معرفی و دانلود کتاب تماشای روایت: بررسی تحلیلی روش انتقال عناصر داستان از روایت به درام

معرفی کتاب تماشای روایت: بررسی تحلیلی روش انتقال عناصر داستان از روایت به درام

شناخت خاستگاه و مبانی داستان، زبان‌شناسی، تحلیل فلسفی، روایت‌شناسی و ساختار آن‌ها، دروازه‌ای را به‌سوی فهمِ داستان‌ها و روایات از گذشته‌ها تاکنون می‌گشاید. این همان چیزیست که در کتاب تماشای روایت، اثری تحلیلی و برجسته از مجید آقایی بیان شده است. تماشای روایت، اثری جامع در خصوص نقد و بررسی روش انتقال عناصر داستان از روایت به درام است. کتاب حاضر به‌عنوان اثر برگزیده‌ی چهلمین دوره‌ی جایزه‌ی کتاب سال انتخاب شده است.

درباره‌ی کتاب تماشای روایت

داستان‌ها، صرفا نوشته‌های ساده و اثرگذاری نیستند؛ بلکه متاثر از دیدگاه و بینش تخصصی پژوهشگران، نویسندگان، نظریه‌پردازان و البته فیلسوفان، دگرگونی‌های متعددی را تجربه کرده‌اند و خاستگاه آنان نقطه‌ایست که درمی‌یابیم داستان و روایت با فلسفه گره خورده است. مجید آقایی در کتابِ تماشای روایت، به شناخت و بررسی روایات در قلمروی ادبیات داستانی و پیوند آن با فلسفه، می‌پردازد.

خواندن یا شنیدن روایات، دریچه‌ای را به‌سوی درک جهان، محیط پیرامون و دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم، می‌گشاید. دریچه‌ای که هویت‌بخش و نورِ اعتبار انسانی است. نویسنده در کتاب تماشای روایت، آن‌چنان بر اهمیت و ضرورت داستان‌خوانی و شناخت روایات، واقف است که خواننده را نیز به‌روشنی متقاعد می‌سازد. او در این اثر، مبانیِ معرفت‌شناختیِ داستان و خاستگاه هستی‌شناسانه‌ی آن را واکاوی و تشریح کرده و به مخاطب کمک می‌کند تا روایت، داستان و درام را بشناسد. از فلاسفه‌ی یونانِ باستان، عقاید، نظریه‌ها و آثار آنان می‌گوید و پلی را برای ادراک روایات و پیشینه‌ی آن، می‌سازد.

مجید آقایی به‌مثابه‌ی یک پژوهشگر، از مطالعات، اندیشه‌ها و تحقیقاتِ دیگران در حوزه‌ی ادبیات داستانی و فلسفه نیز کمک گرفته و کتاب تماشای روایت را مشابه با یک دوربین روبه‌روی دنیای روایات، طراحی و تالیف کرده است.

او پس از واکاوی و تحلیل سیر اندیشه‌ها و تحولات فلسفی که منجر به درک و شناخت عمیقِ خاستگاه ادبیات می‌شود، به تحلیل فلسفی می‌پردازد تا به‌شکلی بنیادین به آن‌چه ابعادِ شناختی و اندیشه‌ورزانه‌ی فعالیت‌ها را ظاهر می‌سازد، دست یابد. نویسنده در فصل دومِ کتاب تماشای روایت، از صاحب‌نظرانِ رویکرد تحلیلی در فلسفه، نظریات و تاثیرات آنان صحبت به میان می‌آورد و در سومین فصل، به زبان‌شناسی و بررسی عملکرد ارتباطی و ادراکی زبان می‌پردازد. در این فصل از کتاب، مقدمه و پیشینه‌ی پژوهشیِ مرتبطی ارائه می‌شود و نظریات و آراء سوسور و ویتگنشتاین در رابطه با زبان ارائه، تحلیل و مقایسه می‌شود.

مجید آقایی با گنجاندن بخش ویژه‌ای هم‌چون زبانشناسی و مطالعات کارکردهای ارتباطی و ادراکی زبان در حوزه‌ی نقد ادبی و روایت‌شناسی، به خواننده کمک می‌کند تا عناصر بنیادین زبان، یعنی نشانه‌ها و مفاهیم را بشناسد و آن‌چه را روایت می‌نامیم، بشناسد.

