معرفی و دانلود کتاب تا تکینه گاه روایت: هفت جستار فلسفی درباره فیلم جاده مالهالند، ساخته دیوید لینچ

معرفی کتاب تا تکینه گاه روایت: هفت جستار فلسفی درباره فیلم جاده مالهالند، ساخته دیوید لینچ

مجموعه‌ی هفت جستار فلسفی اثر نویسندگان و منتقدان مهم سینما به همت احسان سنایی اردکانی در کتاب تا تکینه گاه روایت جمع‌آوری و ترجمه شده است. این مجموعه مقالات ابعاد مختلف فیلم جاده‌ی مالهالند، ساخته‌ی دیوید لینچ، فیلمساز پرآوازه‌ی آمریکایی را مورد بررسی قرار می‌دهند و شما را هرچه بیشتر با ذهن و جهان این کارگردان آشنا می‌سازند.

درباره‌ی کتاب تا تکینه‌گاه روایت

یک جاده‌ی تاریک و پر از فراز و نشیب که با هزاران آرزو خطراتش را به جان می‌خری و پیش می‌روی و پیش می‌روی تا شاید در انتهای آن به یک دشت سرسبز و پر از آرامش، یعنی هالیوود، برسی. سرانجام به این دشت سرسبز و وسیع قدم می‌گذاری و کابوس‌ها و رویاها در هم می‌پیچند. این عصاره‌ی فیلم جاده‌ی مالهالند (Mulholland Drive) اثر کارگردان مطرح آمریکایی، دیوید لینچ (David Lynch) است. در این فیلم به خیابان‌ها و گوشه و کنار لس آنجلس قدم می‌گذاریم و با دو زن همراه می‌‌شویم که یکی در مسیر رویاهای دست‌نیافتنی هالیوودی با دیگریِ بدون حافظه برخورد می‌کند و به این ترتیب هر دو سفر هولناک جست‌وجوی هویت را آغاز می‌کنند. در این مسیر مرزهای میان واقعیت و رویا دائما در هم فرو می‌رود و آدم‌های عجیب و مکان‌های ترسناک، سرگیجه‌های هویتی را به خوبی به تصویر می‌کشد. ماجرا آن‌جایی ترسناک‌تر می‌شود که ارتباط میان این شخصیت‌ها با زندگی دو زن نمایان می‌گردد و ما را به داستان رازآلود و تودرتوی زندگی انسانی می‌برد.

کتاب تا تکینه‌گاه روایت مجموعه‌ای از هفت جستار فلسفی و سینمایی درباره‌ی فیلم جاده‌ی مالهالند را ارائه می‌دهد. این جستارها را فیلسوفان و نظریه‌پردازان سینمایی مختلفی ازجمله جنیفر بارکر (Jeniffer Barker)، رابرت سینربرینک (Robert Sinnerbrink)، فرانک وارل (Frank Worrell) و... به رشته‌ی تحریر درآورده‌اند و به همت احسان سنایی اردکانی گردآوری و ترجمه شده‌اند تا شما را با ابعاد چندلایه‌ی سینمای لینچ، به‌ویژه یکی از شاخص‌ترین آثار او، آشنا کنند.

جاده‌ی مالهالند از مرموزترین فیلم‌های ژانر نئونوآر است که در سال 2001 ساخته شده. برخی از منتقدان این فیلم را غایت کارنامه‌ی هنری دیوید لینچ می‌دانند که جایزه‌ی بهترین کارگردانی را در جشنواره‌ی فیلم کن سال 2001 و همچنین نامزدی جایزه‌ی اسکار را برای کارگردانش به ارمغان آورد. ان میلر (Ann Miller)، لورا هرینگ (Laura Harring) و نائومی واتس (Naomi Watts) در آن به نقش‌آفرینی پرداخته‌اند.

بیاید بیشتر به داستان فیلم بپردازیم. داستان درباره‌ی یک بازیگر جوان به نام بتی است که به تازگی در آرزوی نقش آفرینی در هالیوود به لس آنجلس آمده و طی اتفاقی عجیب با زنی که اخیرا از یک تصادف جان سالم به در برده و در خانه‌ی خاله‌ی بتی پنهان شده، ملاقات می‌کند. خیلی زود مشخص می‌شود که زن حافظه‌اش را از دست داده است و هیچ چیز از گذشته‌ی خود به یاد نمی‌آورد. بدین ترتیب این دو زن راهی ماجراهایی برای پس گرفتن حافظه‌ی از دست رفته‌ی زن می‌شوند و در این مسیر با شخصیت‌های عجیب و غریب و داستان‌های هولناکی برخورد می‌کنند.

