معرفی و دانلود کتاب تداوم هویت ایرانی: تاب آوری یک میراث فرهنگی

معرفی کتاب تداوم هویت ایرانی: تاب آوری یک میراث فرهنگی

کتاب تداوم هویت ایرانی نوشته‌ی فرشته داوران، ماندگاری هویت فرهنگی ایران را با وجود تغییرات مختلف در طول تاریخ، واکاوی می‌کند. این کتاب تاریخ ایران را از زمان باستان تا دوران اسلام مورد مطالعه قرار می‌دهد و اشاره می‌کند که جنبه‌های خاص فرهنگ و هویت ایرانی چگونه تحت‌تأثیر تغییرات در حاکمیت و تفکر دینی، قرار گرفته‌اند.

درباره‌ی کتاب تداوم هویت ایرانی

فرشته داوران، استاد دروس فارسی در دانشگاه کالیفرنیا، نقدهای ادبی بی‌شماری به هر دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر کرده است. اکنون، در کتاب تداوم هویت ایرانی (Continuity in Iranian Identity)، به مسئله‌ی ماندگاری هویت فرهنگی ایرانی می‌پردازد. فرشته داوران (Fereshteh Davaran) مذاهب رایج در ایرانِ پیش از اسلام و تاثیرات آن‌ها را تا زمان ظهور اسلام، بررسی می‌کند. او با بررسی این موارد به دل تاریخ رفته و سرزمین پارس قدیم را به پدیده‌ی سیاسی و فرهنگی اخیر ایران پیوند می‌زند. نویسنده در این کتاب تحلیلی جامع از هویت فرهنگی ایرانی ارائه کرده و به مسائلی همانند تاریخ، مذهب، و ادبیات می‌پردازد.

فرشته داوران در فصل اول کتاب تداوم هویت ایرانی، به تاریخ ایران باستان، از جمله دوران امپراتوری هخامنشی می‌پردازد. نویسنده در این بخش، درمورد مسائل فرهنگی و مذهبی رایج در این دوران و تأثیرشان در ادوار آینده بحث می‌کند. در فصل دوم کتاب، به دوران ایران میانه می‌رسیم. داوران برای شروع این مبحث، تمرکز خود را معطوف به امپراتوری ساسانی و پیشرفت‌های فرهنگی در این دوران می‌کند. او همچنین با تأکید بر تأثیر ماندگار مذهب و ادبیات این دوره بر هویت ایرانی، بحث خود را ادامه می‌دهد. نویسنده در فصل سوم کتاب، به سراغ مذاهب پیش از اسلام، مانند آیین زرتشتی می‌رود و نشان می‌دهد که چنین ادیانی چه اثری روی مسلمانان و احکام اسلامی در ایران داشته‌اند.

فرشته داوران در کتاب تداوم هویت ایرانی، بر تداوم اعتقادات مذهبی در ادوار مختلف ایران تأکید دارد و در فصل چهارم، ادبیات فارسی میانه را به‌صورت کلی و ادبیات اندرز را به‌صورت خاص بررسی می‌کند. این ادبیات شامل ادبیات خِرد یا حکمت و آموزه‌های اخلاقی از دوران پیش از اسلام است. داوران در این بخش می‌گوید که این متون به چه صورت توانستند روی ادبیات اسلامی و اندیشه‌ی اخلاقی دوران آتی، اثر بگذارند. مؤلف همچنین در فصل پنجم به این موضوع می‌پردازد که هویت فرهنگی ایرانی چطور توانست در دوران اسلام پایدار بماند و با تأکید بر تداوم هویت ایرانی، بیان می‌کند که سنن پیش از اسلام چگونه وارد فرهنگ اسلامی شدند. در نهایت فصل ششم به ادبیات فارسی دوران اسلامی و به طور ویژه ژانر ادبیات پند ادب اختصاص دارد و نشان می‌دهد که این متون به چه صورتی از ادبیات اندرز پیش از اسلام تأثیر گرفتند و چطور به تداوم هویت فرهنگی ایرانی کمک کردند.

