معرفی و دانلود کتاب سرآغاز و سرانجام هست‌ها: شش جستار در فلسفه‌ی یونانی

معرفی کتاب سرآغاز و سرانجام هست‌ها: شش جستار در فلسفه‌ی یونانی

شش جستار فلسفی در کتاب سرآغاز و سرانجام هست‌ها به قلم پرویز ضیاء شهابی، استاد نام آشنای فلسفه، به موضوع فلسفه‌ی یونان می‌پردازد. نویسنده در این کتاب قرائت خود را از فلسفه‌ی یونانی ارائه می‌دهد و مفاهیم فلسفی بنیادین چهار فیلسوف عصر طلایی یونان را در آثار مختلفشان واکاوی نموده و برای شما شرح می‌دهد.

درباره‌ی کتاب سرآغاز و سرانجام هست‌ها

بر سر در معبد دلفی نوشته شده بود: «خودت را بشناس!». سقراط این جمله را به عنوان شعار همیشگی خود برگزید. این جمله چه در یونان باستان و چه امروز، سخنی متداول به حساب می‌آید و همه‌جا کاربرد دارد. اما هدف سقراط و فیلسوفان بزرگی چون او از برگزیدن چنین شعاری، درک انسان بودن خود و کسب شناخت از محدودیت‌های آن بوده است. شناخت مدنظر آن‌ها از خود، با شناخت معمول مردمان دیگر تفاوت‌های بسیاری دارد. بی‌قراری در مسیر دستیابی به شناحت خود از رهگذر گفت وگو و اندیشه، همان نقطه‌ی تمایز فلسفه و فیلسوفان است و هم‌اندیشی عملی که با فلسفه‌ورزی هم بسته می‌باشد.

اثری که پیش رو دارید، کتاب سرآغاز و سرانجام هست‌ها شما را با خود به دل هم‌اندیشی‌ها و فلسفه‌ورزی‌های یونان باستان می‌برد. این کتاب شش جستار فلسفی به تالیف پرویز ضیاء شهابی را در برمی‌گیرد. مقالات اثر حاضر در واقع جستارهایی فلسفی در باب مفاهیم بنیادین فلسفه‌ی یونان باستان هستند. نویسنده با نثر ویژه‌ی خود در سه جستار به ارسطو می‌پردازد و باقی آن‌ها به تالس، سقراط و اناکسیمندرس اختصاص دارند.

پرویز ضیاء شهابی مترجم و پژوهشگر حوزه‌ی فلسفه است و همانطور که گفتیم، کتاب سرآغاز و سرانجام هست‌ها گردآوری شش جستار او است که پیش از آن در نشریات دانشگاهی مختلف به انتشار رسیده بود. در جستار اول ترجمه‌ی مقاله‌ای از کتاب در اندرونی فیلسوفان (Die Philosophische Hintertreppe) اثر ویلهلم ویشدل (Wilhelm Weischedel) آورده شده است که توسط نویسنده به فارسی برگردانده شده است. این مقاله به نقطه‌ی صفر پیدایش فلسفه می‌پردازد و این مسئله را که بسیاری از صاحب‌نظران آغاز فلسفه را با تالس می‌دانند، مورد بررسی قرار می‌دهد. در ادامه، در جستار دوم به اناکسیمندرس و آثاری که از خود به جا گذاشته می‌رسد، قطعات او را شرح می‌دهد و مفاهیم اصلی فلسفه‌ی او را با تمرکز بر آپایرون یا همان اصل، به اختصار اشاره می‌کند.

جستار سوم کتاب بر شعار «خودت را بشناس» سقراط متمرکز می‌شود و آن را از خلال پرسش‌های سقراطی به تفصیل بررسی می‌کند. جستار چهارم به سراغ ارسطو می‌رود، چیستی فلسفه را از میان آثار او مطالعه می‌کند و بیان می‌دارد که فلسفه از نظر ارسطو از مسیر دانش برین می‌گذرد. جستار پنجم به هست‌شناسی و مفهوم هست اختصاص دارد و آن را جامع و دقیق تحلیل می‌کند. در نهایت، جستار ششم نیز به مفهوم «وجود» می‌پردازد و وجوه چهارگانه‌ی آن را مورد بررسی قرار می‌دهد.

