معرفی و دانلود کتاب نیست انگاری و شعر معاصر

معرفی کتاب نیست انگاری و شعر معاصر

یوسفعلی میرشکاک، شاعر و منتقد ادبی نام‌آشنا، در کتاب نیست انگاری و شعر معاصر به بررسی نحوه‌ی مواجهه‌ی شاعران معاصر ادبیات ایران با مسئله‌ی بحران معنا پرداخته است. در این اثر تحقیقی، اشعار مهدی اخوان ثالث و احمد شاملو بیشتر از اشعار هر شاعر دیگری در مرکز توجه نگارنده قرار داشته‌اند.

درباره کتاب نیست انگاری و شعر معاصر

نیست‌انگاری یا نیهیلیسم (Nihilism)، بیش از آن‌که نام مکتبی فکری یا فلسفی باشد، عنوانی برای بیان وضعیت حادی است که انسان مدرن خود را در حصارِ آن گرفتار می‌یابد؛ وضعیتی که به گواه مورخان فرهنگ، پس از به حضیض رفتن آرمان‌های عصر روشنگری، از اواخر سده‌ی نوزدهم، آرام‌آرام سر برآورد و پس از مدتی، جهان را تماماً در کام سیاهِ خود فرو بُرد. مشخصه‌ی بارز وضعیت نیست‌انگارانه، وجود بحران و تردید در باورهای جمعی آدمیان است. از این منظر، میان ظهور نیست‌انگاری و زوال اندیشه‌های دینی، رابطه‌ای مستقیم برقرار است. آشکارترین بیانِ این رابطه را در فلسفه‌ی نیچه، و ندای «مرگ خدا»ی او می‌یابیم. به عبارتی، او با اعلام مرگ خدا، همزمان تولد هیولای نیهیلسم را نیز، اعلام نمود.

طبیعتاً وضعیت نیست‌انگارانه، پیش و بیش از هر چیز، بر حوزه‌ی علوم انسانی، خاصه بر ادبیات و هنر و فلسفه، تأثیر نهاده است. در این میان، شعر به عنوان گونه‌ای هنری که در آن عمده‌ی تمرکز و توجه معطوف به احوال دلِ انسان - هنرمند است، در مقایسه با سایر اشکال هنری و ادبی، بیشترین تأثیر را از رواج عقاید نیست‌انگارانه پذیرفته است. شعر معاصر فارسی نیز از این قاعده مستثنی نبوده است؛ خصوصاً که این شعر، در بسیاری از وجوه خود، آشکارا از سنت شعری اروپا، خاستگاه نیست‌انگاری، اثر پذیرفته است. یوسفعلی میرشکاک در کتاب نیست‌انگاری و شعر معاصر، به طور مفصل در این باب بحث نموده است. او در این اثر ضمن برشمردن ویژگی‌های تفکر مبتنی بر نیست‌انگاری، به پیگیریِ رد و نشان‌های این نوع از تفکر در آثار بزرگان شعر معاصر ایران پرداخته است.

یوسفعلی میرشکاک در کتاب نیست‌انگاری و شعر معاصر، احوال و عقاید نیست‌انگارانه را در سه سطح فردی، جمعی و قومی از یکدیگر متمایز ساخته، و نحوه‌ی مواجهه‌ی شاعران ایرانی با این احوال و عقاید در سه سطح مذکور را آشکار نموده است. در این میان، توجه او عمدتاً معطوف به اشعار دو قله‌ی رفیع شعر معاصر ایران بوده است: مهدی اخوان ثالث و احمد شاملو. به باور میرشکاک، احمد شاملو در مواجهه با تأثیرات مخرب نیست‌انگاری، برخوردی دلیرانه‌تر از برخورد مهدی اخوان ثالث داشته است. چه، او برخلاف اخوان ثالث، سرانجام توانسته از عشق حربه‌ای نیرومند در برابر تمام اَشکال نیست‌انگاری بسازد. عشقی که البته، به طرزی متناقض‌نما، خود خالی از عناصر نیست‌انگارانه نیست.

کتاب نیست‌انگاری و شعر معاصر، نخستین بار در سال 1393، به همت انتشارات پگاه روزگار نو، در اختیار مخاطبین علاقه‌مند قرار گرفت.

کتاب نیست انگاری و شعر معاصر مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به مباحث جاری در باب وضعیت ادبیات معاصر ایران، مخاطبین اصلی یوسفعلی میرشکاک در کتاب نیست‌انگاری و شعر معاصر بوده‌اند.

