معرفی و دانلود کتاب صوتی چرا شد محو از یاد تو نامم؟

معرفی کتاب صوتی چرا شد محو از یاد تو نامم؟

نقش زنان در تحولات تاریخی از مسائل نادیده‌ گرفته‌شده در تاریخ‌نگاری مردانه است. افسانه نجم آبادی در کتاب صوتی چرا شد محو از یاد تو نامم؟ اسناد تاریخی را با لنزی حساس به مسئله‌ی زنان مرور می‌کند تا جلوه‌های مختلفی از نقش زن ایرانی در تاریخ معاصر را برای شنوندگان تصویر کند.

درباره‌ی کتاب صوتی چرا شد محو از یاد تو نامم؟

اگرچه افراد بسیاری تاریخ را به‌عنوان علمی بی‌طرف و بر پایه‌ی اسناد و مدارک مستدل در نظر می‌گیرند، اما افسانه نجم آبادی (Afsaneh Najmabadi) در کتاب صوتی چرا شد محو از یاد تو نامم؟ (?Is Our Name Remembered) به ما نشان می‌دهد که تا چه اندازه ساختارهای فرهنگی در روایتی که از تاریخ ارائه می‌شود تأثیرگذار است. ازنظر او تاریخ‌نگاری به‌عنوان یک شیوه‌ی روایت همیشه تحت‌تأثیر انتخاب‌های خودآگاه یا ناخودآگاه نویسنده قرار دارد و ازاین‌رو هرگز نمی‌تواند بی‌طرف باشد. به همین دلیل باید همواره به متن‌های تاریخی و روایت‌ها رجوع کرد تا بتوانیم برداشتی واقع‌گرایانه‌تر ارائه کنیم. روایت غالب از تاریخ معاصر ایران همیشه زنان را در جایگاهی حاشیه‌ای قرار داده است که از نظر افسانه نجم آبادی باید چنین تاریخ‌نگاری‌ای مورد تردید قرار بگیرد.

خنثی دیدن تاریخ و در نظر نگرفتن مناسبات قدرت در روایت‌های تاریخی باعث می‌شود تاریخ‌نگاری رسمی را به‌عنوان نسخه‌ی حقیقی از جریان اتفاقات در نظر بگیریم، درحالی‌که افسانه نجم‌آبادی این نگاه بی‌طرفانه به تاریخ را به چالش می‌کشد. او در کتاب صوتی چرا شد محو از یاد تو نامم؟ حذف زنان از تاریخ‌نگاری مورّخانی مانند کسروی، ملک‌زاده و آدمیت را به‌عنوان حذف نظام‌مند زنان از تاریخ مشروطه تفسیر می‌کند.

کتاب صوتی چرا شد محو از یاد تو نامم؟ شامل نُه مقاله است. این مقالات را می‌توان بر اساس موضوع به سه دسته تقسیم کرد. دسته‌ی اول مقالاتی هستند که به نقد تاریخ‌نگاری مردانه می‌پردازند. این مقالات با نگاه انتقادی به روایت مردسالار از تاریخ انقلاب مشروطه، تلاشی است برای نشان دادن حذف نظام‌مند زنان از تاریخ معاصر ایران. دسته‌ی دوم مقالاتی هستند که روش‌های نقد ادبی فمینیستی را به خدمت می‌گیرند تا جنبه‌های کمتر دیده‌شده‌ی ادبیات تعلیمی را به نمایش بگذراند. افسانه نجم‌آبادی با ارائه‌ی تفسیری فمینیستی از داستان‌های عبرت‌آموز و نمایش کاربرد لذت‌جویانه‌ی خوانندگان این داستان‌ها، نشان می‌دهد که چگونه متن‌ها می‌توانند از هدف نویسندگان خود فاصله بگیرند و کارکرد بسیاری از عناصر فرهنگ‌عامه متفاوت از چیزی است که برای آن طراحی شده است. دسته‌ی سوم مقالات کتاب صوتی چرا شد محو از یاد تو نامم؟ بر تحلیل‌های زبانی و ارتباط زبان و جنسیت تمرکز دارد. تحولات زبانی زنان با توجه به نقش‌های اجتماعی جدیدی که مدرنیته ایجاد کرد از مسائلی است که در این مقالات موردتوجه قرار می‌گیرند.

اولین مقاله‌ی کتاب مسئله و هدفی مجزا از دیگر مقالات کتاب دارد. افسانه نجم‌آبادی در این مقاله با اشاره به تمایزهای بین جنس و جنسیت، سکچوالیته در فرهنگ غربی را موردبحث قرار می‌دهد؛ پرسش بنیادین این مقاله کارایی چنین مفاهیمی در فرهنگ‌های غیرغربی و شیوه‌ی مواجهه‌ی متفاوت با میل‌ورزی است. درواقع این مقاله نقدی از جانب خود افسانه نجم‌آبادی به کتاب خودش، «زنان سیبیلو و مردان بی‌ریش» است. اهمیت ساختارهای فرهنگی و اهمیت مناسبات قدرت در طول تاریخ از مسائلی هستند که در همه‌ی مقالات کتاب صوتی چرا شد محو از یاد تو نامم؟ دیده می‌شود.

