معرفی و دانلود کتاب زایش ذهن: نقش ژن‌ها در ساخت پیچیدگی‌های اندیشه انسان

معرفی کتاب زایش ذهن: نقش ژن‌ها در ساخت پیچیدگی‌های اندیشه انسان

گری مارکوس در کتاب زایش ذهن با متصل کردن یافته‌های «پروژه‌ی ژنوم انسان» به رشد مغز، بحث «طبیعت و پرورش» را طوری تغییر می‌دهد که هیچ راه بازگشتی باقی نمی‌گذارد. گری مارکوس در کتابش، با ترکیب تحقیقات به‌روز با یافته‌های مختص خودش در رابطه با رشد کودک، نخستین کسی است که این تناقض واضح را حل‌وفصل می‌کند. او این کتاب را به‌گونه‌ای نوشته که خواندن آن دشواری ندارد و همه می‌توانند متوجه گفته‌هایش بشوند. این کتاب باعث می‌شود که تفکرمان برای همیشه راجع‌به اصالت‌مان تغییر کند.

درباره‌ی کتاب زایش ذهن

گری مارکوس (Gary Marcus)، دانشمند علوم شناختی برنده‌ی جایزه، به این نکته اشاره دارد که مغز انسان نسبت به مغز حیوانات پیچیدگی بیشتری دارد. او بااین‌حال اشاره می‌کند که شواهد زیادی وجود ندارد که بتوانیم مطمئن بگوییم رشد مغز انسان به‌طور کامل با رشد مغز گونه‌های دیگر تفاوت دارد. یافته‌های حیرت‌آوری که تازگی در دسترس قرار گرفته نشان می‌دهد که ژنوم از آنچه که دانشمندان زمانی فکر می‌کردند، کوچک‌تر هستند و بیش از 300، 400 هزار ژن در خود ندارند. از این کشف به بعد، دانشمندان سال‌های بسیاری است که در تلاش هستند درک کنند که چطور ممکن است تعداد ناچیز ژن‌ها حاوی دستورالعمل‌هایی برای ساختن مغز انسان باشند، مغزی که بی‌شک یکی از پیچیده‌ترین اعضای بدن در این جهان هستی است. نویسنده در کتاب زایش ذهن، تمام تصورات غلطی را که مردم درباره‌ی ژن‌ها دارند از بین می‌برند و بازتاب‌های شگفت‌انگیز این پژوهش را برای آینده‌ی مهندسی ژنتیک بررسی می‌کند.

گری مارکوس آگاهی کاملی از ژن‌ها دارد و خیلی خوب به این مقوله می‌پردازد. او در کتاب زایش ذهن (The Birth of the Mind) ما را راهی سفری پرپیچ‌وخم می‌کند که به‌رغم این پیچیدگی، مسیری سرگرم‌کننده و جذاب است. مارکوس در چارچوب‌بندیِ مشکلات و مسائل علمی ماهرانه عمل می‌کند و گفته‌هایش به‌هیچ‌عنوان گنگ نیست و مفاهیم علمی مرتبط را طوری بیان می‌کند که نیازی نیست حتماً در این زمینه متخصص باشید و فهم آن برای همه آسان است. نویسنده توضیح می‌دهد که تصویر نوظهور نقش طبیعت در شکل‌گیریِ ذهن چطور با نگرش معمول به این قضیه در تضاد است؛ نگرش معمولی که حاکی از نقش محدودتر ژن‌هاست. گری مارکوس دو بحث کلیدی را عنوان می‌کند که اساس این نگرش را می‌سازد. بحث اول، نگرش پاول ارلیشِ انسان‌شناس است تحت‌عنوان «کمبود ژن» که بیان می‌کند ژن‌ها برای زایش ذهن نمی‌توانند خیلی مهم باشند چون ژنوم انسان حاوی تقریباً 30هزار ژن است که واقعاً برای پیچیدگی مغز رقم ناچیزی محسوب می‌شود. بحث دوم انعطاف‌پذیری مغز است که عنوان می‌کند ژن‌ها نمی‌توانند خیلی مهم باشند چون رشد مغز بسیار منعطف است. مثلاً بچه‌ای که نیم‌کره‌ی چپ مغزی‌اش را از دست می‌دهد، ممکن است توانایی گفتاری‌اش را به‌دست بیاورد.

