معرفی و دانلود کتاب مواجهه با داروین: نخستین برخوردها با نظریه‌ تکامل در شرق مسیحی و اسلامی

معرفی کتاب مواجهه با داروین: نخستین برخوردها با نظریه‌ تکامل در شرق مسیحی و اسلامی

ارتباط علم و مذهب از مسائلی است که همواره مورد توجه عالمان دینی و دانشمندان بوده و آنان را به پژوهش‌های متعدد وا داشته است. کتاب مواجهه با داروین که توسط نویسنده‌ی عرب و پروفسور دانشگاه، عادل زیادت نوشته شده، به یکی از بنیادی‌ترین و مهم‌ترین نظریات علمی یعنی نظریه‌ی تکامل داروین پرداخته و تأثیر آن بر دو سنت بزرگ مذهبی یعنی مسیحیت و اسلام را بررسی کرده است.

درباره‌ی کتاب مواجهه با داروین

وجود باورهای تعبدی در سنت‌های دینی که گاهی جنبه‌ی تعصب نیز به خود می‌گیرند، موجب شده تا برخی از نظریات علمی مطرح‌شده توسط دانشمندان دوره‌های مختلف تاریخی، با عدم پذیرش و مخالفت عوامل دینی مواجه شود. کتاب مواجهه با داروین (Western Science in the Arab World: The Impact of Darwinism 1860–1930) نوشته‌ی عادل زیادت (Adel A Ziadat) پژوهشی علمی است که نخستین آشنایی اعراب مسلمان با نظریه‌ی داروین در قرن نوزدهم و بیستم را مورد بررسی قرار می‌دهد. رویکردی که بسیاری از مذهبیان چه مسیحی و چه مسلمان در مواجهه با این نظریه اتخاذ کردند، تلاش برای ایجاد نوعی هماهنگی میان مذهب و نظریه‌ی تکامل بود. در این میان چالشی که متوجه نویسندگان و دانشمندان این حوزه قرار گرفت، اختلاف بین خداناباوران و مذهبیون بر سر منشأ تکامل و روند تاریخی مرتبط با آن بود. در این کتاب بررسی نسبتاً جامعی در رابطه با مکاتب علمی و فرقه‌های مذهبی گوناگون در مواجهه با نظریه‌ی تکامل صورت گرفته و در هر فصل به نوع واکنش هر مکتب از جمله سکولاریسم پرداخته شده است.

نویسنده در کتاب مواجهه با داروین با شرحی تاریخی از وضعیت جوامع عرب و مسلمانان در قرن 19 و 20 تحلیل خود را آغاز می‌کند و به رویدادهای تاریخی، مکاتب علمی‌ و فرهنگی که بر باورهای افراد جامعه تأثیر گذاشته بودند، اشاره می‌کند. در واقع می‌توان گفت این کتاب، تحلیلی تاریخی - فلسفی از تلاقی نظریه‌ی تکامل و سنت‌های مذهبی در طول تاریخ است. در ادامه عادل زیادت به تحلیل دقیق‌تر واکنش‌های مختلف نسبت به این نظریه می‌پردازد و از علما و دانشمندانی نام می‌برد که به طور مستقیم یا غیرمستقیم با نظریه‌ی تکامل داروین مواجه شدند. او به تبیین این موضوع پرداخته که برخی از علما در پی یافتن نوعی سازگاری میان مذهب و نظریه‌ی تکامل به پژوهش پرداختند، در حالی که عده‌ای دیگر به‌شدت به آن حمله کرده و آن را تهدیدی برای ایمان دینی خود دانستند. از جمله علمایی که عقایدشان در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته می‌توان به یعقوب صروف، لوییس شیخو و سید جمال‌الدین اسدآبادی اشاره کرد.

در نهایت عادل زیادت به جمع‌بندی نتایج تحقیقات خود می‌پردازد و تأکید می‌کند که مواجهه با نظریه‌ی تکامل نه تنها چالشی علمی، بلکه مسئله‌ای علمی و فلسفی است و این موضوع ضرورت ایجاد گفت‌و‌گو بین علم و دین را دوچندان می‌کند. کتاب مواجهه با داروین منبعی مفید و ارزشمند برای افرادی است که به تاریخ علم و فلسفه و رابطه‌ی بین علم و دین علاقه‌مند‌ند و می‌تواند به آن‌ها در درک بهتر تأثیرات علم بر دین کمک کند.

این کتاب توسط امیرمحمد گمینی ترجمه شده و به همت انتشارات کرگدن در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.

کتاب مواجهه با داروین برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی اثر پیش رو به پژوهشگران فلسفه‌ی علم و فلسفه‌ی دین و افرادی که به بررسی رابطه‌ی بین علم و دین علاقه‌مند‌ هستند، توصیه می‌شود.

