معرفی و دانلود کتاب تجلی عشق در غزل‌های حافظ

معرفی کتاب تجلی عشق در غزل‌های حافظ

کتاب تجلی عشق در غزل‌های حافظ به قلم علی اصغر طائی، اشعار شاعر بلند آوازه، شمس الدین محمد حافظ شیرازی را مورد مطالعه و بررسی قرار می‌دهد.

شاید نتوان ادعا کرد از زمان حیات حافظ شیرازی، در باب تفسیر و بررسی غزل‌ها و چکامه‌های وی قلم‌رانی شده، اما می‌توان با قطعیت گفت، حافظ از نادر شُعرای ادب پارسی است که هزاران عنوان کتاب، مقاله، پی‌نوشت، حاشیه و ... در شرح و تفسیر ابیاتش نگاشته شده و بدون هیچ تردیدی یکی از پربسامدترین اهالی قلم جهان در همایش‌ها، کنگره‌ها، نشست‌ها، انجمن‌ها و غیره بوده و هست.

«عشق» پربسامدترین واژه در تمام ادبیات جهان است، زیرا تا آدمی و احساس وجود دارد، می‌توان از عشق گفت، سرود، شنید و خواند. پس اینکه این کتاب به دو موضوع پرطرفدار و پرحجم در ادبیات ایران و جهان پرداخته است، کار نگارنده‌ی آن سخت‌تر می‌شود. بنابراین، باید ظریف‌تر بررسی کرد، ظریف‌تر نگاشت، ظریف‌تر حکم داد و ظریف‌تر خواند.

نمی‌توان مدعی شد کتاب تجلی عشق در غزل‌های حافظ، کتابی کاملاً نادر و عالی است، اما بی‌تردید این اثر به بار معنایی، ادبی، هنری، موسیقیایی و شعرشناسی شما چیزی خواهد افزود، چیزی که شاید در کتاب‌های دیگر دریافت نکرده باشید.

این کتاب ماحصل 9 سال مطالعه و پژوهش علی اصغر طائی است که علاوه بر علاقه‌ی شخصی او و وجه اشتراک‌های ملی و اقلیمی، مطالعات گسترده‌ای که در طول زندگی فرهنگی‌اش انجام داده نیز کمک شایانی در تدوین این اثر داشته است، او حافظ را خوب می‌خواند، خوب می‌شناسد، خوب می‌فهمد و با او ایام خوبی را طی کرده است؛ چه بر مزارش چه با کتابش.

زبان حافظ، شاید همان زبان گمشده‌ای است که اندیشمندان بدان اشاره می‌کنند، زبانی بی‌واسطه با هستی، زبان رویارو با آفرینش، خدا، طبیعت و عشق ... . ابدیتی که در شعر حافظ جاری است، قابل درک و غیر قابل استدلال است‌. او جهان را معنا نمی‌کند؛ جهان در شعر او خود به خود معنا می‌شود.

جهان حافظ، جهان پیچیده‌ی راز‌ها و معما‌هاست و در نتیجه، زبان حافظ، زبان زیبای مه‌آلودی، پر از پیرایه‌های ظریف و محکم و عبارات غیر مستقیم است که فراتر از ایهام، پر از ابهامات عمدی و ماهرانه است که با مدیریت شاعری واقف و مسلط بر اهداف خویش، تمایز می‌یابد و درخشان می‌شود.

در بخشی از کتاب تجلی عشق در غزل‌های حافظ می‌خوانیم:

یکی از ابیات خیال‌انگیز حافظ که گفته می‌شود در آن به نماد آتش در عرفان ایران باستان اشاره شده و روح ایرانی غزل او را به نمایش گذاشته است، این بیت است:

از آن به دیر مغانم عزیز می‌دارند / که آتشی که نمیرد همیشه در دل ماست

در دین زرتشتی، آتش، پرتویی از نور ایزدی و نموداری از روشنایی است. طبق اظهارات شیخ اشراق، آتش شئ أشبه و أتمّ به مبادی نوریه است و برادر نور "اسفهبدی" انسان واجب و فرض است، زیرا که سرچشمه‌ی تمامی آن‌ها ذات حق و نورالانوار می‌باشند.

زرتشت آتش را نمی‌پرستید و بر عقیده‌ی پیشینیان و نیاکان خود نسبت به پرستش آتش نبوده است و معتقدات او با آنچه بعد‌ها آتش‌پرستان عنوان کرده‌اند، اختلاف دارد. او آتش را فقط یک رمز قدوسی و نشانه‌ای گران‌بها از اهورامزدا می‌دانسته است که توسط آن به ماهیت و عصاره‌ی حقیقت علوی خداوند دانا می‌توان پی‌برد.

برخی نیز ارتباط دادن این نماد‌ها و رمزها در شعر حافظ را، در مبانی عرفانی اسلامی می‌بینند؛ یعنی همان نوری که در دل سالک تابیده می‌شود: «آتش‌پرستی پیر مغان نیز در معنی باطنی آن تبدیل به عشق‌پرستی می‌شود که در اصطلاحات عرفانی؛ نه عشق مجازی و جسمانی، بلکه عشق الهی است.»

ارزش آتش در نگاه شیخ نجم‌الدین رازی به جهت سرکشی و طلب علو و رفعت است. کششی که عاشق را به سوی حریم معشوق سوق می‌دهد: «حرارت، صفت آتش است و آتش مایه‌ی محبت است و خاک مایه‌ی خست و فروتنی بود و نیز خاصیت آتش سرکشی و طلب علو و رفعت بود.» از اینجاست که شیطان سرکشی کرد و «انا خیر منه» گفت که از آتش بود و خاصیت خاک دنائت و رکاکت بود. از اینجاست که حیوانات، رکیک‌طبع و دون‌همت باشند و طلب خوراک سفلی کنند که اصل ایشان از خاک است. از صفت آتش، همه ظلم خیزد و از صفت خاک، همه جهل خیزد و چون هردو به‌ غایت رسد، ظلومی و جهولی باشد.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
مقدمه
دفتر اول: آتش عشق
دفتر دوم: عشق دلدار
دفتر سوم: تجلّی عشق
دفتر چهارم: طریق عشق
دفتر پنجم: بارگاه عشق و جایگاه عقل
دفتر ششم: عشق و پیر مغان
دفتر هفتم: مطرب عشق
دفتر هشتم: ساقی و ساغر
منابع و مآخذ