به عقیده‌ی نویسندگان کتاب تا تکینه‌گاه روایت، فیلم جاده‌ی مالهالند کارخانه‌ی رویاهای هالیوود را به تصویر می‌کشد و به زندگی دختران جوانی اشاره می‌کند که در رویای رسیدن به قله‌های موفقیت هالیوود، تمام زندگی‌شان را وسط می‌گذارند و دست به قمار بزرگ کابوس‌واری می‌زنند تا شاید بعد از گذر از تونلی تاریک و ترسناک به آن سوی پرنور و سرسبز برسند. در عین حال از خلال زندگی دخترانی همچون بتی، به گذار هالیوود و تغییر رویکردها و پارادایم‌های این سینما نیز می‌پردازد و مسئله‌ی ناپیدایی دروغ و حقیقت در رسانه‌ها را به تصویر می‌کشد. بدین ترتیب ارجاعات گوناگونی به فلیم‌های مختلف سینمای هالیوود و جهان و زندگی ستارگان سینما می‌بینیم. همچنین درون‌مایه‌هایی از جمله هویت، تقدیرگرایی، فم فتال، عاملیت قهرمان و مسئله‌ی همزاد و وجود همزمان خیر و شر در درون هر انسانی در فیلم به چشم می‌خورد. نماهای درخشان، به ویژه فضاهای سورئال و کابوس‌های خاص لینچ از قلم نیفتاده‌اند. رنگ قرمز نیز عنصری فراموش‌نشدنی در آثار اوست که در فیلم حاضر نیز آورده شده است. عنصری که با پرده‌های بلند قرمز فضای داستان را رازآلوده‌تر از قبل می‌کند و فیلم را در نقطه‌ی عطف آن وارد فضای کابوس‌وار لینچی می‌کند.

همانطورکه گفتیم، هفت جستار فیلم می‌کوشند به ابعاد مختلف آن رسوخ کنند و از نشانگان و رموز مستتر در ساختار داستانی فیلم جاده‌ی مالهالند پرده بردارند. از منتقدان مطرح موجود در این کتاب، دیوید اندروز (David Andrews) و آلن نلسون (Alan Nelson) نام‌های آشنایی برای دوستداران سینما هستند. دو جستار ابتدایی کتاب به قلم دیوید اندروز نوشته شده‌اند و تلاش دارند هاله‌ی تفسیرناپذیر آثار لینچ را در هم بشکنند و به تفسیر روایت آن بپردازند که البته موانع تفسیر آن را نیز بر می‌شمارند. جستار سوم شباهت‌های میان روایت فیلم را با تراژدی‌های یونانی ذکر می‌کند و در عین حال آن را تحت عنوان خلف مدرن تراژدی‌های یونانی با رمان شاخص ادبیات مدرن، کتاب مسخ اثر فرانتس کافکا مقایسه می‌کند. نوشته‌ی چهارم به میانجی کتاب قصر کافکا در این مقایسه دقیق‌تر می‌شود و جنبه‌های کافکایی ساختار قدرت در آثار لینچ را بیرون می‌کشد. پنجمین جستار به ابعاد زیبایی شناختی فیلم می‌پردازد و ششمین جستار می‌کوشد فیلم را با دو تجربه‌ی زیسته در قالب حس‌آمیز و عمق آگاهی تطبیق بدهد. در نهایت، یادداشت آخر نیز با تاکید بر ارائه‌ی خوانشی مدرن از نمایشنامه‌های تراژیک، به دفاع از ساختار فرمی آن برمی‌خیزد.

گفتنی است که مجموعه‌ی مقالات کتاب تا تکینه‌گاه روایت با دقت و وسواس بسیار از میان کتاب‌ها و نشریات معتبر سینمایی انتخاب شده‌اند و به کوشش نشر کرگدن و با ترجمه‌ی احسان سنایی اردکانی به چاپ رسیده و در اختیار علاقه‌مندان سینما قرار گرفته است.

