معرفی و دانلود کتاب درآمدی بر ژاک دریدا

معرفی کتاب درآمدی بر ژاک دریدا

ژاک دریدا یکی از مهم‌ترین فیلسوفان قاره‌ی اروپا در طول سده‌ی بیستم بود. او با آرای گوناگون خود نفوذ بسیاری در میان هنرمندان و متفکران پیدا کرد. کتاب درآمدی بر ژاک دریدا از سایمون گلندینینگ، تلاشی است برای شرح ساده و مقدماتی دستگاه فکری این فیلسوف الجزایری - فرانسوی.

درباره‌ی کتاب درآمدی بر ژاک دریدا

در میان اصحاب فلسفه و صاحب‌نظران و کارشناسان این حوزه، کمابیش در این باره اتفاق نظر وجود دارد ژاک دریدا اگر مهم‌ترین فیلسوف قاره‌ی اروپا در طول سده‌ی بیستم نباشد، دست‌کم دشوارترین و پیچیده‌ترین فیلسوف این قرن محسوب می‌شود؛ با آرایی حتی دشوارتر و دیریاب‌تر از آرای متفکرانی نظیر مارتین هایدگر یا امانوئل لویناس. پیچیدگی اندیشه‌ی دریدا چنان در نظر برخی غیرضروری، آزاردهنده و افراطی به نظر می‌رسد که کار را به تکفیر ژاک دریدا و طرد او از محفل فیلسوفان کشانده‌اند. این گرایش خصوصاً در میان اصحاب فلسفه‌ی تحلیلی دیده می‌شود؛ فیلسوفان حوزه‌ی آنگلاساکسون که صراحتاً با انتساب آثار ژاک دریدا به حوزه‌ی تفکر فلسفی مشکل دارند و ابایی از یاوه خواندن متون و اظهارنظرهای او ندارند. با این حساب، پیداست که با موردی مناقشه‌برانگیز طرفیم. حق با کدام طرف ماجراست؟ طرفداران دریدا که او را آخرین فیلسوف راستین تاریخ فلسفه‌ی غرب می‌دانند یا مخالفان او که هیچ ارزشی برای کار فکری‌اش قائل نیستند؟ جواب هرچه باشد، یک نکته مسلم است: برای نزدیک شدن به ژاک دریدا باید محتاط بود. این حُکم خصوصاً درباره‌ی مخاطبانی صادق است که در حوزه‌ی فلسفه صاحب‌نظر نیستند و در این زمینه اصطلاحاً تازه‌کار محسوب می‌شوند. کتاب درآمدی بر ژاک دریدا (Derrida: A Very Short Introduction) در وهله‌ی اول برای این گروه از خوانندگان نوشته شده، اگرچه به کار مخاطبان جدی‌تر فلسفه نیز می‌آید.

سایمون گلندینینگ (Simon Glendinning) در اثر پیش رو از زوایای گوناگونی به اندیشه‌ی دریدا نظر می‌اندازد و جنبه‌های متنوعی از فلسفه‌ی او را برای مخاطب شرح می‌دهد. چنان‌که می‌دانیم، یکی از دشواری‌ها در فهم ژاک دریدا ناشی از تمایل او به عبور کردن از مرزها و محدودیت‌هاست. مرزهایی که برای مثال حوزه‌ی ادبیات را از فلسفه یا فلسفه‌ی زبان را از دانش زبان‌شناسی جدا می‌کند. دریدا آگاهانه این مرزها را زیر پا می‌گذارد تا بر درهم‌تنیدگی مباحث و مسائل در علوم انسانی تأکید کند. با توجه به همین مطلب، در کتاب درآمدی بر ژاک دریدا در باب طیف وسیعی از موضوعات -اعم از مسائل مربوط به فلسفه‌ی زبان، متافیزیک، زبان‌شناسی، زیبایی‌شناسی، ادبیات و ...- بحث می‌شود.

یکی از کلیدواژه‌ها در فلسفه‌ی دریدا، «نوشتار» است. ژاک دریدا از جمله اندیشمندانی بود که کمابیش همزمان با متفکران بزرگ حوزه‌ی پساساختارگرایی «چرخش زبانی» را در فلسفه‌ رقم زد. چرخش زبانی به تحولی در بطن فلسفه‌ی قاره‌ای اشاره دارد که مطابق آن، «زبان» و مباحثی چون گفتار و نوشتار، به مسئله‌ی کانونی تفکر فلسفی بدل شد. در کتاب پیش رو نقش ژاک دریدا در این تحول شرح داده شده است. همچنین باید به این موضوع اشاره کرد که در کتاب درآمدی بر ژاک دریدا درباره‌ی یکی از بحث‌برانگیزترین وجوه اندیشه‌ی دریدا نیز بحث شده است. مقصود، تلقی خاص او از مفهوم «واسازی» است؛ اصطلاحی که در زبان فارسی به «شالوده‌شکنی» یا «ساخت‌شکنی» نیز ترجمه شده است. دریدا برای اولین بار این اصطلاح را در معنایی خاص به کار برد و به آن رنگ‌وبویی فلسفی بخشید. درباره‌ی مفهوم واسازی در اندیشه‌ی دریدا تاکنون شروح و تفاسیر بسیاری ارائه شده است. مطابق برخی از تفاسیر، واسازی نوعی روش فلسفی در مواجهه با متون و سنت‌هاست؛ حال‌آن‌که به باور بسیاری، واسازی چیزی بیشتر از یک «روش فلسفی» است. به هر رو، در کتاب درآمدی بر ژاک دریدا به تفصیل در این باره بحث شده است.