با یوسفعلی میرشکاک بیشتر آشنا شویم

یوسفعلی میرشکاک (Yousef Ali Mir Shakak) طنزنویس، منتقد ادبی و شاعر اهل خوزستان است که در سال 1338، در شهرستان شوش، دیده به دنیا گشوده. او در شعر از پیروان مهرداد اوستا و مهدی اخوان ثالث به شمار می‌رود. آغاز گرایش میرشکاک به شاعری، به نخستین سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی بازمی‌گردد. گفتنی است که از این نویسنده و شاعر نام‌آشنا، کتاب‌ها و مقالات خواندنی‌ای در زمینه‌ی نقد و نظریه‌ی ادبی نیز به انتشار رسیده است. همچنین، شایان اشاره است که او در دومین دوره‌ی جشنواره‌ی بین‌المللی شعر فجر، به عنوان یکی از برگزیدگان انتخاب شده است.

از میان آثار یوسفعلی میرشکاک می‌توان به عناوین پیش رو اشاره داشت: «ستیز با خویشتن و جهان»، «از زبان یک یاغی»، «پوریای ولی»، «دیپلمات‌نامه»، «سنت، مدرنیته، هویت»، «نسبت ما و تجدد»، «آخرالزمان و نیست‌انگاری»، «ویژگی‌های انسان آخرالزمان» و «نیست‌انگاری و شعر معاصر».

در بخشی از کتاب نیست‌انگاری و شعر معاصر می‌خوانیم

بشر امروز با اینکه به مرتبت اشیا تنزل کرده و در مزبله به سر می‌برد، به هنگام داوری در چنبر اخلاق گرفتار است۔ البته مقدماتی را به عنوان اخلاق یاد می‌کند که چیزی جز عاداتِ پست و منحط نیستند و ربط و دخلی به اخلاق ندارند۔ این بشر که از مصادیق بارز «‎اولئک کالأنعام بل هُمْ اضلُ» است همه چیز را با عنوان «خوب» یا «بد» مورد قضاوت قرار می‌دهد و خوش دارد که تکلیف همه کس و همه چیز را یکباره و قطعی روشن کند۔ ‎«نیما خوب است»، ‎«نیما بد است»، « شریعتی خوب است»، «شریعتی بد است»، «اسلام خوب ‎است»، «اسلام بد است» و... .

تأمل و تفکر شأن حشرات نیست، من برای ابلهانی که «لب‌ریخته»های رؤیایی را شعر می‌دانند و به دیوان شهریار چپ‌چپ نگاه می‌کنند، سخن نمی‌گویم۔ برای من هم یدالله رؤیایی شاعر است هم شهریار, هم احمدرضا احمدی، هم سنایی غزنوی و... اما هرکدام، زبان یکی از مراتب وجود ما هستند۔ نه رؤیایی وقتی می‌گوید:
برارتفاع زخم
پرواز داشتم
در ارتفاع خود تنهاست و بیرون افتاده از تاریخ ما و تاریخ بشر و نه احمدرضا احمدی وقتی می‌گوید:
من سپیدی اسب را گریستم

بی‌نصیب از قسمت و حوالت ازلی است و نه شهریار وقتی که می‌گوید:
دگر به پای مه و مهر ا گر جهان گردیم
به صد چراغ نیابیم آنچه گم کردیم

فهرست مطالب کتاب

به‌‌جای مقدمه
یکم. اجمال و تفصیل
حتی اگر هیدگر گفته باشد...
شعر و مرگ تکنولوژی
فلک‌‌زدگی فرد منتشر شرقی در شعر فروغ
رویارویی کاهنۀ مرگ‌‌آگاه شعر فارسی با تقدیر تکنولوژیک
نیما و عصر فروبستگی
فروبستگی تاریخی قوم ایرانی
دوم. نیست‌انگاری و شعر معاصر
آیا می‌‌توان از نیهیلیسم ایرانی سخن گفت؟
شاملو و پرستش مسیح مادر
اخوان و نیست‌انگاری محض در برابر شاملو
ملازمت ناامیدی و نیست‌‌انگاری
اخوان و حوالت‌گویی نیست‌‌انگارانه
مواقف نیست‌‌انگاری در شعر اخوان و شاملو    
 «چاووشی» و سه نحو‌ۀ زیستن در جهان نیست‌‌انگار
اخوان و نیست‌انگاری جمعی
شاملو و رفض فرد منتشر
اخوان و تاریخ فروبستگی
رهایی از فروبستگی (میان آری و نه)
ناگه غروب کدامین ستاره (ادیسۀ نیست‌انگاری)
گریز از نیست‌انگاری با توسل به عشق
عشق یا نیست‌انگاری؟ کدام یک؟
ظاهربینی ایدئولوژیک و نیست‌‌انگاری
فرخزاد و رفض تمدن مدرن
فرخزاد و نیست‌انگاری فرد منتشر
فرخزاد و تحویل دین به ایدئولوژی و اباحه
سوم. ضمیمه؛   مقالات مجلۀ سوره
سنت، هویت، مدرنیته
 ایمان و تکنولوژی
نسبت ما و تجدد
رخنه در تکنیک
سیاست‌‌زدگی
القارعه
تکنیک قارعه
انسان تکنولوژیک
اصطلاحات و تعابیر و مکاتب
اعلام