کتاب تا تکینه گاه روایت برای چه کسانی مناسب است؟

منتقدان حوزه‌ی فیلم و سینما و دوستداران سینمای آمریکا، به‌ویژه آثار دیوید لینچ، با مطالعه‌ی این کتاب آشنایی عمیق‌تری در این زمینه کسب می‌کنند.

در بخشی از کتاب تا تکینه گاه روایت: هفت جستار فلسفی درباره فیلم جاده مالهالند، ساخته دیوید لینچ می‌خوانیم

فیلم‌های لینچ اغلب به کندوکاو در قلمرویی بسیار شبیه به نوشته‌های کافکا اهتمام دارند؛ این را می‌شود همان‌قدر از محتوایشان فهمید که از اظهارات لینچ راجع به کافکا. مصداق بارز آن جادۀ مالهالند است. در این مقاله می‌کوشم نشان دهم که چگونه خاصه رمان قصر کافکا به‌شکلی قابل‌توجه با این فیلم سترگ انطباق‌هایی ظریف دارد. رمان‌های کافکا راوی بوروکراسی‌های خفقان‌آور و معیوبی هستند که درعین‌حال عموماً مورداحترام و حتی تکریم‌اند. قهرمانان او قربانیانی هستند ظاهراً گرفتار خطاهای خود، که در تقلا برای راه چاره، دستشان از همه‌جا کوتاه است. آنها ظاهراً آزادند تا بر وفق مراد خود عمل کنند. در روستا چیزی سد راه کا. نیست؛ او مختار است آنجا را ترک کند و حتی به این کار ترغیب هم می‌شود. در محا کمه نیز این‌چنین به نظر می‌رسد که یوزف کا. به تلاش چندانی برای رفع اتهام مرموز خود احتیاجی ندارد. ا گر او طبق معمول همچنان استقامت به خرج می‌داد، صدور حکمش چه‌بسا تا زمانی نامعلوم به تعویق می‌افتاد. اما در هر دو این موارد، اختیارْ واهی است. هر دو کا. نا گزیر در برابر آنچه از قرار معلوم قدرت‌هایی پنهانی‌ هستند، نابود می‌شوند.

در اکثر آثار لینچ، موضوعات کافکاطور به‌وفور به چشم می‌خورَد. از طرفی هم‌نشینی امر متعارف و امر مابعدالطبیعی در بزرگ‌راه گمشده و توئین‌پیکس را داریم؛ از سوی دیگر، کشف باطن پلید امر ظاهراً سلیم که در مخمل آبی به چشم می‌خورَد. این فهرست را می‌شود ادامه داد، اما جالب است که تعارض موضوعی‌ای که در آثار کافکا بین فرد و ساختارهای تیرۀ قدرت به چشم می‌آید، در این فیلم‌ها وضوح چندانی ندارد. این در حالی است که جادۀ مالهالند به تأکید بر همین تعارض اهتمام دارد. مثلاً این را به‌وضوح در اِعمال نفوذ غریب آقای روک بر مراحل ساخت فیلمی که قرار است آدام کشر آن را کارگردانی کند می‌بینیم. وقتی کشر ابتدا از دستور «این همون دختر مدنظره» سرمی‌پیچد، آقای روک به‌طریقی نسبتاً تله‌پاتی‌وار به زیردستان خود پیغام می‌دهد که «همه‌چیز رو متوقف کنید».

فهرست مطالب کتاب

مقدمۀ مترجم: جادۀ مالهالند، تولد یک کلاسیک
دربارۀ فیلم و کارگردان
دربارۀ نویسندگان
اعترافات «یک‌نوع فیلم‌بینِ به‌خصوص»: بازبینی دیوید لینچ / دیوید اندروز
یک فوگ رؤیا گون: انواع منطق‌های جادۀ مالهالند / دیوید اندروز
هویت و عاملیت در جادۀ مالهالند / آلیسون دنهام و فرانک وارل
امر، امر کابوی: جادۀ مالهالند، کافکا و اختیار واهی / آلن نلسون
سیلنسیو: جادۀ مالهالند همچون رمانتیسیسم سینمایی / رابرت سینربرینک
خارج از گام، خارج از دید: حس‌آمیزی و منظر فیلم / جنیفر بارکر
تشرف عفریتی بر جادۀ مالهالند / پاتریک لی. میلر