کتاب درآمدی بر ژاک دریدا توسط مهدی پارسا ترجمه شده و از سوی نشر شوند در اختیار مخاطبان علاقه‌مند قرار گرفته است. این اثر از نُه فصل تشکیل شده که ذیل هر یک از آن‌ها یکی از جنبه‌های مهم و مرکزی اندیشه‌ی ژاک دریدا توضیح داده شده است. در پایان می‌بایست مجدداً تذکر داد که اثر پیش رو ابداً شرحی جامع و کامل از فلسفه‌ی دریدا به دست نمی‌دهد و صرفاً به بررسی کلی مهم‌ترین مبانی اندیشه‌ی این فیلسوف دوران‌ساز بسنده می‌کند.

نکوداشت‌های کتاب درآمدی بر ژاک دریدا

• کتاب درآمدی بر ژاک دریدا علی‌رغم کوتاهی، ارزش خواندن دارد. این کتاب ذهن مخاطب را به خوبی درگیر موضوع می‌کند. (The Statesman)
• وضوح و دقت نظر نویسنده‌ی این کتاب کافی است تا بسیاری از مخاطبان را به خواندن و فهم ژاک دریدا ترغیب کند. (دانیل ساندز، کوئین مری، دانشگاه لندن)

کتاب درآمدی بر ژاک دریدا مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به آشنایی با جریان‌های فلسفی قرن بیستم، مخاطبان اصلی این کتاب‌اند.

در بخشی از کتاب درآمدی بر ژاک دریدا می‌خوانیم

توجه خاص دریدا به نوشتار به منزله‌ی موضوعی فلسفی از ژست تردیدآمیزی درباره‌ی شأن نوشتار ناشی می‌شود که او آن را «حرکتی فلسفی در حد اعلای خود در نظر می‌گیرد»، ژستی که در محکومیت نوشتار در فایدروس افلاطون وجود دارد، و بنابراین میراثی به جا مانده از «دست‌کم حدود بیست قرن پیش» است. اما از سوی دیگر، این میراث نظمی پایدار نداشته است، و دریدا در زمان این حرکتِ در حد اعلاء فلسفی، پیشرفتی تبدل‌یابنده را تشخیص می‌دهد که سرانجام وقتی به اوج خود می‌رسد که «متنوع‌ترین تحقیقات» همگی در نهایت به زبان متوجه می‌شوند. مردم معمولاً درباره‌ی «چرخش زبان‌شناختی» معاصر صحبت می‌کنند، و منظورشان این است که پژوهش‌های فکری در دوران معاصر همه‌ی مسائل را به مسائل اساساً زبانی، یا دست‌کم مسائلی که راه‌حل‌شان به تحلیل درستی از زبان وابسته است، مرتبط می‌سازند. از نظر دریدا، این «چرخش» از مدت‌ها پیش آغاز شده است، و نمی‌توان آن را گسستی از سنت یا متافیزیک خواند، بلکه او معتقد است که این چرخش در مسیر درونیِ این سنت روی می‌دهد و نقطه‌ی اوج آن است؛ دریدا معتقد است که مرئی ساختنِ ژرفای ساختاریِ شکل‌بندی سنت متافیزیکی غرب، نه کمال این چرخش و نه چیرگی بر آن است.

آیا دریدا نیز بخشی از این چرخش زبان‌شناختی است؟ آیا آثار وی دقیقه‌ای از حرکت آن هستند؟ تأکید او بر «مرئی ساختنِ تجربه‌ی زبان» ظاهراً حاکی از این است که آری. در واقع، نوشته‌های دریدا را معمولاً به عنوان نمونه‌ای غایی از این چرخش به حساب می‌آورند و دلایل خوبی هم برای این امر وجود دارد. ادعاهای او مبنی بر این‌که عملِ خواندن «نمی‌تواند به صورتی توجیه‌پذیر از متن به سوی چیزی غیر از آن فراروی کند»، و (معروف‌تر، البته به بدنامی) این‌که «چیزی بیرون از متن وجود ندارد»، عمیقاً تأیید می‌کنند که آثار وی را هماهنگ با چرخش زبان‌شناختی، و حتی هماهنگ با شکلی از ایده‌آلیسم متنی، در نظر بگیریم. نزد دریدا، «نوشتار شخصی» و هر چیزی که معمولاً به عنوان «زندگی واقعی این موجوداتِ تشکیل شده از گوشت و استخوان» در نظر گرفته می‌شود، چیزی «ورای یا در پس» آن‌چه تمایل داریم بدون هیچ مسئله‌ای به عنوان «متن فلانی» مشخص کنیم، نیست. برعکس، او تأکید می‌کند که این «زندگی واقعی» چیزی «ثبت ‌شده در یک نظام متنی خاص» است.

فهرست مطالب کتاب

فصل اول: تصویری از دریدا
فصل دوم: اشتباه در دست‌کم گرفتنِ دریدا
فصل سوم: خوانش میراث لوگوس‌محور
فصل چهارم: چرخش (نوبت) نوشتار
فصل پنجم: دیفرانس
فصل ششم: تکرارپذیری
فصل هفتم: سیاست و عدالت
فصل هشتم: انسان و حیوان
فصل نهم: شروع دوباره
یادداشت‌ها
برای مطالعه‌ی بیشتر
نمایه‌ی نام‌ها