گری مارکوس، به‌منظور جایگزینی قانع‌کننده برای این نمونه‌ی ثابت، که ژن را به‌مثابه‌ی طرح ساخت می‌داند، اندیشه‌ای حیاتی بین طبیعت و پرورش را بیان می‌کند؛ این اندیشه حاکی از این است که ژن‌ها گزینه‌هایی در اختیار ما می‌گذارند و محیط و همچنین خود ژن‌ها از طریق پروتئین‌هایشان، روی انتخاب این گزینه‌ها اثر می‌گذارند. از این نقطه‌نظر، چیزی به نام «کمبود ژن» وجود نخواهد داشت، ‌ بلکه ژنوم انسان ابزار بسیاری را در دسترس ما قرار می‌دهد ولی بازنمود ژنتیکی نهایتاً به شرایط بستگی دارد. این تعامل دینامیکی بین طبیعت (ژن‌ها) و پرورش (فرصت‌ها و گزینه‌های محیطی) شرایط را برای اثرات پی‌درپی مهیا می‌کند؛ اثراتی که به نتایج محتمل بسیار گسترده‌ای منتهی می‌شود.

کتاب زایش ذهن، که بسیار خواندنی است، برای هر کسی که درباره‌ی دوگانگیِ ذهن و بدن فکر می‌کند، جذاب خواهد بود. ضمیمه‌های بسیاری که این کتاب دارد به آن دسته از افرادی که علمی‌تر و عمیق‌تر به این موضوع فکر می‌کنند، به جزئیات بیشتری دسترسی داشته باشند. گری مارکوس با ارائه‌ی این بحث جذاب که مغز و بدن دقیقاً به یک شیوه ساخته شده‌اند، به علم روان‌پزشکی کمک می‌کند که شرایط کارآمدتری را درنظر بگیرند که می‌تواند به برابری فکری و مالی با بقیه‌ی علوم پزشکی منتهی بشود. نویسنده با بیان مثال‌هایی از این قبیل که درک ما از ارتباط بین طبیعت و پرورش چطور ممکن است به پیشرفت‌هایی در زمینه‌ی درمان بیماری‌های مغزی بینجامد، کتابش را به سرانجام می‌رساند. مارکوس با انجام این کار باعث می‌شود که به آنچه قرن آینده به ما نویدش را می‌دهد، نگاهی اجمالی داشته باشیم.

کتاب زایش ذهن با ترجمه‌ی ماندانا افتخار به همت انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه چاپ و منتشر شده و در اختیار خوانندگان علاقه‌مند قرار گرفته است.

نکوداشت‌های کتاب زایش ذهن

• گری مارکوس کارش درست است. این کتاب، هوشمندانه و روشنگر است. (مایکل، اِس. گازانیگا، نویسنده)
• اگر تابه‌حال درباره‌ی فضای بین ژن‌ها و ذهن کنجکاو بوده‌اید، این همان کتابی است که این نقاط را به‌هم متصل می‌کند. کتاب مارکوس واضح، جذاب و به‌روز است. (هوارد گاردنر، روان‌شناس)
• زایش ذهن خواندنی، دقیق و آموزنده است؛ مروری عالی بر ایده‌ها و پژوهش‌های جدید. گری مارکوس هر هشت لوب مغز شما را روشن می‌کند! (گرگ بیر، نویسنده)
• نگاهی جذاب و بعضاً ظریف و طنزآمیز به اینکه چگونه کد ژنتیکی ما می‌تواند به اندازه‌ای ساده باشد که پروتئین‌های اساسی بسازد و درعین‌حال به اندازه‌ای پیچیده باشد که به ما در یادگیری زبان کمک کند. (سایت آمازون)
• مارکوسِ روان‌شناس، بررسی فوق‌العاده‌ای درباره‌ی تاریخچه‌ی ژنتیک و پژوهش‌های فعلی در اختیار ما قرار می‌دهد... شرحی روشن و دلپذیر از چگونگی ساختن ذهن انسان توسط ژن‌ها. (بوک‌لیست)
• جالب و در دسترس... پیشرفت در ژنومیک به این معنی است که ما حالا آماده‌ایم با درک نقش ژن‌ها در ساخت مغز، در مورد ذهن بیاموزیم. (شبکه‌ی خبری ژنوم)

کتاب زایش ذهن برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به علم عصب‌شناسی علاقه‌مندید و دوست دارید به لحاظ علمی از ارتباط بین بدن و ذهن و نوع شکل‌گیری‌شان آگاه شوید، این کتاب می‌تواند گزینه‌ی خوبی برای شما باشد.