او از آثار اندیشمندان، نظریات آنان و مثال‌های متعددی وام گرفته تا مطالب را به‌شکل کاربردی و مفهومی به خواننده عرضه دارد و بینش علمی نسبت به حوزه‌ی نقد ادبی پیدا کند.

هم‌چنین در فصل‌های بعدی وارد مباحث روایت‌شناسی و ابعاد گوناگون آن، داستان‌ها و پیوند آن‌ها با زمان، گفتمان، روایت‌ها و... می‌شود و از عناصر ساختار پی‌رنگ و اجزای روایت‌ها و داستان‌ها، همانند ریتم، لحن، شخصیت و... سخن به میان می‌آورد. تمامی این مطالب بر اساس مطالعات و پژوهش‌های داخلی و خارجی انجام شده و سیر تحولِ تاریخی هر جزء اثرگذار بر حوزه‌ی ادبیات داستانی را شامل می‌شود؛ این موارد در نهایت به مخاطب کمک می‌کنند تا راحت‌تر به مقایسه‌ی داستان و درام بپردازد و اقتباس‌های ادبی - سینمایی را درک کند و فرایند انتقال عناصر داستانی را به فیلمنامه‌ها دریابد.

کتاب تماشای روایت، نوشته‌ی مجید آقایی به نگارش درآمده و به‌کوشش انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رسیده است.

کتاب تماشای روایت برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به شناخت روایت‌ها، داستان‌ها و سیر تاریخیِ تغییر و تحول آنان علاقه‌مند هستید، این کتاب پاسخ‌گوی نیاز شما خواهد بود.

در بخشی از کتاب تماشای روایت: بررسی تحلیلی روش انتقال عناصر داستان از روایت به درام می‌خوانیم

پذیرش دو موضوع به عنوان پیش‌زمینه‌ای اساسی جهت تبیین معیارهای زیبایی در تناسب با آراء ویتگنشتاین مهم است:

الف. هنر خود نوعی زبان است.

ب. معناداری یک گزاره بسته به کاربرد آن در زمان و مکانی است که به کار می‌رود.

آنچه در وهله‌ی نخست در ارتباط با یک اثر هنریِ ساختارمند جلب توجه می‌کند وجود نوعی هارمونی میان اجزاء آن است که موجب عملکرد و تأثیر نهایی آن می‌شود. همین امری است زیبا.

با رمزگشاییِ نشانه‌های نهفته در تار و پود اثر، تجلی امر زیبا مضاعف خواهد شد و در نهایت با توجه به زمینه‌ای که اثر در آن ارائه شده و زمینه‌ای که مخاطب در آن می‌زید، کشف و تجلیات زیبایی نهفته در اثر به نهایت می‌رسد. این سناریو را که از مواجهه‌ی مخاطب با اثر هنری روایت شد می‌توان به گونه‌های دیگری نیز تعریف کرد؛ اما آن‌چه در همه‌ی آن‌ها مشترک خواهد بود این است که مخاطب به دنبال کشف زبان خصوصی هنرمند با استفاده از قواعد عمومی و بردن آن‌ها در قالب زبان خصوصی خویش است.

این فرایند یک پارادوکس بزرگ را در دل خود دارد و آن اینکه کاربرد قواعد عمومی در حوزه‌ی زبان خصوصی ممکن نیست؛ پس آن‌چه در این‌جا باقی می‌ماند توجه به ویژگی‌های مشابه در یک مجموعه است که به زعم ویتگنشتاین آن را شباهت خانوادگی می‌نامیم. این مجموعه ویژگی‌ها در کنار یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد زبان قرار می‌گیرد تا زمینه‌ی معناداری گزاره‌ها را در یک فرایند زیباشناسانه فراهم آورد و این ویژگی چیزی نیست جز روایتگری.

