معرفی و دانلود کتاب افغانستان: مردم و سیاست

معرفی کتاب افغانستان: مردم و سیاست

کتاب افغانستان: مردم و سیاست مروری است بر تاریخ پرفرازونشیب این کشور و جنبه‌های منحصربه‌فرد فرهنگی، اجتماعی و سیاسی این منطقه‌ی پرحادثه. مارتین یوانز، یکی از دیپلمات‌های سابق بریتانیایی، با توجه به تجربه‌ی زندگی در خاورمیانه، روایتی دقیق و باجزئیات از گذشته‌ی دور افغانستان تا حال حاضر و مشکلات این کشور در دوره‌ی معاصر بازگو می‌کند.

درباره‌ی کتاب افغانستان: مردم و سیاست

آیا کشور افغانستان و مردمش، روزی روی خوش به خود خواهند دید؟ آیا جنگ میان قبایل این کشور تاابد ادامه خواهد یافت؟ آیا اقلیت‌هایی چون هزاره‌ها می‌توانند در این کشور نفس راحتی بکشند؟ آیا زنان افغانستان باید تا پایان عمرشان،‌ به سیاست‌های وحشیانه و ظالمانه‌ی طالبان رضایت دهند؟ آیا روزی مردم دنیا به‌جای این‌که افغانستان را کشور ترور و مواد مخدر بدانند، از آن به‌عنوان کشور فرهنگ و صلح یاد خواهند کرد؟ آیا مردم افغانستان به آن چیزی که حقشان است می‌رسند؟ آیا تحقیر مردم این کشور در میان نژادپرستان به پایان خواهد رسید؟ آیا روزی خواهد آمد که ملت افغانستان دیگر به مهاجرت فکر نکند و در اندیشه‌ی آبادانی کشور خودشان باشد؟ و هزاران سؤال دیگر که قطعاً در ذهن همه‌ی ما وجود دارد. اما آیا می‌توان بدون آگاهی از پیشینه‌ی این کشور کهن، به این سؤالات پاسخ داد؟ بی‌شک نه. مارتین یوانز (Martin Ewans)، دیپلمات انگلیسی و رئیس سابق کنسولگری بریتانیا در کابل، در کتاب افغانستان: مردم و سیاست (Afghanistan: A Short History of Its People and Politics) تاریخ این کشور را زیر ذره‌بین می‌برد؛ به امید این‌که به بخشی از سؤالات پاسخ داده شود.

مارتین یوانز کتاب را با دنبال کردن ریشه‌های افغانستان در میان تمدن‌های باستان شروع می‌کند و موقعیت استراتژیک آن را در جاده‌ی ابریشم، مرکز تجاری آن دوره، یکی از مهم‌ترین عوامل تغییر و تحولات این کشور می‌داند. از آن‌جایی که افغانستان زمانی جزئی از امپراتوری ایران بود،‌ تاریخ ایران و افغانستان را می‌توان با یکدیگر یکی دانست. افغانستان یکی از محل‌های گذر امپراتوری‌های مختلف ایرانی، یونانی و هندی بود. از همین روست که به افغانستان لقب برازنده‌ی «چهارراه فرهنگ‌های باستان» را داده‌اند. حمله‌ی اعراب به امپراتوری ساسانی و تصرف خراسان بزرگ،‌ یکی از نقاط عطف تاریخ افغانستان به شمار می‌آید. وقتی اسلام به این منطقه آمد،‌ از پسش سلسله‌های مختلف دیگر نیز سر برآوردند که شعارشان اشاعه‌ی اسلام بود؛ اما در باطن، فقط به فکر مال‌اندوزی بودند. پس از سلطنت غزنویان و غوریان بر این ناحیه، افغانستان به یکی از مراکز مهم فرهنگ اسلامی بدل شد. پس از حمله‌ی مغول و بعد هم روی کار آمدن تیمور لنگ، شکوفایی هنر، معمایی و علم در افغانستان به اوج خود رسید و هرات به پایتخت سیاسی و فرهنگی تبدیل شد. در فصل اول کتاب افغانستان: مردم و سیاست، درباره‌ی تاریخ این کشور در روزگاران کهن بیشتر می‌خوانید. اما چگونه منطقه‌ای که زمانی جزئی از ایران بود، جدا شد و نام افغانستان را گرفت؟