در بخشی از کتاب زایش ذهن: نقش ژن‌ها در ساخت پیچیدگی‌های اندیشه انسان می‌خوانیم

در برخی مجله‌ها ادعا می‌شود که مغز در بدو تولد تا حد زیادی فاقد ساختار است؛ گاهی بسیار وسوسه می‌شویم که باور کنیم ذهنمان عاری از ژنوم شناور است. اما چنین اعتقاداتی در مغایرت کامل با آموخته‌های یک دهه‌ی پیش دانشمندان از زیست‌شناسی مولکولی است. به‌جای آنکه همه‌چیز را به دست شانس یا فراز‌و‌نشیب‌های تجربه بسپاریم، طبیعت هر آنچه را ساخته و پرورش داده است در جهت رشد بدن و قرار دادن آن در مقابل مشکل رشد مغز به‌کار می‌گیرد؛ از تقسیم سلولی گرفته تا تمایز سلولی، به‌عبارت دیگر، از هر فرآیندی که در رشد بدن استفاده می‌شود در رشد و تکوین مغز نیز استفاده می‌شود. ژن‌ها برای مغز دقیقاً همان کاری را می‌کنند که برای باقی بدن انجام می‌دهند: آن‌ها سرنوشت سلول‌ها را با هدایت محصول پروتئین‌ها درون آن سلول‌ها هدایت می‌کنند. چیزی که درخصوص رشد مغز یعنی اساس فیزیکی ذهن بسیار خاص و منحصربه‌فرد است، «سیم‌کشی» آن است؛ ارتباطات حیاتی میان نورون‌ها، اما حتی اینجا هم همان‌طور که در فصل بعد خواهیم دید، ژن‌ها نقشی حیاتی ایفا می‌کنند.

این تصور که مغز هم ممکن است مانند باقی بدن سامان ‌بگیرد، یعنی بر اساس عمل هزاران ژن خودمختار اما متقابل (که توسط انتخاب طبیعی شکل گرفته‌اند) در تضاد کامل با این باور است که ذهن‌ ما خاص و به‌نوعی جدا از جهان مادی است. در‌عین‌حال این استمرار و تداوم، شاید نقطه‌ی اوج روند طولانیِ رشدِ گونه‌ای انسانی باشد که مدت‌هاست درخصوص مرکزیت خود در جهان هستی مبالغه کرده. کوپرنیک به ما نشان داد که کره‌ی خاکی ما مرکز جهان هستی نیست. ویلیام هاروی نشان داد که قلب ما یک پمپ مکانیکی است. جان دالتون و شیمیدان‌های قرن نوزدهم نشان دادند که بدن ما مانند سایر ماده‌ها از اتم ساخته شده. واتسون و کریک به ما نشان دادند که ژن‌ها چگونه از زنجیره‌های کربن، هیدروژن، اکسیژن، نیتروژن و فسفر ساخته می‌شوند. در دهه‌ی 1990، دهه‌ی مغز، عصب‌پژوهان شناختی نشان دادند که ذهن ما محصول مغز ماست. دستاورهای اولیه‌ی این قرن حاکی از آن است که سازوکارهایی که مغز ما را می‌سازند فقط نمونه‌ای خاص از سازوکارهایی هستند که باقی اعضای بدن ما را می‌سازند. ساختار اولیه‌ی ذهن، مانند ساختار باقی بدن، محصول ژن‌های ماست.

فهرست مطالب کتاب

در ستایش کتاب
1: هیچ‌کدام بهتر نیست
2: برای آموختن زاده شده‌ایم
3: طوفان فکری
4: انگیزه‌ی ارسطو
5: انتقام کوپرنیک
6: سیم‌کشی ذهن
7: تکامل ژن‌های ذهن
8: پارادوکس رنگ باخت
9: آخرین مرزها
پیوست: روش‌ هایی برای خواندن ژنوم
پی ‌نوشت‌ها