فرشته داوران با تأکید بر ماهیت پایدارِ هویت فرهنگی ایرانی و توانایی‌اش در سازگاری با چشم‌اندازهای متغیر سیاسی و مذهبی، کتابش را به پایان می‌برد. نویسنده از اهمیت بالای درک این تداوم صحبت می‌کند تا غنی‌ بودن و پایداری فرهنگ ایرانی را تکریم کنیم. فرشته داوران در کتاب تداوم هویت ایرانی به مفاهیم مهمی همچون دوام فرهنگ، ترکیب آئین و سنن و اثرگذاری و نفوذپذیری ادبی از دوران باستان تا دوران اسلام و پس از اسلام پرداخته است. شما نیز اکنون می‌توانید این کتاب را با ترجمه‌ی مسعود تقی‌آبادی که به یاری انتشارات مروارید چاپ و منتشر شده است، تهیه فرمایید.

کتاب تداوم هویت ایرانی برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به تاریخ ایران علاقه دارید و مایلید بدانید فرهنگ ایرانی در طول تاریخ دستخوش چه تغییراتی بوده است، این کتاب را به‌هیچ‌عنوان از دست ندهید.

در بخشی از کتاب تداوم هویت ایرانی: تاب آوری یک میراث فرهنگی می‌خوانیم

همان‌طور که در فصل چهارم اشاره کردم، زرتشتیان حیوانات را به دو دسته تقسیم می‌کردند: موجودات اهورایی و اهریمنی. موجودات اهریمنی، خْرَفْسْتَرها، شریر و اهوراییان نیک محسوب می‌شدند. درحالی‌که حشرات، خزندگان و حیوانات وحشی نمونه‌های قلمرو اهریمن بودند، حیوانات اهلی و گیاهخوار موجودات اهورا بودند. برخی از حیوانات مانند سمور آبی، سگ و کلاغ سیاه به دلایل افسانه‌ای، الهی بودند. در سنت اسلامی، همۀ مخلوقات آفریدۀ خداوند هستند؛ درحالی‌که برخی از آن‌ها مانند شاهین و اسب و شتر را به فال نیک می‌گرفتند، سگ و خوک نجس یا ناپاک بودند. بنابراین اسلام بین حیوانات حلال که خوردن گوشت آن‌ها جایز است، مانند گاو و پرندگان خاص و حیوانات حرام یا غیرقابل‌خوردن مانند خوک و کلاغ، فرق می‌گذارد.

به گفتۀ کلینی، خوردن گوشت حرام می‌تواند یکی از گناهان کبیره باشد. در دوران اسلامی، سگ‌ها به پایین‌ترین درجه خْرَفْسْتَرهای زرتشتی تنزل یافتند و غزالی ادعا می‌کند:

نَفْسی که به استعداد پایینی خود اجازه می‌دهد بالاتر را تعیین کند، مانند کسی است که فرشته‌ای را به دست سگ یا مسلمانی را به ظلم کافر بسپارد. پرورش صفات اهریمنی، حیوانی یا فرشته‌ای منجر به تولید شخصیت‌های متناظر می‌شود که در روز قیامت به شکل‌های ظاهری پدیدار می‌شوند، شهوانی مانند خوک، وحشی‌ مانند سگ و گرگ، و پاک مانند فرشتگان.

