معرفی و دانلود کتاب عقل به روایت کانت

معرفی کتاب عقل به روایت کانت

کتاب عقل به روایت کانت متعلق به مجموعه‌ی دانشنامه‌ی فلسفه‌ی استنفورد است که به قلم گرت ویلیامز به رشته‌ی تحریر درآمده. این اثر کم‌حجم با بررسی آثار امانوئل کانت، دیدگاه فلسفی او نسبت به عقل را واکاوی می‌کند و به شکل جامع و روان در اختیار مخاطبان خود قرار می‌دهد.

درباره‌ی کتاب عقل به روایت کانت

در دنیای فلسفه نام امانوئل کانت (Immanuel Kant)، فیلسوف شهیر آلمانی با کتاب «نقد عقل محض» گره خورده است، کتابی که با عنوان «نقد اول» نیز شناخته می‌شود. «نقد عقل عملی» نیز که در دهه‌های متأخر قرن هجدهم از این فیلسوف منتشر شد، در ادامه‌ی مباحث آن اثرِ مشهور است. گرت ویلیامز (Garrath Wiliams)، استاد دانشگاه کلمبیا، در کتاب عقل به روایت کانت (Kant’s Account of Reason) قصد دارد با تکیه بر این دو اثر مهم و کلیدی کانت، به زبانی روان و ساده عقل را از دیدگاه این اندیشمند مورد بررسی قرار دهد.

از میان مهم‌ترین مسائل فلسفه‌ی نقدی کانت، دو مسئله با عقل ارتباط پیدا می‌کند، اولینِ آن که محور فلسفه‌ی نظری کانت است، به ادعاهای غیر قابل اثبات فیلسوفان عقل‌گرای پیش از او مثل دکارت مربوط می‌شود و دومی، که در فلسفه‌ی عملی کانت نقش مرکزی دارد، به نظر تجربه‌گرایان انگلیسی مثل هیوم ارتباط می‌یابد. با اینکه عقل عملی بنیان فلسفه‌ی اخلاق کانت را شکل می‌دهد اما در فلسفه‌ی نظری او چندان پررنگ نمی‌نماید.

گرت ویلیامز در این کتاب طی چهار بخش، نظرگاه کانت در باب عقل را مورد تحلیل قرار می‌دهد. در بخش اول به مبحث عقل نظری می‌پردازد و روایت کانت درباره‌ی شناخت و متافیزیک را واکاوی می‌کند. در بخش دوم به سراغ حوزه‌ی نقد عملی می‌رود و جنبه‌های کلیدی و مهم عقل را در فلسفه‌ی اخلاق کانت تشریح می‌کند. ویلیامز در بخش سوم کتاب عقل به روایت کانت، که تحت عنوان «اتحاد عقل عملی و عقل نظری» آمده است، مباحث مربوط به این دو حوزه را که به نوعی بازتاب‌دهنده‌ی متون اصلی کانت هستند، بررسی می‌کند. خواننده با مطالعه‌ی این بخش درمی‌یابد که نظریات کانت در باب عقل عملی و نظری به چه نحوی با یکدیگر ارتباط پیدا می‌کنند. همچنین این قسمت بر نظریات انورا اونیل و برجسته‌ترین تفسیر معاصر عقل کانتی او تأکید و تمرکز ویژه‌ای دارد. درنهایت، نویسنده در بخش ملاحظات پایانی، اهمیت فلسفی این تفسیر یکپارچه را برای مخاطب آشکار می‌سازد.

کتاب کم‌حجم و در عین حال ارزنده‌ی عقل به روایت کانت درواقع یکی از مدخل‌های دانشنامه‌ی فلسفه‌ی استنفورد محسوب می‌شود. این مجموعه‌ی شناخته‌شده و ارزشمند در سال 1995 در دانشگاه استنفورد و به سرپرستی ادوارد ن. زالتا پا گرفت و همچنان نویسندگان و پژوهشگران مختلفی برای پربارتر ساختن این دانشنامه در تلاش‌اند.

