معرفی و دانلود کتاب درآمدی بر تاریخ جامعه شناسی شناخت

معرفی کتاب درآمدی بر تاریخ جامعه شناسی شناخت

کتاب درآمدی بر تاریخ جامعه شناسی شناخت از مهم‌ترین تألیفات منوچهر آشتیانی‌ست. در این اثر به معرفی علم تازه‌ظهور جامعه‌شناسی معرفت پرداخته می‌شود. نویسنده در کتاب پیش‌رو از اندیشه‌ی متفکرانی همچون امیل دورکیم و ماکس شلر بهره گرفته و همچنین آرای کارل مانهایم، به عنوان یکی از شاخص‌ترین متفکران جامعه‌شناسی دانش را بررسی می‌کند.

درباره کتاب درآمدی بر تاریخ جامعه شناسی شناخت:

کتابی که پیش روی شما قرار دارد، به معرفی یکی از پویاترین و جدیدترین شاخه‌های علم جامعه‌شناسی پرداخته است: «جامعه‌شناسی شناخت». منوچهر آشتیانی را اگر نخستین فردی بدانیم که این علم را در ایران معرفی کرده، اغراق نکرده‌ایم. آشتیانی در این کتاب با تمرکز بر اندیشه‌های بزرگ‌ترین فیلسوفان و اندیشمندان تلاش کرده تا به معرفی علم نوظهور و نوپای جامعه‌شناسی شناخت بپردازد. او به سراغ تاریخ پیدایش تفکر عقلانی رفته و سیر تفکر بشر را نیز مورد مطالعه قرار داده است.

در فصل اول کتاب درآمدی بر تاریخ جامعه شناسی شناخت، که آخرین اثر منوچهر آشتیانی است، تمرکز نگارنده بر کارل مانهایم بوده؛ او که فیلسوف و جامعه‌شناسی گرانقدر است، به عنوان یکی از مهم‌ترین متفکران جامعه‌شناسی شناخت معرفی می‌شود. مانهایم عمری نسبتاً کوتاه داشت. او در 54 سالگی درگذشت و سالیان عمر خود را در سه کشور گذراند: «آلمان، انگلستان و مجارستان.» و این موضوع در اندیشه‌های مانهایم بسی تأثیرگذار بود. نویسنده در فصل اول و دوم این کتاب ارزشمند مفصلاً اندیشه‌های این فیلسوف بزرگ را پیرامون جامعه‌شناسی شناخت توضیح می‌دهد و در ادامه به نقد برخی از آن‌ها می‌پردازد.

گرچه آشتیانی توجه ویژه‌ای بر مانهایم داشته، اما این موضوع به هیچ‌عنوان باعث نشده تا او از دیگر بنیان‌گذاران این شاخه از جامعه‌شناسی غافل بماند. کتاب درآمدی بر تاریخ جامعه‌شناسی شناخت از جمله آثاری‌ست که می‌تواند کمک شایانی به معرفی، گسترش و پیشرفت این علم نوظهور داشته باشد.

کتاب درآمدی بر تاریخ جامعه شناسی شناخت مناسب چه کسانی است؟

مطالعه‌ی کتاب درآمدی بر تاریخ جامعه‌شناسی شناخت بیش از همه به محققان و دانش‌پژوهان حوزه‌ی علوم اجتماعی پیشنهاد می‌شود.

با منوچهر آشتیانی بیشتر آشنا شویم:

منوچهر آشتیانی 19 مهر 1309 در سنگلج به دنیا آمد. او جامعه‌‌شناس و پژوهشگر ایرانی‌ و از نوادگان میرزا حسن آشتیانی است. او از مهم‌ترین و شاخص‌ترین چهره‌های علوم اجتماعی ایران است و آثار متعددی در این زمینه تألیف کرده. از میان این آثار می‌توان به کتاب کارل مارکس و جامعه‌شناسی شناخت، جامعه‌شناسی شناخت ماکس شئلر، جایگاه دیالکتیک هگل در دیالکتیک جدید، زمان‌های اجتماعی و تاریخی در جامعه‌شناسی و تاریخ و پرسیدن و جنگیدن اشاره کرد.

در بخشی از کتاب درآمدی بر تاریخ جامعه شناسی شناخت می‌خوانیم:

معرفت‌شناسی، خود تحلیل‌کردن انسان به‌صورت شناخت واقعیات است. اما این خودتحلیل‌گریِ انسان تابع ایده‌ای‌ است که انسان در «من» جمع‌کنندۀ شناخت در بردارد که این ایدۀ «من» باز محصول ماهیت اجتماعی «من»، یعنی حاصل فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی انسان است. مطالعۀ این وضع همان چیزی را پدیدار می‌سازد که کانت آن را آنتروپولوژی می‌نامد و از آن راهی به سوی دانش می‌گشاید.

