معرفی و دانلود کتاب ادبیات داستانی در ایران: پهلوی اول: از سال 1300 تا 1320 با تکیه بر سیر تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی

معرفی کتاب ادبیات داستانی در ایران: پهلوی اول: از سال 1300 تا 1320 با تکیه بر سیر تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی

ادبیات داستانی در ایران در طول تاریخ دستخوش تغییراتی شده که بسته به شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، رویکردی بومی یا غربی پیدا کرده است. حمیرا رنجبر عمرانی و کامران پارسی‌نژاد در کتاب ادبیات داستانی در ایران به بررسی زمینه‌های گرایش نویسندگان به مدرنیسم یا از طرف دیگر گرایش آن‌ها به حفظ سنت‌ها، پرداخته و تاریخچه‌ای بسیط از روند شکل‌گیری ادبیات داستانی در ایرانِ دوران پهلوی اول ارائه کرده است.

درباره‌ی کتاب ادبیات داستانی در ایران

کتاب ادبیات داستانی در ایران که توسط حمیرا رنجبر عمرانی و کامران پارسی‌نژاد نوشته شده، علل شکل‌گیری سبک‌های ادبی گوناگون و رواج یافتن عناصر داستانی ادبیات غرب در ایران را مورد بحث و بررسی قرار داده و به مطالعه‌ی تاریخی سیر ادبیات داستانی در ایران که همواره تحت تأثیر تحولات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بوده است، پرداخته. روند ظهور ادبیات داستانی در ایران در سال 1300 که با مجموعه داستان یکی بود، یکی نبود محمدعلی جمالزاده مصادف بوده، تا سال 1320، دچار تحولاتی شده که همه برآمده از حوادث مهم و سرنوشت‌ساز در طی آن سال‌ها هستند. کتاب پیش رو با تحلیل ساختاری و محتوایی آثار خلق شده در هر دوران و در نظر گرفتن شرایط زیستی و محیطی نویسندگان، نقدی قابل‌تأمل از روند شکل‌گیری ادبیات داستانی در ایران فراهم کرده است.

کتاب ادبیات داستانی در ایران در ابتدا با شکل‌گیری شعر و نظم فارسی و در پی آن ساده‌نویسی درباری دوره‌ی قاجار سخن خود را آغاز کرده و تا تحلیل قصه‌ها و افسانه‌های آن دوران پیش می‌رود. فرو نشستن غبار جنگ‌های داخلی پس از تنش‌های بسیار، به ایرانیان فرصت داد تا با تحولات عظیم غرب در عرصه‌های علم، اقتصاد، صنعت و... همگام شوند و در حیطه‌ی هنر و ادبیات نیز، بیش از آنکه حرکتی تعاملی شکل بگیرد، گرته‌برداری و تقلید تمام‌عیار از آثار غربی رواج یابد. مسئله‌ای که در آثار محمدعلی جمالزاده، پدر داستان‌نویسی ایران، نیز به‌وضوح قابل مشاهده است؛ ناگفته نماند که جمالزاده با بومی‌سازی آگاهانه‌ی عناصر ادبی غرب، روشی نوین را در ادبیات داستانی ایران پایه‌گذاری کرد. این کتاب نقش غرب، راه یافتن صنعت چاپ و مطبوعات به ایران و تأسیس دارالترجمه‌ی ناصری را در شکل‌گیری سبک ادبی و هنری آن دوران بررسی کرده و به نقد نظری آن پرداخته است.

با ورود به دوران پهلوی اول، مدرنیزاسیون ایران و نظام‌های حاکم در آن، تغییرات تازه‌ای در زیست روزمره و سپس فرهنگ و هنر و ادبیات ایجاد شد که منجر به تأسیس سازمان‌های فرهنگی-هنری جدید و حتی تغییر در نظام آموزش و پرورش گردید. کتاب ادبیات داستانی در ایران به تحلیل زمینه‌های تولد داستان کوتاه در ایران پرداخته و نویسندگان و آثارشان را در مسیر تحولات سبکی مورد نقد و بررسی قرار داده است. رمان اجتماعی و رمان تاریخی از جمله ژانرهایی است که در پی این تحولات رواج یافت. حمیرا رنجبر عمرانی و کامران پارسی‌نژاد در فصل‌های بعدی کتاب آن‌ها را مورد مطالعه قرار داده‌اند. کتاب ادبیات داستانی در ایران منبعی مناسب برای پژوهشگران و افرادی است که به دنبال تاریخچه‌ای متقن از سیر ادبی و هنری ایران در صد سال گذشته می‌گردند.