فهرست مطالب کتاب

دیباچۀ مترجم
پیشگفتار
مقدمه
فصل اول: ایرانیان باستان
تاریخ اولیۀ ایران: شواهدی از مهاجرت، سکونت و شکوفایی فرهنگی
از سوابق تاریخی: عیلامی‌ها و ایرانیان
(مادها و پارس‌ها)
عیلامی‌ها
ایرانیان
مادها
پارسی‌ها
هخامنشیان
بقایای مادی، الواح تخت‌جمشید، کتیبه‌های سلطنتی
جنبه‌هایی از زندگی روزمرۀ هخامنشیان که در الواح تخت‌جمشید ثبت شده است
رونق اقتصادی
ارتش هخامنشی
هنر التقاطی هخامنشی
کوروش کبیر
کمبوجیۀ دوم
داریوش یکم
نوآوری‌های اداری داریوش
خشایارشا و فراتر از آن
تاریخ‌نگاری یونانی و روایات عهد عتیق
فصل دوم: ایرانیان میانه
اسکندر و سقوط هخامنشیان
سلوکیان
پارت‌ها (اشکانیان): تاریخ
اشکانیان پارت
فتح ارمنستان
نزاع با رومیان
اقتصاد اشکانی
سقوط اشکانیان
بقایای تاریخ‌نگاری اشکانی
مستندات متنی
نگهداری شفاهی
سکه‌شناسی
آثار و مقبره‌های معماری
ویژگی‌های سبکی فرهنگ مادی اشکانی
کشاورزی/ تجارت/ جنگ اشکانی
توصیف تاریخی اشکانیان
هویت زرتشتی/ ایرانی
ساسانیان: تاریخ
اردشیر، شاپور و تساهل مذهبی
کرتیر، «موبد بزرگ» زرتشتی
زرتشتیان و گسترش مسیحیت
شاپور دوم و مکتوب کردن اوستا
مزدک و نسطوریان
انوشیروان و احیای امپراتوری
بهرام چوبین و خسرو پرویز
پایان حکومت ساسانیان
بقایای تاریخ‌نگاری ساسانی
سکه‌شناسی و مُهر
اسناد متنی و کتیبه‌ها
اسناد دربار / سفال‌نوشته (استراکا) ‌ / ظروف نقره
معماری
کشاورزی و ارتش ساسانی
اداره/ دیوان
تساهل دینی
فصل سوم: ادیان ایرانی
زرتشت (دین)
اختیار (ارادۀ آزاد) و جشن زندگی
مخالفت با آموزه‌های زرتشت
اوستا
عبادت یسنا
سنت‌های شفاهی اولیۀ اوستایی
گاتاها
ثنویت در مقابل توحید
تاریخی بودن گاتاها
میراث اوستا
تقویم زرتشتی به منزلۀ نمونه‌ای از التقاط
اوستای ساسانی
زند
ادبیات فارسی میانه در دوران اسلامی
پازند
زادگاه اوستا
اسطورۀ بندهشن/ آفرینش
آفرینش حیات گیاهی
آفرینش حیات حیوانی
آفرینش انسانیت
آفرینش آتش
گیتی و مینو
اهریمن
دورۀ سه‌هزارۀ دوم
دورۀ سه‌هزارۀ سوم
سال شش‌هزار
حملۀ اولیه
نخستین زوج
عناصر تأثیرگذار رویۀ زرتشتی
آتش و زرتشتیان
هئومه/ اسپند
مغ: اصطلاح ایرانی قدیمی‌ که تا دورۀ اسلامی باقی مانده است
کستی/ زنار
پاکی و آلودگی
معاد‌شناسی زرتشتی
زُروان: میراث بدعت‌آمیز (ارتدادی)؟
سایر پیامبران: مانی و مزدک
زندگی مانی و ادیان جهانی
متون نوشتاری مانوی
گسترش آیین مانوی
کیهان‌شناسی مانوی
برگزیدگان و شنوندگان
سرنوشت آیین مانوی
زندگی مزدک
منابع متنی برای آیین مزدکی
الهیات مزدکی و آموزه‌های اجتماعی
دینکرد و سایر نقدهای مزدکیان
مزدکیان در اسلام
زنان در ایران پیش ‌از اسلام
زرتشت و مزدائیسم
فصل چهارم: ادبیات فارسی میانه
اندرز
شعر عُرفی فارسی میانه
ادبیات دینی فارسی میانه
ترکیب مکتوب اوستا
زند
پازند
دینکرد
بندهشن
شایست ناشایست
تألیف در نوشته‌های قرن نهم
دادِستان دینیگ/ روایت پهلوی