حال لاندبرگ توضیح می‌دهد که این تفکر نومینالیستی انسان از سه قرن پیش به سوی ما حامل این معناست که مفاهیم کلی مجموعۀ ذهن ما تنها حاصل تداعی واقعیات جزئی‌اند و این از دیدگاه جامعه‌شناسی شناخت، بیان این اصل اجتماعی است که جامعه مفهوم کلی‌ای را برای افراد جامعه به میان می‌آورد و این استنتاج خود معلول جامعۀ جدید است که هم فرد آزادی یافته و هم استنباط جمعی حاصل آرای جمع افراد واقعی است.
لوی‌برول در تحلیل تاریخی خود راجع به وجود «روح بدوی» این طرز فکر را تا وجود «مانا» یا روح جمعی در قبایل اولیه تعقیب می‌کند و نشان می‌دهد که این طرز فکر محصول زندگانی جمعی اولیۀ انسان‌ها است که ابتدا در توتمیسم بارز گردیده است و آنگاه با آمدن بورژوازی به‌صورت نومینالیسم به تظاهر کامل رسید. اما با دقت نظر در رأی برول و لاندبرگ، واقعیت درونی این نومینالیسم رئالیستی چنین نمودار می‌گردد که سازمان‌یابی یک مفهوم کلی در ذهن ما به‌صورت «تصوراتِ از قبل تلخیص‌یافته» انجام می‌گیرد، یعنی استقرایی که ما برای رسیدن از «نومینا» به کل انجام می‌دهیم در محدودۀ ذهنی قبلی کمّی و کیفی اجتماعی انجام می‌گیرد.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
چیستی جامعه‌شناسی شناخت
اصطلاح جامعه‌شناسی شناخت
پیوند میان جامعه و شناخت در آرای جامعه‌شناسان شناخت
انکار پیوند میان جامعه و شناخت
تعریف جامعه‌شناسی شناخت
جامعه‌شناسی شناخت و تاریخ اندیشه
جامعه‌شناسی شناخت در ایران
تاریخ پیدایش تفکر عقلانی
از انسان غارنشین تا انسان خردمند
آیین‌پرستی در ایران و هند
بنیادهای اولیه شناخت عقلانی در یونان باستان
گذار از اسطوره (میتوس) به عقلانیت (لوگوس)
تکوین علم جامعه‌شناسی شناخت
رنسانس و بازگشت به انسان
جامعه‌شناسی شناخت در پیوند با دیگر انواع جامعه‌شناسی
جامعه‌شناسی شناخت و علم و تکنولوژی
رابطۀ دیالکتیکی شناخت و هستی در جامعه‌شناسی شناخت
جامعه‌شناسی شناخت و انسان‌شناسی
یکتاگرایی در جامعه‌شناسی شناخت
رد یکتاگرایی و تأکید بر دیالکتیک میان سوژه و ابژه در
جامعه‌شناسی شناخت
تقابل نظریۀ ماکس شئلر با آرای مارکس و مانهایم دربارۀ چیستی
جامعه‌شناسی شناخت
تأثیر وقایع اجتماعی، فرهنگی و تمدنی بر جامعه‌شناسی شناخت
چهار مرحلۀ پیدایش جامعه‌شناسی شناخت از نظر مانهایم
تعیین تناسب بنیادی بین شناخت و هستی
جامعه‌شناسی شناخت، علم بررسی روابط دیالکتیکی جریان‌های‌ اجتماعی ‌ تاریخی
مطلق‌گرایی و نسبی‌گرایی در جامعه‌شناسی شناخت
تمایل تفکر انسانی به مطلق‌سازی امور
پیوند هستی و فکر و رد نسبی‌گرایی
مطلق‌سازی علوم طبیعی در فلسفۀ پوزیتیویستی
نقد خرد، عامل ایجاد جامعه‌شناسی شناخت
مقایسۀ جامعه‌شناسی شناخت در آلمان و آمریکا
جامعه‌شناسی شناخت در آرای اندیشمندان
مروری بر آرای مهم‌ترین جامعه‌شناسان شناخت
ویلهلم یروزالم
امیل دورکهایم
ماکس شئلر
کارل مانهایم
ژرژ گورویچ
ارنست گرون والد
ورنر اشتارک
یولیوس کرافت و فلورین زنانیکی
یولیوس شاف
جامعه‌شناسی شناخت مارکسیستی
پیتر برگر و توماس لوکمان
ریشه‌های جامعه‌شناسی شناخت در آرای برخی جامعه‌شناسان بزرگ
مونتسکیو و انعکاس ایده‌ها در زندگی اجتماعی انسان‌ها
ویلفردو پاره‌تو و دینامیک اجتماعی
هنری سن سیمون و تغییر بنیادی نظام اجتماعی