افسانه نجم‌آبادی روابط بین پدیده‌ها و معنای نهفته درون ساختارها را محصول مناقشات تاریخی‌ای می‌داند که در پی حذف گفتمان‌های متفاوت هستند. از نظر او نقش، جایگاه و میل‌ورزی زنانه یکی از مسائلی است که روایت رسمی همواره نادیده گرفته است. پیشنهاد ضمنی او برای به‌رسمیت‌شناختن نقش زنان، بازخوانی دوباره‌ی تاریخ، ارائه‌ی تفاسیر جدید از ادبیات و تردید در ساختارهای زبانی است.

از مجموعه مقالات موجود در کتاب صوتی چرا شد محو از یاد تو نامم؟ شش مقاله توسط شیرین کریمی به فارسی ترجمه شده است و سه مقاله‌ی دیگر از ابتدا به زبان فارسی نوشته‌ شده بودند. نسخه‌ی چاپی این کتاب توسط نشر بیدگل و نسخه‌ی صوتی آن با صدای فروغ حداد، به همت شرکت توسعه‌ی محتوای لحن دیگر منتشر شده است.

کتاب صوتی چرا شد محو از یاد تو نامم؟ برای چه کسی مناسب است؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به مباحث فمینیستی و تاریخ معاصر ایران جذاب خواهد بود. کسانی که مباحث تحلیل گفتمان را دنبال می‌کنند نیز می‌توانند از شیوه‌ی کاربست نظریات در این کتاب صوتی استفاده کنند.

با افسانه نجم آبادی بیشتر آشنا شویم

افسانه نجم‌آبادی نویسنده، مدرس دانشگاه و پژوهشگر در زمینه‌های مطالعات زنان و تاریخ است. او که در سال 1325 در تهران به دنیا آمده به‌عنوان استاد در رشته‌ی مطالعات زنان در دانشگاه هاروارد آمریکا فعالیت می‌کند. بیشتر آثار افسانه نجم‌آبادی مربوط به بازنمایی مسائل مربوط به جنسیت در تاریخ‌نگاری دوره‌های قاجار و معاصر ایران است. زنان سیبیلو و مردان بی‌ریش و «حکایت دختران قوچان» از کتاب‌های او است که به فارسی منتشر شده‌اند. افسانه نجم‌آبادی نویسنده و مسئول چند جلد از «دایره المعارف زنان و فرهنگ‌های اسلامی» بوده است.

در بخشی از کتاب صوتی چرا شد محو از یاد تو نامم؟ می‌شنویم

در تاریخ‌نگاری کنونی ما از این دوره، نه‌تنها مسئولیت تمام تغییرات دوره‌ی رضاشاه در حیطه‌ی حقوق زنان متوجه خود اوست (چه در مقام تحسین چه تقبیح)، بلکه زنانی چون مستوره افشار، هاجر تربیت و صدیقه دولت‌آبادی خائنان به نهضت مستقل زنان و دست‌نشانده‌ی رضاشاه قلمداد می‌شوند. «کانون بانوان» که در بهار 1314 زیر نظر وزارت معارف تشکیل شد صرفا سازمانی دولتی عنوان می‌شود که بر ویرانه‌ی همه‌ی سازمان‌های مستقل زنان بنا شد. ولی زنی چون صدیقه دولت‌آبادی را نمی‌توان به این سادگی آلت حکومت دانست.

از دو دهه قبل از تشکیل «کانون بانوان» وی با گشایش مدارس و چاپ نشریه‌ی زنان در راه بهبود وضع زنان فعالیت می‌کرد. در سال 1302 برای معالجه و سپس ادامه‌ی تحصیل به اروپا سفر کرد و به نمایندگی از «جمعیت نسوان وطن‌خواه» در «کنگره‌ی اتحاد بین‌المللی برای حق رای زنان» در پاریس (1926 میلادی) شرکت کرد. پس از بازگشت به ایران در سال 1306 دوباره به کار در مدارس دخترانه مشغول شد و همه‌ی این‌ها سال‌ها قبل از آن است که «کانون بانوان» پا به عرصه‌ی وجود بگذارد. دولت‌آبادی، پس از کناره‌گیری رضاشاه از سلطنت، تا زمان مرگش به سال 1340 همچنان به فعالیت‌های خود ادامه داد.

آیا روایت متقاعدکننده‌تر درباره‌ی رابطه‌ی بین این زنان و دولت رضاشاه این نیست که اینان در شکل‌گیری سیاست‌های دولت در مورد زنان تأثیرگذار بودند و درعین‌حال افکار و اعمال خودشان نیز متاثر از امکانات و محدودیاتی بود که ما آن را «حکومت» می‌نامیم؟ در این روایت زنانی چون دولت‌آبادی به همان منوال از حکومت استفاده کرده‌اند که حکومت از آن‌ها.

فهرست مطالب کتاب صوتی