسفه را در آثار خود ترکیب کرده است و نوعی آفرینش‌گر متفکر است که جنبه‌ی بوطیقا و شاعرانگی در مقاله‌های او دیده می‌شود.

اولین مقاله‌ی کتاب بوطیقای ژیژک «مرگ و دوشیزه» نام دارد و در آن به سه فیلمی پرداخته می‌شود که زنان در آن نقش محوری دارند. اولین اثر موردبحث، فیلم «قدم زدن مرد مرده» است که در آن جنایتکاری در آستانه‌ی اعدام، به یک راهبه‌ی نوع‌دوست نامه می‌نویسد و از او درخواست دیدار می‌کند. دومین فیلمی که اسلاوی ژیژک به تحلیل آن می‌پردازد، «ترک لاس وگاس» است. در این فیلم با بازی نیکلاس کیج و الیزابت شو، فیلنامه‌نویسی معتادبه‌الکل پس از اخراج از کار، به لاس وگاس می‌رود و زندگی‌اش با دیدن یک روسپی تغییر می‌یابد. فیلم سوم «شکستن امواج»، درباره‌ی زنی باایمان است که نوعی معامله با خدا می‌کند. او از خدا می‌خواهد شوهرش را که در سکوی حفاری نفتی کار می‌کند، برای همیشه نزد او بازگرداند. شوهر او پس از یک رویداد دلخراش، از کمر به پایین فلج می‌شود و این‌چنین آرزوی زن برآورده می‌گردد. ژیژک در تحلیل این فیلم‌ها از نظریه‌های روانکاوی بهره می‌گیرد و نقش زنان را بررسی می‌کند.

اسلاوی ژیژک مانند فردریک جیمسون و ژان فرانسوا لیوتار به جهان امروز از دریچه‌ی پسامدرنیسم می‌نگرد. او مانند جیمسون عقیده دارد که سرمایه‌داری در دنیای پسامدرن به همه‌ی جنبه‌های زندگی مانند امور فرهنگی و اخلاقیات نفود کرده است و هنر متعالی و هنر مبتذل در هر نوعی با یکدیگر آمیخته شده‌اند. در دومین مقاله‌‌ای که در کتاب بوطیقای ژیژک آمده است (مقاله‌ی «ابژه‌ی مستهجن پسامدرنیته»)، این فیلسوف معاصر چپ، پسامدرنیسم و مدرنیسم را مقایسه می‌کند و برای تبیین نظریاتش از سینما کمک می‌گیرد. مقاله‌ی بعدی، رابطه‌ی سینما و سیاست را از دیدگاه ژیژک تببین می‌‌کند و ترجمه‌ی مقاله‌ی «فانتزی به مثابه‌ی مقوله‌ای سیاسی: رهیافتی لاکانی» است. در این مقاله ژیژک سعی دارد ثابت کند که فانتزی علی‌رغم کوشش برای سرپوش گذاشتن بر رسوایی امر واقعی، سرانجام این امر را آشکار می‌کند.

فیلمسازان بسیاری موردتوجه ژیژک هستند؛ اما او به سه کارگردان علاقه و توجه ویژه‌ای دارد: دیوید لینچ، کریشتف کیشلوفسکی و آلفرد هیچکاک. در سومین مقاله‌ی کتاب بوطیقای ژیژک، یکی از مقالات او با نام «آیا راهی درخور برای بازسازی فیلمی از هیچکاک وجود دارد؟» آمده است و در آن بررسی می‌شود که تفسیر فیلم‌های هیچکاک به زبان ساده میسر است یا نه.

کتاب بوطیقای ژیژک به همت انتشارات ققنوس به چاپ رسیده است.

کتاب بوطیقای ژیژک برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به آثار اسلاوی ژیژک علاقه دارید، کتاب بوطیقای ژیژک مکمل مطالعات شما خواهد بود.

در بخشی از کتاب بوطیقای ژیژک: چهار مقاله و شرح آن‌ها می‌خوانیم

اعتقاد ژیژک به تناظر زندگى معاصر امروز با زمانه پسامدرن، او را نیز در زمره فیلسوف‌هایى قرار مى‌دهد که تلاش در جهت تفسیر جهان امروز از خلال مباحث پسامدرنیستى دارند، فیلسوف‌هایى مانند فردریک جیمسون و ژان فرانسوا لیوتار.

مارکسیسم ژیژکى او را به تعریف جیمسون از دوران پسامدرن امروز به مثابه زمانه سرمایه‌دارى پسین نزدیک مى‌کند. جیمسون معتقد است پسامدرنیسم را مى‌توان منطق فرهنگى سرمایه‌دارى پسین تلقى کرد؛ نوعى از سرمایه‌دارى که تنها در جهان پسامدرن امروز معنا مى‌یابد و رخنه‌اى موریانه‌وار به درون همه‌ی عرصه‌هاى زندگى، از عرصه‌هاى فرهنگى گرفته تا اخلاقیات و امور شخصى، پیدا کرده است. دورانى که در آن التقاط حرف اول را مى‌زند و درهم‌آمیختگى ژانرهاى فرهنگى به‌وضوح مشاهده مى‌شود. این درهم‌آمیختگى و امتزاج البته دامنه‌اى بس گسترده دارد و از درهم‌آمیختگى هنر متعالى و هنر پست و مبتذل و سطحى گرفته تا شکسته شدن مرز ژانرهاى سینمایى را در بر مى‌گیرد. دورانى که، به زعم جیمسون، حس یا معناى تاریخى در آن رو به محو شدن است و تنها میل به نوستالژى دوران گذشته در سوژه‌هاى زمانه پسامدرن دیده مى‌شود و در این دوران است که توجه به سطح و زیستن در سطح جاى خود را به ژرف‌نگرى و توجه به عمق مى‌دهد؛ چنان‌که مقایسه‌ی معروف جیمسون میان دو تابلوى مدرن و پسامدرن به‌خوبى این تفاوت را آشکار مى‌سازد؛ تابلوى مدرن کفش‌هاى دهقان اثر ون‌سان ون‌گوک و تابلوى پسامدرن کفش‌هاى دایموند داست اثر اندى وارهول.

به اعتقاد جیمسون، نقاشى ون‌گوک به‌مثابه یک اثر مدرن بازنمون عصر اضطراب است؛ یعنى بازنمایى یک موقعیت اجتماعى واقعى که واجد حقایق اجتماعى قطعى است و این از طریق ارجاعى است که به زندگى دهقانى انجام مى‌شود.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
1: روانکاوى و سینما
مرگ و دوشیزه
2: فلسفه و سینما
ژیژک و پسامدرنیسم
ابژه‌ی مستهجن پسامدرنیته
گسست پسامدرنیست
دیوان‌سالارى و کیف
3: سیاست و سینما
فانتزى به‌مثابه‌ی مقوله‌اى سیاسى: رهیافتى لاکانى
4: مطالعات سینمایى
آیا راهى درخور براى بازسازى فیلمى از هیچکاک وجود دارد؟
سنتوم هیچکاکى
مورد نگاه خیره‌ی گمشده
پایان‌هاى چندگانه
بازسازى ایدئال
فهرست منابع
نمایه