معرفی و دانلود کتاب فرضیه شگفت انگیز: پژوهش علمی در مورد آگاهی و روح

معرفی کتاب فرضیه شگفت انگیز: پژوهش علمی در مورد آگاهی و روح

اگر از شما بپرسند آگاهی به چه معناست، پاسخ شما به این پرسش چه خواهد بود؟ فرانسیس کریک در کتاب فرضیه شگفت انگیز طی بحثی عمیق و گسترده که مناقشات بسیاری را با خود به همراه داشته است، می‌کوشد در جایی ورای علم و الهیات به این سؤال پاسخ دهد.

درباره‌ی کتاب فرضیه شگفت‌ انگیز

به طور سنتی، روح انسان به عنوان یک مفهوم غیرفیزیکی در نظر گرفته می‌شود که تنها توسط دو گروه از افراد قابل بررسی است: روان‌پزشکان و الهیدانان. فرانسیس کریک (Francis Crick)، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل، در کتاب جدید خود با عنوان فرضیه شگفت‌ انگیز (Astonishing Hypothesis)، ضمن بررسی روح از دیدگاه یک دانشمند مدرن، به شیوه‌ای جسورانه مرز بین علم و معنویت را در هم می‌آمیزد و وجود و عملکرد روح را بر اساس بررسی عمیق مغز انسان مورد واکاوی قرار می‌دهد.

فرانسیس کریک در کتاب فرضیه شگفت‌ انگیز چنین فرض می‌کند که «فعالیت‌های ذهنی یک فرد کاملاً ناشی از رفتار سلول‌های عصبی، سلول‌های گلیال و همچنین اتم‌ها، یون‌ها و مولکول‌هایی است که آن‌ها را تشکیل می‌دهند و بر آن‌ها تأثیر می‌گذارند.» کریک ادعا می‌کند که مطالعه‌ی علمی مغز در طول قرن بیستم منجر شده است تا بشر به مفاهیمی همچون اراده‌ی آزاد و آگاهی بپردازد و روح انسان به عنوان موضوعی برای تحقیقات علمی مورد بررسی قرار بگیرد.

فرضیه شگفت‌ انگیز بیش از هر چیز در پی آن است که مبنایی را برای مطالعه‌ی علمی مقوله‌ی آگاهی ایجاد کند. او مطالعه پیرامون آگاهی را در یک زمینه‌ی اجتماعی گسترده‌تر قرار می‌دهد. به گفته‌ی کریک، آگاهی در وجود انسان از نقشی اساسی برخوردار است؛ بنابراین دانشمندان هر آینه به دنبال راهی برای نزدیک شدن به موضوعاتی هستند که در نگرشی سنتی، یافتن پاسخ آن‌ها به الهیات، فلسفه و دین واگذار شده است.

رویکرد تماماً ماتریالیستی و قطعی‌نگرانه‌ی کریک برای تبیین مفهوم پیچیده‌ی آگاهی، مخالفان بسیاری را هم در جوامع عصب‌شناسی و هم در جوامع فلسفی به همراه داشته است. برخی از افراد گروه اول مانند جرالد ادلمن، عصب‌شناس و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل، معتقدند که داروینیسم عصبی توضیح قانع‌کننده‌تری برای ظهور هوش پیچیده در انسان است. مکتب فکری دیگری که عمدتاً متشکل از کسانی است که خارج از رشته‌های علمی مشغول فعالیت هستند، آگاهی را فراتر از آن می‌داند که بشود آن را توضیح داد یا حداقل آن را وابسته به کیفیاتی می‌دانند که فیزیکی نیستند.

در کنار همه‌ی این‌ها، کسانی که از نظریه‌ی کوانتومی ذهن حمایت می‌کنند، با این مسئله که چگونه کریک کار مغز را تنها و تنها در یک بستر فیزیکی کلاسیک و ساده مطرح می‌کند، موافق نیستند. همان‌گونه که مشاهده کردید، مناقشات بسیاری بر سر ایده‌هایی که فرانسیس کریک در کتاب فرضیه شگفت‌ انگیز بیان کرده، مطرح شده است. فارغ از این که شما به عنوان خواننده‌ی این کتاب با کدام رویکرد همدلی و موافقت بیشتری داشته باشید، مطالعه پیرامون این تنوع پرچالش از ایده‌های گوناگون به خودی خود می‌تواند نگرش شما را نسبت به پدیده‌های جهان هستی، گسترش و ژرفا ببخشد.

کریک در کتاب قبلی خود با عنوان «تعقیب دیوانه‌کننده» نیز درباره‌ی رابطه‌ی میان علم و دین بحث کرده بود. دیدگاه کریک از این رابطه در کتاب نام‌برده بدین نتیجه‌گیری منتهی می‌شد که ممکن است ادیان در مورد مسائل علمی اشتباه کنند و همچنین بخشی از کاری که علم انجام می‌دهد مقابله با خطاهایی است که در نگرش‌ها و سنت‌های دینی وجود دارد. به طور کلی، پیامی که کریک به عنوان هدف اصلی نوشتن کتاب فرضیه شگفت‌انگیز خاطرنشان می‌کند، مقابله با بی‌میلی جامعه‌ی علمی برای ارائه‌ی یک پژوهش کامل درباره‌ی آگاهی و همچنین تشویق فیلسوفان و الهیدانان به بررسی ابعاد علمی آگاهی است.