آگوست کنت و پوزیتیویسم
فرانسیس بیکن و بت‌های ذهنی
دورکهایم و جامعه‌شناسی شناخت
رابطۀ دیالکتیکی فکر و وجود در تاریخ بشر
نقاط اصلی تمرکز جریان دیالکتیکی میان وجود و فکر
امیل دورکهایم و بنیادگذاری جامعه‌شناسی شناخت
موضوعات اساسی در جامعه‌شناسی دورکهایم
دورکهایم و «اشکال بنیادی حیات دینی»
توتم و توتم‌پرستی
پیوند جامعه، شناخت و اخلاقیات
ژرژ گورویچ و تحلیلی از جامعه‌شناسی معرفتی
جامعه‌شناسی شناخت در دوران جدید
گرون والد و سه مرحلۀ تاریخی رابطۀ بین شناخت و هستی اجتماعی
هگل و تئوری هیستوریکی جامعه‌شناسی شناخت
مسئلۀ اساسی پیوند وجودی فکر
تقابل تئوری پسیکولوژیکی و تئوری هیستوریکی در مسئلۀ پیوند
وجودی و نتایج حاصل از آن
تاریخ جدید جامعه‌شناسی شناخت (از 1921 به بعد)
پوزیتیویسم
گاتفرید سالامون
یولیوس کرافت
فردریش انگلس
کارل مانهایم
جامعه‌شناسی شناخت شبه مارکسیستی
لوکاچ
ماکس آدلر
زیگفرید مارک
ارنست لوالتر
امیل لدرر
ماکس شئلر
جامعه‌شناسی شناخت متأثر از هیستوریسم هگل
آلفرد وبر
الکساندر فون شلتینگ
کارل مانهایم
جامعه‌شناسی شناخت کارل مارکس
بحث‌های توضیحی و انتقادی
کارکرد جامعه‌شناسی شناخت
هدف اصلی جامعه‌شناسی شناخت
دو نوع جامعه‌شناسی شناخت (خُرد و کلان‌نگر)
نقش معرفت‌شناسی در تطور جامعه‌شناسی شناخت
جامعه‌شناسی شناخت و تفکرات ایدئولوژیکی
وابستگی اجتماعی آگاهی و آزادی تفکر انسان
نسبیت تاریخی حقیقت
تعینات آگاهی در جامعه‌شناسی شناخت
ملاحظۀ بیرونی تاریخ ایده‌ها
جامعه‌شناسی شناخت پراگماتیستی
نسبی و مطلق بودن همزمان آموزۀ واقعیت
نسبی‌گرایی (رولاتیویسم) در جامعه‌شناسی شناخت
رابطۀ مقتضیات اجتماعی با نیازهای فکری
تأثیر موضوعات مختلف اجتماعی در سیستم‌های فکری
رابطۀ طبیعت و خرد انسانی
مسئلۀ اساسی طرز تعیین آگاهی و رویکردهای مختلف به آن
آزادی فکر
ارتباط مناسبات اجتماعی با انواع شناخت‌های انسانی
کارکردگرایی (فونکسیونالیسم) و روابط دیالکتیکی اجتماعی و معرفتی
تأثیر موضوعات اجتماعی بر ارزش عینی شناخت انسان
چیستی و چگونگی شناخت
ایده‌ها به‌مثابه معانی
شناخت به عنوان تولید ایده‌آل جهان واقع
مقولات به‌مثابه ادوات ساختمان ذهن
جامعه‌شناسی شناخت و حقیقت
چارچوب‌های اجتماعی شناخت
مقولات
طبقات، اقشار و ساخت‌های اجتماعی
موقعیت‌های اجتماعی
شناخت‌های جمعی
تأثیرگذاری شناخت‌ها بر هم
خرد اجتماعی
وظایف جامعه‌شناسی شناخت در ارتباط با چارچوب‌های اجتماعی شناخت
معرفت‌شناسی و چارچوب‌های اجتماعی شناخت
توده‌ها به‌صورت چارچوب اجتماعی معرفت
جامعه‌شناسیِ جامعه‌شناسی
زبان‌گرایی
انسانی‌شدن کلام الهی و تولد انسان جدید
انسان‌شناسی فرهنگی
جامعه‌شناسی شناخت اروپایی و آمریکایی
مدل شناخت جوامع
جامعه‌شناسی شناخت انتقادی
نقد شناخت در گذار از فئودالیسم به بورژوازی
نقد ایدئولوژی توسط پوزیتیویسم و مارکسیسم
استقلال علمی جامعه‌شناسی شناخت
جامعه‌شناسی شناخت به عنوان یک دانش مستقل
گذار از مارکسیسم به جامعه‌شناسی شناخت مستقل
جامعه‌شناسی شناخت به‌مثابه یک دیسیپلین آکادمیک
مؤخره
تغییر بنیادی دنیای جدید و تغییر مسائل جامعه‌شناختی
موضوعات مطروحۀ جامعه‌شناسی شناخت در دو قرن اخیر
آسیب‌های تهدیدکنندۀ جامعه‌شناسی شناخت
یادداشت‌ها
نمایۀ اشخاص
نمایۀ اصطلاحات