روایت چه در زبان به طور عام و چه در هنر به طور خاص به راحتی می‌تواند خود را در معرض معناداری و زمینه‌ی معنایی قرار دهد؛ چرا که روایت یا نهایتاً به نتیجه‌ای منجر می‌شود و یا در یک دور هرمنوتیکی و بر مبنای ویژگیِ زایایی زبان، به خلق مدام معنا خواهد پرداخت.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار مؤلف
فصل اول: خاستگاه هستی‌شناختی و مبانی معرفت‌شناختی داستان
مقدمه
تلقیات هستی‌شناختی حکمای نخستین و فلاسفه‌ی یونان باستان
زنوفون: متافیزیک و نقد هستی‌شناسی اساطیری
پارمنیدس: وجود، حقیقت و ثبات
هراکلیتوس: وجود، واقعیت و تغییر
سقراط: خردورزی، اخلاق و تعریف
افلاطون: فلسفه، ایده و تمثیل
افلاطون و نقادی ادبی/ هنری
لوگوس و سخن شاعرانه
افلاطون و نقد کنش شاعرانه
فلسفه، کارکرد اجتماعی شعر و تحول آن در درام
ارسطو، واقعیت مادی و ادراک هنری
تخنه و تلقیات ارسطو
ارسطو، ادبیات و تحول در نقد ادبی و هنری
تداوم و توسعه‌ی سنت یونانی نقد ادبی و درام
قرون وسطی و تلقیات مسیحی از هنر و ادبیات
احیای سنت‌های یونانی در آفرینش ادبی /هنری و نوزایی تفکر و زبان
انقلابات علمی/ فلسفی، تولد داستان و تحولات ادبی/ هنری با محوریت زبان
منابع فصل اول
فصل دوم: زبان و تحلیل فلسفی
فلسفه‌ی تحلیلی و نقد تعامل زبان و تفکر
گوتلوب فرگه
برتراند راسل
جرج ادوارد مور
لودویگ ویتگنشتاین
تحلیل زبان و تلقیات زیباشناختی در آراء ویتگنشتاین
منابع فصل دوم
فصل سوم: زبان‌شناسی و تحلیل کارکردهای ارتباطی و ادراکی زبان
فردینان دو سوسور و مبانی زبان‌شناسی جدید
سوسور، ماهیت و کارکرد اجتماعی زبان
مقایسه‌ی آراءِ سوسور و ویتگنشتاین درباره‌ی زبان
زبان‌شناسی شناختی و تحلیل کارکرد ادراکی زبان
استعاره در زبان‌شناسی شناختی
الف. نظریه‌های کلاسیک در مورد استعاره
ب) نظریه‌ی معاصر استعاره
منابع فصل سوم
فصل چهارم: ساختارگرایی، روایت‌شناسی و ادراک متن
زبان و رویکرد ساختارگرا در نقد ادبی/ هنری
کلود لوی استراوس: اسطوره و نقش اجتماعی / فرهنگی ساختار زبان
شکل‌گرایی و تأثیر فرم درکارکرد متون
ویکتور اشکلوفسکی: رستاخیز واژگان و آشنایی‌زدایی
روایت‌شناسی
مطالعات ریخت‌شناسانه‌ی ولادیمیر پراپ
روش مطالعاتی ولادیمیر پراپ
مطالعات روایت‌شناختی متأخر
بارت، گریما، تراگوت، پرات و ژنت
ساختارگرایی و روایت
روایت‌شناسی ساختارگرا و رویکردهای بینارشته‌ای
روایت‌شناسی و مطالعات مربوط به ذهن
روایت‌شناسی و زبان‌شناسی شناختی
پیشینه‌ی تحقیقات در روایت‌شناسی شناختی
روایت‌شناسی شناختی: ادراک از طریق روایت
روایت‌شناسی شناختی و روایت‌شناسی ساختارگرا
منابع فصل چهارم
فصل پنجم: روایت، داستان، درام و فرایند اقتباس
مقایسه‌ی روایت و داستان
داستان و گفتمان
داستان و زمان
عناصر ساختار داستان
الف. ریتم
ب. وجه یا حالت (زاویه‌ی دید)
ج. لحن
د. شخصیت
ه. زمینه
و. فضا
ز. تم
ح. موضوع
پی‌رنگ
عناصر ساختار پی‌رنگ
1. شروع
2. گره‌افکنی
3. بحران
4. تعلیق
5. نقطه‌ی اوج
6. گره‌گشایی
7. پایان‌بندی
مقایسه‌ی داستان و درام
اقتباس ادبی / سینمایی: فرایند انتقال عناصر داستانیِ متن توصیفی به فیلمنامه
سخن آخر
منابع فصل پنجم