کتاب فرضیه شگفت‌ انگیز نوشته‌ی فرانسیس کریک و ترجمه‌ی محمدرضا غفاری به همت انتشارات مازیار تهیه شده است.

نکوداشت‌های کتاب فرضیه شگفت‌ انگیز

• کتاب فرضیه شگفت‌انگیز، استدلالی جالب و پژوهشی علمی است مبنی بر این که آگاهی و آنچه که مدت‌ها روح نامیده می‌شده است، به واقع چیست! (کارل سیگان، نویسنده)

• در هم آمیختن فلسفه و مذهب در کتابی که قرار است در مورد مطالعه‌ی مغز باشد، ممکن است برای برخی دانشمندان ناخوشایند باشد. اما کریک به خوبی از عهده‌ی آن برمی‌آید و از ویژگی‌های ناب علم در این مسیر استفاده می‌کند. (شریل استولبرگ، لس‌آنجلس تایمز)

• کریک یک مرور کلی و جامع از علوم اعصاب بصری برای خواننده گردآوری کرده است. سؤالات و گمانه‌های کتاب، قاطع و تأمل‌برانگیز هستند. (متیو بلمونتی)

کتاب فرضیه شگفت‌ انگیز برای چه کسانی مناسب است؟

اگر مناقشه‌ی چالش‌برانگیز میان علم و دین و فلسفه موضوع جالب توجهی برای شماست، مطالعه‌ی کتاب فرضیه شگفت انگیز را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

در بخشی از کتاب فرضیه شگفت انگیز: پژوهش علمی در مورد آگاهی و روح می‌خوانیم

کتاب "فرضیه‌ی شگفت‌انگیز" کتابی خاصی است. از آن جهت خاص که وی با تهور و بی‌باکی موضوع بسیار پیچیده‌ای را مورد بحث و کنکاش قرار داده که نه تنها قرن‌ها بلکه هزاران سال مورد بحث و جدل و مناقشه‌ی فیلسوفان، حکیمان، متکلمان و دانشمندان بوده و تا کنون پاسخ قانع‌کننده‌ای برای آن یافت نشده است. البته باید توجه داشت که گرچه در حوزه‌ی فلسفه پاسخ قانع‌کننده‌ای به مسئله آگاهی و روح داده نشده است اما این تحقیقات درازمدت پیچیدگی و ابعاد گسترده‌ی مسئله و قّلت امکانات ذهنی و ابزارهای بشر را در حل مسئله به خوبی روشن ساخته و این توفیق کمی نبوده است. مقوله‌ی آگاهی و در پی آن روح، مقولات چنان پیچیده‌ای هستند که دانشمندان علوم تجربی با اظهار این‌که این مقولات به طریق تجربی نفیا و یا اثباتا تحقیق‌پذیر نیستند، از بررسی تجربی آن‌ها سر باززدهاند. در این میانه، فرانسیس کریک دانشمند علوم تجربی، تحقیق درباره آگاهی و روح را در حوزه‌ی علوم تجربی وارد نموده و در راهی تنگ و ناهموار نخستین قدم‌های لرزان را برداشته است. این قدم‌ها شاید بتواند اندکی راه‌گشا باشد.

بی‌مناسبت نیست که با نظر گذشتگان کشور خود در خصوص آگاهی، به ویژه روح، آشنا شویم. از فرهنگ علوم عقلی، تالیف دکتر سید جعفر سجادی، استاد دانشگاه تهران، نمونه‌ای آوریم:

"یکی از مسائل مهم فلسفی که افکار و انظار فلاسفه را به خود متوجه کرده است مسئله روح است که هم از لحاظ ماهوی و هم وجودی مورد بحث قرار گرفته است."

فهرست مطالب کتاب

درباره‌ی نویسنده
مقدمه‌ی مترجم
مقدمه
بخش اول
1: پیشگفتار
2: ماهیت کلی آگاهی
3: دیدن
4: روان‌شناسی بینایی
5: توجه و حافظه
6: لحظه‌ی ادراکی: نظریه‌های بینایی
بخش دوم
7: کلیاتی درباره‌ی مغز انسان
8: سلول عصبی
9: انواع آزمایش‌ها
10: دستگاه بینایی نخستیان مراحل آغازین
11: آسیب مغز
بخش سوم
12: آگاهی دیداری
13: برخی تجربه‌ها
14: گمانه‌زنی‌ها و پردازشگرها
15: نوسان‌ها و پردازشگرها
16: سرویس صبح یکشنبه دکتر کریک
پی‌نوشتی در باب اراده‌ی آزاد
واحدهای طول، زمان و بسامد
شرح برخی از واژه‌های علمی
نقدی بر کتاب فرضیه‌ی شگفت‌انگیز