مقالات این دانشنامه به زبان انگلیسی و به طور رایگان از طریق اینترنت قابل دسترس است، با این حال با ترجمه‌ی مدخل‌های خواندنی این دانشنامه به فارسی، به‌مرور مخاطبان فارسی‌زبان نیز با این طرح جذاب آشنا شدند. کتاب ارزشمند عقل به روایت کانت نیز ازجمله‌ی این آثار است که با ترجمه‌ی داود میرزایی به فارسی برگردانده شده و انتشارات ققنوس آن را در اختیار مخاطبان خود قرار داده است.

کتاب عقل به روایت کانت برای چه کسانی مناسب است؟

تمامی علاقه‌مندان به اندیشه‌ورزی در دنیای فلسفه، به‌ویژه کسانی که در پی دست‌یابی به درکی عمیق نسبت به نگاه کانت هستند، از این کتاب بهره‌ی بسیاری می‌برند.

در بخشی از کتاب عقل به روایت کانت می‌خوانیم

دشوارترین مسائل درباره دیدگاه کانت در باب عقل عملى، حول محور رابطه عقل عملى با آزادى [یا اختیار] و نیز سرچشمه اصل اعلاى اخلاق نزد کانت مى‌گردد. گرچه رئوس کلى گسترده دیدگاه کانت [درباره این رابطه] منسجم‌اند، به نظر مى‌رسد آراى او درباره این موضوع بیش از حد معمول در آثار نقدى‌اش دستخوش تغییر مى‌شوند. (براى مطالعه مجملى از این موضوع بنگرید به مدخل فلسفه اخلاق کانت، بخش 10، و براى مطالعه شرحى استادانه و در عین حال مناقشه‌انگیز بنگرید به Allison 1990.) تمرکز بحث ما در این قسمت و قسمت بعدى بر این ادعاى بنیادى و کانونى کانت خواهد بود که «آزادى و قانون عملىِ نامشروط [به دیگر سخن، براى هر موجود متناهى، امر مطلق] لازم و ملزومهم‌اند [یعنى هر یک متضمن دیگرى است]» (5: 29f). به عبارت دیگر، آزادى دلالت بر این دارد که عقل عملى مى‌تواند محض (غیرابزارى، نامشروط) باشد، و لذا، دال بر این است که ما تابع مطالبه‌هاى امر مطلقیم؛ و تابعِ اخلاق بودن ما حاکى از این است که باید موجوداتى آزاد [یا مختار] باشیم. به‌واقع، استدلالى که کانت را از آزادى به امر مطلق مى‌رساند بسیار مختصر است (بنگرید به نقد عقل عملى، 30-5: 19). اگر من آزاد باشم که از همه تمایلاتم چشم‌پوشى کنم، این تمایلات دلیلى وادارنده براى عمل به شیوه‌اى خاص فراهم نمى‌کنند. همه آن چیزى که براى تعیین طرز عمل من (طبق اصطلاحات کانت: دستور من) باقى مى‌ماند «صِرف صورت قانون‌گذارى کلى» (5: 27) است. منظور کانت از «صِرف صورت... قانون...» این است که باید نوعى اصل، نوعى ساختار یا خط‌مشى فراگیر وجود داشته باشد که تعیین کند من چه کارى را انجام دهم در غیر این صورت، اَعمال من صرفاً تصادفى و لذا نامعقول خواهد بود: هیچ‌کس قادر نخواهد بود از آن‌ها پیروى کند (حتى خود من). افزون بر این، هیچ اصلى حقیقتاً قانون‌وار نیست مگر این‌که از موقعیت و انگیزش‌هاى خاصِ عامل منتزع شود تا نزد همگان قابل پیروى باشد. تنها در این صورت است که اصل مزبور مى‌تواند قادر به «قانون‌گذارى کلى» باشد.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار دبیر مجموعه
[درآمد]
1. عقل نظرى: نقش شناختی عقل و محدودیت‌هاى آن
2. عقل عملى: اخلاق و تقدم عقل عملى محض
3. اتحاد عقل عملى و عقل نظرى
4. ملاحظات پایانى
یادداشت‌ها
کتابنامه
واژه‌نامه انگلیسى به فارسى
نمایه