تا دیر زمانی، نوادگان نادرشاه افشار بر افغانستان سلطه داشتند؛ اما با ظهور شخصیتی مهم چون احمدخان ابدالی یا همان احمدشاه درّانی، همه‌ی قبایل مختلف افغانستان با یکدیگر متحد شدند و دولتی واحد را تشکیل دادند. در آن‌زمان امپراتوری بریتانیا سعی داشت که قدرت خود را در خاورمیانه گسترش دهد و چه جایی بهتر از افغانستان؟ فقط یک قرن پس از ظهور سلسله‌ی درانی، بریتانیا در میانه‌ی قرن نوزدهم میلادی به این کشور حمله کرد و بازی بزرگ آغاز شد. حالا روسیه و بریتانیا بر سر کشورهای آسیای مرکزی با یکدیگر مبارزه می‌کردند. وقتی دولت ایران در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار پس از جنگ‌های متعدد با بریتانیا مجبور شد استقلال افغانستان را به رسمیت بشناسد، یک کشور جدید متولد شد. مارتین یوانز به این موضوع در کتاب افغانستان: مردم و سیاست توجهی ویژه دارد و چند فصل از کتاب را به آن اختصاص می‌دهد.

با وجود همه‌ی این جدال‌ها، نهایتاً افغانستان توانست حاکمیت خود را نگاه دارد و استقلالش را تثبیت کند. با آغاز قرن بیستم، حاکمیت افغانستان مانند دیگر نقاط جهان به مدرنیته روی آورد و تغییرات مهمی در کشورشان ایجاد شد. ملک امان‌الله خان بی‌اعتنا به ساختار سنتی کشورش،‌ قصد داشت اصلاحاتی را به وجود آورد که شاید محقق شدنشان حدود یک قرن طول می‌کشید. مردم آن‌چنان دربرابر این اصلاحات مقاومت کردند که سرانجام امان‌الله شاه از سلطنت کناره‌گیری کرد. دوره‌ی پس از او نوعی آرامش پیش از طوفان بود؛ تااینکه محمد داوود خان کودتای 1973 را راه انداخت و جمهوری افغانستان را تأسیس کرد. مارتین یوانز معتقد است که پس از این کودتا بود که وضعیت مردم افغان رو به وخامت رفت و روزبه‌روز، اوضاع این کشور بدتر و بدتر می‌شد. چندین فصل از کتاب افغانستان: مردم و سیاست، به همین دوره‌ی پنجاه ساله اختصاص دارد.

زمانی که حزب کمونیست در افغانستان پا گرفت، شوروی هم برای حمایت از دولت کمونیست و همچنین ترس از تسلط آمریکا بر این کشور، به خاک افغانستان حمله کرد و جنگی خونین را به راه انداخت. اگر کتاب‌های خالد حسینی را خوانده باشید، احتمالاً شمه‌ای از این جنگ حدوداً ده ساله بدانید. وقتی نیروهای شوروی در سال 1989 از مرزهای این کشور بیرون رفتند، برخلاف تصور همگان هیچ‌گونه صلحی برقرار نشد؛ بلکه کشور وارد جنگ داخلی وحشیانه‌ای شد که هنوز هم ادامه دارد. با ظهور طالبان، همه چیز به یک‌باره تغییر کرد. با وقوع رویداد 11 سپتامبر، مسئله‌ی افغانستان به یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های بین‌المللی بدل شد. جنگ آمریکا و افغانستان، حاصل همین رویداد است. مارتین یوانز کتاب را در همین‌جا به پایان می‌رساند؛ زیرا کتاب افغانستان: مردم و سیاست در سال 2001 میلادی به انتشار رسید. انتشارات ققنوس ترجمه‌ی سیما مولایی از این اثر را در سال 1396 منتشر کرد.

نکوداشت‌های کتاب افغانستان: مردم و سیاست

• بیشتر مردم در غرب قبل از حوادث غم‌انگیز 11 سپتامبر نسبت‌به تاریخ افغانستان بی‌اعتنا بودند؛ اما حالا با انتشار کتاب افغانستان: مردم و سیاست و توجه جهانی به این کشور، دیگر هیچ بهانه‌ای وجود نخواهد داشت. (پابلیشرز ویکلی)
• کتاب افغانستان: مردم و سیاست اثری است که باید خوانده شود. مارتین یوانز، دیپلمات بریتانیایی و رئیس سابق کنسولگری بریتانیا در افغانستان، در این کتاب اطلاعات مفیدی درباره‌ی تاریخ و اجتماعی این کشور می‌دهد و از کاستی‌های دیگر کشورها در حل بحران‌های این نقطه از جهان سخن می‌گوید. (وبسایت ناتو یا سازمان پیمان آتلانتیک شمالی)

کتاب افغانستان: مردم و سیاست برای چه کسانی مناسب است؟

اگر درباره‌ی تاریخ و سیاست کشور افغانستان کنجکاوید، کتاب افغانستان: مردم و سیاست را حتماً بخوانید.

