معرفی و دانلود کتاب اندیشیدن فراگیر: آدمی و جهان او

معرفی کتاب اندیشیدن فراگیر: آدمی و جهان او

کتاب اندیشیدن فراگیر یکی از آثار جامعه‌شناس و فیلسوف فرانسوی، ادگار مورن است. او که به عنوان یکی از بزرگ‌ترین متفکران معاصر شناخته می‌شود، در این کتاب مباحث جدی و عمیق انسان‌شناختی را در قالبی ساده و همه‌فهم بیان می‌کند و وضعیت انسان را در جهان هستی مشخص می‌گرداند. کتاب نام‌برده حاصل کنفرانس‌های مورن در دانشگاه پانتئون - سوربن است.

درباره‌ی کتاب اندیشیدن فراگیر

فرد و جامعه و دنیا چه تفاوتی با هم دارند؟ احتمالاً با خودتان فکر می‌کنید که به‌راحتی نمی‌شود این تفاوت‌ها را بیان کرد. هر کسی با هر سطح دانشی فقط می‌تواند قسمتی از رفتار فرد و جامعه را درک کند و آن را توضیح دهد. مثلاً یک روان‌شناس از دید خودش پدیده‌های اجتماعی و سیاسی را تحلیل می‌کند و یک اقتصاددان طور دیگری به قضایا نگاه می‌کند. حتی فرایندهای بیولوژیکی را نمی‌توان به‌سادگی توضیح داد. هر کدام از این مباحث در درک موضوع مؤثر هستند؛ اما هرگز نمی‌توان با آن‌ها کل موضوع را درک کرد. در این صورت باید چه کنیم؟ آیا می‌توانیم این موضوعات را به حال خودشان رها کنیم و هیچ تلاشی برای درک آن‌ها نداشته باشیم؟ یا باید راه دیگری را در پیش بگیریم؟

بعضی از دانشمندان دیدگاهی کلی‌نگر دارند و تعامل بین اجزا را در نظر نمی‌گیرند. برخی نیز دچار نوعی تقلیل‌گرایی شده‌اند و دانش را به حوزه‌های مختلف و زمینه‌های مطالعاتی متفاوت تقسیم می‌کنند. اما دیدگاه یکی از جامعه‌شناسان معاصر فرانسوی با دیگران تفاوت دارد. ادگار مورن (Edgar Morin) در کتاب اندیشیدن فراگیر (Thinking Global) به ما کمک می‌کند که درباره‌ی امور پیچیده‌ی دنیا بهتر فکر کنیم. این فیلسوف با نظریه‌ی امر پیچیده‌ یا پیچیدگی در جهان شناخته می‌شود. نظریه‌ای که شاید در نگاه اول ساده به نظر برسد؛ اما در دنیای امروز بسیار اهمیت دارد.

مورن عقیده دارد که اولین کار در راستای نائل آمدن به فهم امور، زمینه‌سازی است. برای درست معنی کردن یک کلمه، باید معنای آن را در بافت جمله بررسی کنید. درک عمل انسان نیز مستلزم دیدن آن عمل در فرهنگ انسانی است. در مشاهده‌ی انسان‌ها وحدت و تنوع را در کنار هم می‌بینیم. ادگار مورن می‌گوید که اگر دیگران را کاملاً متفاوت بدانیم، نمی‌توانیم آن‌ها را درک کنیم. اگر آن‌ها را کاملاً یکسان ببینیم، نمی‌توانیم متوجه شویم چه چیزی آن‌ها را اصیل و متفاوت می‌کند.

در کتاب اندیشیدن فراگیر پیشنهاد می‌شود که بعد از زمینه‌سازی، برای شروع تفکر درباره‌ی جامعه‌ی انسانی باید روابط بین اجزا و کل و ویژگی‌های ظاهرشده در سیستم اجتماعی پیچیده را درک کنیم. افراد،‌ گروه‌ها، زبان‌ها، فرهنگ‌ها، دولت‌ها،‌ مقررات و... در این مطالعه نقش مهمی دارند. همچنین نگاهمان به تاریخ و اجتماع را نیز باید کمی تغییر دهیم. تغییرات اجتماعی اختلالاتی در سطح اجتماعی هستند که کل سیستم را دگرگون می‌کنند. اما درک تکامل تاریخی به این سادگی نیست و کمی پیچیده است. برای درک بهتر عقاید مورن در باب انسان و جوامع بشری، بهتر است کتاب اندیشیدن فراگیر را بخوانید.

ادگار مورن یکی از مهم‌ترین متفکران فرانسوی در نیمه‌ی دوم قرن بیستم است. او جامعه‌شناس و فیلسوفی است که با نظریه‌ی امر پیچیده شناخته می‌شود. کتاب اندیشیدن فراگیر متن ویرایش‌شده‌ی مجموعه کنفرانس‌های مورن در پاریس است که در سال 2015 برگزار شد؛ یعنی زمانی‌که این اندیشمند فرانسوی 94 سال داشت. بنیاد خانه‌ی علوم انسانی در پاریس و میشل ویویورکا متولی اصلی این کنفرانس‌ها بودند؛ اما مکان برگزاری کنفرانس در دانشگاه پانتئون – سوربون بود. پس از شش کنفرانس، متن سخنرانی ادگار مورن با همان لحن خودمانی، نگاشته و ویرایش شد و صورت‌ مدون آن در کتاب اندیشیدن فراگیر به چاپ رسید.