ژانرهای فارسی میانه
متون معادشناسی: ارداویراف‌نامه
ادبیات فلسفی زرتشتی
متون حقوقی فارسی میانه
آثار سیاسی در فارسی میانه
آثار تاریخی در فارسی میانه
سایر آثار پهلوی
سبک ادبی فارسی میانه
ویژگی‌های ژانر اندرز
ادبیات موجود اندرز
مضامین اندرز
خِرَد
سرنوشت انسان
فضایل اعتدال
ادبیات اندرز و زنان
خانواده در ادبیات اندرز
آداب
سخاوتمندی
تعهدات
تواضع
طبقات اجتماعی
آتش
اهریمن و آفرینش باطل او در اندرز
اختیار انسان و توصیه بر ضد رذیلت
طمع
خشم
تنبلی
رشک
شهادت دروغ
شادی و غم
روابط انسان با حیوانات و گیاهان
مستی
نتیجه: اندرز بر سایر ادیان
فصل پنجم: ماندگاری ایرانیان در دوران اسلامی
چگونگی گرویدن ایرانیان به اسلام و نظریات علمی ‌مرتبط
افسانه‌های هبوط دین زرتشتی
تداوم و تغییر زبانی
تداوم فرهنگی ایرانی در برابر اسلام
مقاومت ایرانی
به‌آفرید و شورش‌ها علیه امویان
ابومسلم خراسانی
سندباد/ شورش‌های ضد عباسی
استادسیس
مقنع
بابک خرمدین
مازیار، شاهزادۀ طبرستان و افشین
شورشیان مسلمان ایران
شورشیان ایرانی در تاریخ‌نگاری اسلامی و فارسی
عباسیان و نفوذ ایران
مدیران و کاتبان ایرانی
برمکیان و طاهریان
سلسله‌های ایرانی
صفاریان و آل‌بویه
سامانیان و آل‌بویه
ادبیات فارسی در زمان سلسله سامانیان
قفقاز، آذربایجان، دیلمان، زیاریان و آل‌بویه
مشروعیت‌طلبی از طریق تبار پیش‌ از اسلام
برتری ترکان
غزنویان
دربار محمود و مسعود
رخنه در هویت ایرانی: «عصر تاریک»
کمک‌های ایرانیان به اسلام و الهیات اسلامی
کمک‌های ایرانیان به علم و فلسفه
تأثیر فرهنگی ایران بر اسلام/ فرّه
تشابهات دین زرتشت و اسلام
شعوبیه و معتزله
تأثیر فرهنگ و هنرهای تجسمی‌ ایران پیش‌ازاسلام بر آثار دوران اسلامی
هنرهای تجسمی‌ (بصری)
آداب و رسوم
دیاسپورای زرتشتی/ پارسیان و یزد
ایرانیان علیه ایرانیان
فصل ششم: ادبیات فارسی دوران اسلامی
ادب
خاستگاه زرتشتی ادب
ادب
نویسندگان ادب: ابن‌مقفع، عبدالحمید و جاحظ
شعر فارسی تعلیمی
محتوای ژانر ادب
گسست از گذشته/ تصوف
فرهنگ ایرانی در زمان ترک‌ها
ژانر ادب
مضامین ادب
خرد یا ایمان، اختیار یا جبر؟
عشق در مقابل عقل و جبر در مقابل اختیار
علم یا دانش
تحصیلات
احتیاط و اعتدال
زنان در متون ادب
انتخاب همسر/ تربیت دختر و ازدواج با او
وظایف اجتماعی زنان/ مقام عشق
عشق عارفانه/ شاهدبازی
نتیجه‌گیری در مورد زنان و جنسیت
صداقت و دروغ
سخاوتمندی
مهمان‌نوازی
آدابِ خوردن
دوستان و همراهان
احترام به حرف خود و حفظ اعتماد دوست
تواضع
سرزنش در مقابل نصیحت
طبقات اجتماعی و تحرک اجتماعی
طبیعت
اهریمن در مقابل شیطان
طمع یا آز
خشم و خوش‌خلقی
تنبلی و سستی
رشک و حسد
تهمت، بدگویی، غیبت و سخن‌چینی
غم و اندوه و زاری
خنده، لذت و شوخی
زندگی حیوانی
شراب‌خواری
متون ادب عُرفی و شراب‌خواری
ورود به بهشت
عجم‌ها در مقابل عرب‌ها و سایر اقوام
نتیجه‌گیری فصل ششم
نتیجه‌گیری
یادداشت‌ها
منابع