ناگفته نماند که کتاب سرآغاز و سرانجام هست‌ها با تلاش‌های نشر کرگدن به چاپ رسیده و روانه‌ی بازار نشر ایران شده است.

کتاب سرآغاز و سرانجام هست‌ها برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی این کتاب را به دوستداران آثار فلسفی، به ویژه علاقه‌مندان به فلسفه‌ی یونانی، پیشنهاد می‌کنیم.

در بخشی از کتاب سرآغاز و سرانجام هست‌ها: شش جستار در فلسفه‌ی یونانی می‌خوانیم

تالس را لابد به دلیل همین اندیشۀ بنیادینش، باید، بی‌ هیچ گفت‌وگو، مادّه‌انگار (ماتریالیست) انگاشت. چرا که این فیلسوف یک جسم مادّی را، یعنی آب را، اصل نخستین انگاشته است و خواسته است هر هست را از یک اصل مادّی و جسمانی برگیرد. آنچه در بعضی از کتاب‌های درسی تاریخ فلسفه می‌توان خواند، جز این نیست. البته، توضیحاً، اضافه می‌کنند که تالس مادّه‌انگاری است، به‌راستی، ابتدایی، زیرا پژوهش‌ها که در باب ذرات بنیادی به عمل آورده‌اند، به هیچ روی، مؤیدِ قول تالس نیست. پرسش از بنیادی‌ترین اصول مقوّم عالم بسیار پیچیده‌تر از آن است که بتوان به آن با این فرضیۀ ساده پاسخ داد که: آب اصل نخستین است. پس تالس مادّه‌انگار است، اما حالا دیگر او و فرضیۀ از اعتبار افتاده‌اش را جدی نبایست گرفت.

اما این بی‌حرمتی به آغاز فلسفه هم، خود، فتأمل دارد. آیا اگر این گزاره را که «آب اصل نخستین است» بی اگر و مگر، نشان یک نوع مادّه‌انگاری فلسفی گرفتیم، درست فهم سخن کرده‌ایم؟ تردید و تأمل بالا می‌گیرد، چون عنایت کنیم به این که از تالس جملۀ دیگری نیز نقل کرده‌اند که اصلاً و ابداً تفسیری مادّه‌انگارانه برنمی‌تابد و آن این است که «هر چه هست پر از خدایان است». پر واضح است که در این‌جا دیگر مسئله آن نیست که کل واقعیت را بر حسب اسطقسی جسمانی تبیین کنند، بلکه گفته می‌آید: آنچه پیش روی خود می‌بینیم، این جهانِ دیدنی، همه، محضر خدایان است. اگر انسان گمان برد که آنچه در پیرامون خود می‌بیند، صرفاً همین چیزهای موجود دیدنی است، درک درستی از عالَم نخواهد داشت. باید دانست که بر ذات چیزها امری حاکم است الهی.

آیا تالس، در این دو جمله‌اش، دو مدعا می‌آورد که هر یک ناقض آن دیگر است؟ نقض هر یک از این دو جمله آن دیگری را واضح می‌نماید. پس واقعیت یا صرفاً امری است جسمانی و یا پر است از حیاتی الهی. اگر این‌جا یک «یا ... یا ...»ی مفیدِ معنایِ انفصالِ حقیقی در کار باشد، حقیقت در کدام جانب است؟ این پرسش ژرفایی دارد تا بن و بنیاد تفسیر و توجیه عالَم و تا امروز به پایان نیامده است. در بحث‌های فلسفی دورۀ معاصر نیز مسئله آن است که آیا باید عالَم را بر اساس اصلی جسمانی به تبیین آورد و یا پذیرفت که چیزها نشانه‌هایی است دیدنی از یک عمق و بطن، عالم مظهر اسم الهی - اسمی حاکم بر آن - و آفریدۀ خدایی است آفریننده.

فهرست مطالب کتاب

سخن نویسنده
تالس، تولد فلسفه
سرآغاز و سرانجام هست‌ها به نزدیک اناکسیمندرس
تأملی در شعاری که سقراط سر داده بود
پابه‌پای ارسطو به جست‌وجوی دانش برین
هست‌شناسی، دانشی که بایدش جست
ملاحظات و تأملاتی مجمَل در وجوه معانی موجود به نزدیک ارسطو