ادگار مورن در این کتاب اصول نظریه‌ی امر پیچیده را توضیح می‌دهد و سعی دارد این اصول را برای حل تعارض‌های بزرگ عصر حاضر به کار بگیرد. او بعد از توضیح دادن این اصول نشان می‌دهد که چه گزینه‌هایی در پیش رو داریم. البته این کتاب کوتاه آن‌چنان در بحث عمیق نمی‌شود و برای اطلاع بیشتر از نظریه‌ی پیچیدگی، باید به کتاب‌های دیگر این جامعه‌شناس فرانسوی مانند کتاب «درآمدی بر اندیشه‌ی پیچیده» مراجعه کنید.

انتشارات ققنوس کتاب اندیشیدن فراگیر را با ترجمه‌ی محمدعلی انواری روانه‌ی بازار کرده است.

کتاب اندیشیدن فراگیر برای چه کسانی مناسب است؟

اگر دوست دارید بدانید یکی از برجسته‌ترین جامعه‌شناسان و فیلسوفان جهان، یعنی ادگار مورن، درباره‌ی انسان، جامعه و آینده‌ی جهان چه عقایدی دارد،‌ کتاب اندیشیدن فراگیر را بخوانید.

در بخشی از کتاب اندیشیدن فراگیر: آدمی و جهان او می‌خوانیم

ما از دیدگاه اجتماعی تعریف‌شده و تعیّن‌یافته‌ایم، اما همین ما، افراد و گروه افراد، توان دگرگون ساختن جامعه از راه اختراع، کودتا و انقلاب را داریم. این‌جاست که بار دیگر جامعه نباید از یاد ببرد که هستی‌اش تنها وابسته به افراد است، همان‌گونه که افراد نیز نباید فراموش کنند که پختگی‌شان در قامت موجود انسانی تنها از راه جامعه به دست می‌آید. از این دیدگاه فرد دارای سوژگی است. «سوژه» در زبان فرانسه با je [من] بیان می‌شود؛ می‌گویم من، سوژه، اول‌شخص مفرد، و وقتی می‌گویم من، از خود سخن می‌گویم و خود را در مرکز جهان خویش قرار می‌دهم. گفتنِ من یک عمل خودمحورانه است. مهم آن است که هر موجود انسانی, همچون هر موجود زنده‌ای, اصل خودمحوری را در درون خود دارد، اصلی که موجود انسانی یا موجود زنده را بر آن می‌دارد تا از خود پاسداری کند، رشد و بالندگی یابد، تغذیه کند و وجود خویش را ارتقا بخشد.

اما در کنار این اصل خودمحورانه‌ی نمایشِ من، اصل تکمیل‌کننده و یکسر متضاد دیگری به نام اصل ما وجود دارد. این ما، که کمتر از من درونی نیست، از همان هنگامِ زاده شدن پدیدار می‌گردد: با به دنیا آمدن نیاز به توجه، مهربانی، نوازش و تکان خوردن در گهواره، در بستر خانواده و از راه احساس عشق و دوستی با والدین و برادر و خواهر رشد می‌کند. این احساس سپس می‌تواند به شکلی بسیار فراخ‌تر گسترش یابد و میهن، حزب، دین، دوستان و دلدادگان را در بر بگیرد. زیستن جوشش پیوسته‌ای است که در آن از من به ما و از ما به من در گردشیم، همراه با آرمان‌هایی که من را قادر می‌سازد تا خود را برای پاسداری از کسانش، از کشورش، از اندیشه‌های سیاسی یا از دینش فدای ما کند، و نیز آرمان‌هایی که در آن ما قربانی می‌شود، آن‌جا که دیگران برای نفع بنیادین یا مادی من فراموش یا رانده می‌شوند.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت مترجم
پیشگفتار: از میشل ویویورکا
انسان و سه‌گانه زیستی‌ اجتماعی‌ انسان شناختی
انسان چیست؟
انسان تعریفی سه‌گانه دارد
بازتولید گونه
معرفی انسان
زوالِ پیوندمان با طبیعت
پدید آمدن آگاهی بوم‌شناختی
داستان فرگشتِ فیزیکی‌ شیمیایی
فرد انسانی
فرد چیست؟
از انسان خردمند تا انسان بازیگر
این‌زمینی بودن و شاعرانگی زندگی
انسان یکی و بسیار است
ظهور انسان
از چهارپا تا دوپا
از یک جامعه‌ی نخستینی به سوی جامعه‌ای انسانی
آدمی در جهان
زایش نوع انسان
سه‌گانه‌ی نظم/بی‌نظمی/سازمان
نظم
بی‌نظمی
سازمان
زندگی، پدیده‌ای آفرینشگر
انسان، انقلابی در فرگشت
ویژگی پیش‌بینی‌ناپذیر بودن فرگشت
عصر سیاره‌ای
هنگامی که جهانی شدن بدل به گلوبالیزاسیون می‌گردد
پیامدهای گلوبالیزاسیون
شهرنشینی گسترده
دریافتی بسیار ناچیز از خطر
ایجاد وحدت در کثرت
مسیر نو یا دگردیسی
آینده: محتمل و نامحتمل
آینده دیگر آن چیزی که بود نیست
دریافت‌های کنونی از آینده‌ی انسانی‌مان
آموزه‌های تاریخ
کنترل و نظارت انسانی بر ماشین‌آلات
اندیشه‌ی پیچیده و اندیشه‌ی فراگیر
نخستین بایسته‌ی ما: زمینه‌مندی
تعریف امر «پیچیده»
هنجارشکنی‌ها
شناختِ شناخت
واژه نامه‌ی فرانسه‌ فارسی