در بخشی از کتاب مواجهه با داروین: نخستین برخوردها با نظریه‌ تکامل در شرق مسیحی و اسلامی می‌خوانیم

بسیاری از علمای مسیحی غربی که معنای تحت‌اللفظی متون مقدس را تنها روایت پذیرفتنی دربار‌ی فرایند شکل‌گیری گونه‌های زنده می‌پنداشتند، نظریه‌ی داروین را از بستر علمی خود جدا و آن را صرفاً نظریه‌ای خداناباورانه می‌دیدند. پیوند مادّه‌گرایی با نظریه‌ی داروین این برداشت را قوت بخشید و این نظریه نه به عنوان نظریه‌ای علمی که در جست‌وجوی تبیین طبیعی پدیده‌های زیستی است، بلکه به عنوان نوعی ایدئولوژی مادّی ضددین شهرت یافت. بدین ترتیب، علمای مسیحی با مادّه‌گرایان هم‌صدا شدند که نظریه‌ی داروین به مادّه‌گرایی و مادّه‌گرایی به بی‌دینی منتهی می‌شود.

پس از آنکه اندک‌اندک زمزمه‌هایی دربار‌ه‌ی نظریه‌ی تکامل در جهان اسلام، از جمله ایران، شنیده شد، همین جبهه‌گیری و سوءبرداشت‌ها در آنجا نیز به وجود آمد. هنوز معلوم نیست که نخستین‌بار نظریه‌ی داروین در شکل مکتوب به چه طریق وارد ایران شده است. در بسیاری از آثار پژوهشی گفته می‌شود که میرزا تقی‌خان انصاری کاشانی فقط یازده سال پس از انتشار منشأ انواع نظریه‌ی تکامل داروین را در کتاب جانورنامه در سال 1287ق (1248ش/1870م) به زبان فارسی مطرح کرده یا دست‌کم به نظریه‌ی تکامل لامارک اشاراتی داشته است، اما خسروی معتقد است این کتاب در واقع بر اساس طبقه‌بندی لینه و نظریه‌ی سلسله‌مراتب حیات نوشته شده است و نشانی از نظریه‌ی تکامل در آن نمی‌توان یافت.

فهرست مطالب کتاب

پیش درآمد
تاریخچه‌ای از نظریه تکامل در غرب
نظریه داروین و ماده گرایی
مواجهه نظریه تکامل و ادیان در سرزمین‌های اسلامی
بخش یکم مواجهه با نظریه تکامل داروین در جهان عرب: (1930-1860م) ٫ عادل زیادات
دورنما
فصل 1: مقدمه
جهان عرب در قرن نوزدهم
نظام آموزشی سنتی پیش از ورود نظام غربی
تحولات آموزشی پس از آشنایی با الگوهای غربی
شوق تبشیری و پیشرفت علمی پروتستان‌ها در برابر کاتولیک‌ها
راه‌های انتقال بومی‌ها در برابر خارجی‌ها
تأسیس انجمن‌های علمی عربی
روزنامه‌نگاری علمی عربی
دیدگاه ها و زندگی نامه های شخصیت‌ها
جمال الدین اسدآبادی
حسین الجسر
یعقوب صروف
شبلی شمیل
لوییس شیخو
سلامة موسى
اسماعیل مظهر
پی‌نوشت‌ها
فصل 2: ملاحظاتی کلی درباره‌ی رویارویی با نظریه‌ی داروین
مقدمه
نخستین نشانه‌ها از افکار داروین در زبان عربی
پی‌نوشت‌ها
فصل 3: رویکرد مسیحیان سکولار به داروین‌گرایی
اندیشه‌ها و ایدئولوژی‌ها
مقدمه
شبلی شمیل
تفکر علمی و ماده‌گرایی
داروین‌گرایی
دیدگاه شمیل درباره‌ی علم و دین
سلامة موسى
تفکر علمی
داروین گرایی تمام عیار
دین و تکامل
نتیجه گیری
یعقوب صروف
پی‌نوشت‌ها
فصل 4: واکنش‌های مسیحیان و مسلمانان سکولار به ماده‌گرایی
بحث بر سر ماده‌گرایی
ماده‌گرایی و جنگ
اختلافات صروف و شمیل بر سر ماده‌گرایی
معنای انتخاب طبیعی و بقای اصلح
پی‌نوشت‌ها
فصل 5: واکنش‌های مسیحیان سنتی به داروین‌گرایی
مقدمه
هوش حیوانات
آب مقدس، ستاره بیت اللحم، مائده آسمانی و روح انسان
شیخو و سکولارها
پی‌نوشت‌ها
فصل 6: واکنش متفکران مسلمان به داروین‌گرایی
مقدمه
سید جمال‌الدین اسدآبادی
حسین الجسر
محمدرضا نجفی اصفهانی
دیدگاه‌های اصفهانی درباره‌ی نظریه‌ی تکامل و دین
مصطفى حسنین المنصوری
حسن حسین
اسماعیل مظهر
بازبینی آرای مسلمانان درباره‌ی تکامل
پی‌نوشت‌ها
فصل 7: نتیجه‌گیری
پی‌نوشت‌ها
بخش دوم: محمدرضا نجفی اصفهانی و نظریه تکامل انسان
امیر محمد گمینی
پیش گفتار
زندگی و تحصیلات اصفهانی
نقد فلسفه‌ی داروین
رابطه‌ی علم و دین نزد اصفهانی
انتقادات اصفهانی بر نظریه‌ی تکامل انسان از منظر علمی
بازخوردهایی به آرای اصفهانی
پی‌نوشت‌ها
منابع