این کتاب به همت انتشارات علمی و فرهنگی در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.

کتاب ادبیات داستانی در ایران برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی اثر پیش رو به دانشجویان ادبیات، علاقه‌مندان به کتاب‌های نظری تاریخی و تاریخ ادبیات داستانی ایران، توصیه می‌شود.

در بخشی از کتاب ادبیات داستانی در ایران: پهلوی اول: از سال 1300 تا 1320 با تکیه بر سیر تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می‌خوانیم

تاریخ معاصر ایران پیوندی اندام‌وار با جریان‌های روشن‌فکری و تجددگرایانه‌ی غرب دارد. ادبیات داستانی معاصر ایران نیز وام‌دار داستان‌نویسی غرب است. رمان اجتماعی ایران متأثر از ادبیات رمانتیک فرانسه، ناتورالیسم و رمانتیسم است؛ با این حال، رمان‌های اجتماعی تحت تأثیر هنر نقالی هم بوده است. شرح حوادث داستانی به‌شیوه‌ی روایت در روایت، توصیفات طولانی، استفاده‌ی بیش از حد از صفات، کلی‌گویی و اطناب، درج مثل‌ها و اشعار و روایات و... در تمام داستان‌های دوره‌ی پهلوی اول به‌چشم می‌خورد و باعث شده است تا آثار خلق‌شده به نقالی شباهت پیدا کند.

سال 1300 ش مصادف است با ظهور داستان اجتماعی در ایران. نویسندگان این عرصه از بدو امر تلاش می‌کردند در داستان‌های خود حوادث سیاه، تکان‌دهنده و ناگوار را روایت کنند. توصیف برخی حقایق دست‌چین‌شده‌ی آن دوران و درشت‌نمایی رویدادها، آن هم در اندازه‌های تعریف‌شده در وادی رمانتیسم، سرلوحه‌ی کار نویسندگان اجتماعی دوره‌ی پهلوی اول قرار گرفت. با این اوصاف، نویسندگان رمان‌های اجتماعی از توانمندی زیادی در شناخت جامعه‌ی آن روزگار برخوردار نبودند. آن‌ها نمی‌توانستند جامعه‌ی بحران‌زده‌ی خود را تحلیل اصولی و بنیادین کنند، علل بروز ناهنجاری‌ها و بی‌سامانی‌های اجتماعی و فرهنگی را در رمان‌های خود مطرح کنند و درنهایت راهکارهایی برای رفع این بحران‌ها، نابسامانی‌ها و فساد موجود ارائه دهند. بی‌شک، دست یازیدن به این مقصود بزرگ نیازمند اطلاعات عمیق از جامعه، و رویدادهای بزرگ سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و... است. از آنجایی که نویسندگان به مبانی علوم انسانی هیچ آگاهی‌ای نداشتند و به‌تازگی درپی تجربه‌اندوزی سبک‌های داستان‌نویسی غربی بودند، نتوانستند آن‌چنان‌که توقع می‌رود، رمان‌های قوام‌یافته، ماندگار و اثرگذاری خلق کنند. ازاین‌رو، محور اصلی داستان‌های اجتماعی آن روزگار فقر، زندگی زنان فاسد و شرایط حاکم بر خانه‌های فساد بود.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: گرایش به ساده‌نویسی در دورۀ قاجار
فصل دوم: سیر تحول نثر ادبی در ایران
اعزام دانشجو به خارج
صنعت چاپ
مطبوعات
تأسیس دارالترجمۀ ناصری
سفرنامه‌نویسی
تأسیس مدارس جدید
تئاتر و نمایش
طنز
فصل سوم: نظام سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران در دورۀ پهلوی اول
تغییرات اجتماعی و طبقاتی در دوران پهلوی
ارتش
طبقۀ کارمند
شکل‌گیری طبقۀ جدید کارگر
رشد شهرنشینی
تحولات فرهنگی
تغییر لباس و کشف حجاب
سازمان پرورش افکار
تحول در نظام آموزش و پرورش
تأسیس دانشگاه تهران
باستان‌گرایی
انجمن آثار ملی
فرهنگستان
فصل چهارم: دگردیسی ادبیات داستانی در دورۀ پهلوی اول
فصل پنجم: رمان اجتماعی (1300 تا 1320 ش)
فصل ششم: رمان تاریخی (1300 تا 1320 ش)
منابع