در بخشی از کتاب افغانستان: مردم و سیاست می‌خوانیم

اتحاد شوروى اکنون با نتیجه‌ی سیاست دوگانه‌ی خود درباره‌ی افغانستان روبه‌رو بود. پس از انقلاب سال 1917 و مهاجرت گسترده‌ی ازبک‌ها و دیگر مسلمانان به افغانستان و مشکلات دیرینه‌شان با باسماچى‌ها، روس‌ها درباره‌ی خطوط مرزى خود با افغانستان احساس نگرانى مى‌کردند و از این رو یک «پرده‌ی آهنین» بین دو کشور کشیدند و با برج‌هاى دیده‌بانى بى‌شمار و سیم‌هاى خاردار و نوار مرزى خالى‌شده از اهالى از ورود مردم اتحاد شوروى به افغانستان جلوگیرى مى‌کردند و مردم تا 70 کیلومترى مرز اجازه اسکان نداشتند. در سال‌هاى دهه‌ی 1950 خروشچف مى‌گفت نفوذ ایالات متحده در افغانستان تهدیدى بالقوه است و شوروى آمادگى دارد به هر قیمتى از این اعمال نفوذ جلوگیرى کند و افغانستان را در حوزه کشورهاى تحت تسلط خود نگه دارد. اما در واقع اگر فقط موقعیت جغرافیایى در نظر گرفته مى‌شد، نگرانى‌ها کاهش مى‌یافت و اگر اتحاد شوروى تنها سعى در به وجود آوردن رابطه‌اى خوب همراه با کمک‌هاى اقتصادى و نظامى به افغانستان مى‌کرد، مى‌توانست به هدف مورد نظرش برسد.

یک افغانستان مستقل غیرمتعهد که در «حوزه‌ی نفوذ» آن‌ها قرار مى‌گرفت ممکن بود براى اتحاد شوروى مفید باشد. اما آن‌ها باورهاى ایدئولوژیک خود را داشتند و در سال‌هاى دهه‌ی 1970 اتحاد شوروى به راهکارهاى استالینیستى بازمى‌گشت که طبق آن با تشکیل حزب مارکسیست‌ لنینیست در کشورهاى جهان سوم، آسان‌تر مى‌شد مردم آن کشورها را به کمونیسم متمایل کرد تا آن‌که آن کشورها رهبران ملى غیرکمونیست داشته باشند که پیوسته غیرقابل اتکا بودنشان ثابت مى‌شد. عقب‌نشینى ایالات متحده از ویتنام، اتحاد شوروى را هرچه بیشتر متقاعد کرد که دیگر مانعى بر سر راه پیشروى کمونیسم در هیچ جاى دنیا وجود ندارد.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
سرزمین و مردم
1: تاریخ کهن
2: پیدایش پادشاهى افغان
3: برآمدن دوست‌محمدخان
4: اولین جنگ انگلستان و افغانستان
5: دوست‌محمدخان و شیرعلى‌خان
6: دومین جنگ انگلستان و افغانستان
7: عبدالرحمان‌خان «امیر آهنین»
8: حبیب‌اللّه‌خان و سیاست بى‌طرفى
9: امان‌اللّه‌خان و تلاش براى مدرن کردن افغانستان
10: فرمانروایى برادران
11: داودخان: دهه اول
12: ظاهرشاه و حکومت مشروطه
13: بازگشت داودخان و انقلاب ثور
14: حکومت حزب خلق و حمله شوروى
15: اشغال و مقاومت
16: خوارى و عقب‌نشینى
17: جنگ داخلى
18: ورود طالبان
19: رژیم طالبان
20: نفت، مواد مخدر و تروریسم بین‌المللى
21: سرنگونى طالبان
22: آینده
سلسله دُرّانى
کتاب‌شناسى
نمایه