معرفی و دانلود کتاب بودای بزرگ، کمکشان کن!

معرفی کتاب بودای بزرگ، کمکشان کن!

آلکسی کازانتسف در کتاب بودای بزرگ، کمکشان کن! نمایشنامه‌ای تمثیلی در دو پرده در ارتباط با وقایع دهۀ 1970 کامبوج که همۀ جوامع متمدن را مبهوت کرده بود، به رشته تحریر درآورده است. تصویری را که در این نمایشنامه ارائه شده است می‌توان به هر کشور دیگری هم که در معرض هجوم یکی از هولناک‌ترین شبح‌های قرن بیستم، یعنی کمونیسم پادگانی بوده، تعمیم داد.

درباره کتاب بودای بزرگ، کمکشان کن!

گره و تعارض موجود در نمایشنامه آلکسی کازانتسف (Aleksei Kazantsev) را می‌توان انتزاعی تعمیمی نامید. این تعارض در مواجهۀ قواعد متعارف زندگی و رفتار بشری با آن «قواعدی» جلوه‌گر می‌شود که حاکمان کمون ایده‌های کبیر و «زیردستان» آنان بر اساس همان قواعد زندگی می‌کنند. همان گونه که در نمایشنامۀ اژدها (یوگنی شوارتس) علت نابودی انسان‌ها و پیروزی یک نظام اجتماعی شبیه به رژیم‌های فاشیستی و استبدادی، ظهور یک اژدها در شهر است، یا در رمان طاعون و نمایشنامۀ در محاصره (آلبر کامو) علت همه چیز طاعون است، در نمایشنامه بودای بزرگ، کمکشان کن! (Great buddha, help them) نیز مبدع و چرخاننده و ناظر بی‌رحم و غیرانسانی مملکتی که به یک کمون و اردوگاه تبدیل شده و سرچشمۀ همۀ مصیبت‌ها و فجایع زندگی مردم است، «نهاد بالا»ست که فعالیتش در چارچوب ایده‌های کبیر تنظیم می‌شود.

ترکیب‌بندی نمایشنامه بر اساس «مونتاژ افقی» صورت گرفته است، یعنی کنش دراماتیک در آن چند شاخه و دربرگیرندۀ مجموعه‌ای از چندین و چند خط سیر موضوعی مختلف است. در صحنه‌هایی که این خط سیرها به نمایش درمی‌آورند، زندگی یک کمون، از نوع همان کمون‌هایی که خمرهای سرخ برای اهالی کامبوج ساخته بودند، تصویر شده است. در متن نمایشنامه هیچ نامی از رهبران یا رؤسای کمون به میان نمی‌آید و در کل اکثر شخصیت‌های آن نام‌هایی انتزاعی تعمیمی دارند: پیرمرد دهقان، پسرک، سرباز اول، سرباز دوم و غیره، چیزی که از ویژگی‌های شاخص آثار تمثیلی است. مفهوم اصلی نمایش و منطق حاکم بر کنش دراماتیک در این نکته نهفته است که کازانتسف در هرصحنه و در هر خط سیرِ موضوعی نشان می‌دهد زندگی در چنین جامعۀ استبداد زده‌ای غیرانسانی است و این زندگی به  حتم به نابودی همۀ کسانی می‌انجامد که به  نوعی با آن در ارتباط اند.

ویژگی و ارزش نمایشنامه کازانتسف در آن است که فرآیند به استبداد درآوردن، دست‌آموز کردن، به وحشت انداختن و به بلاهت کشاندن توده‌های مردم در این اثر بسیار گویا و مفصل به تصویر در آمده است و تقریباً تمام کنش دراماتیک را به خود اختصاص داده است. در کتاب بودای بزرگ، کمکشان کن! شما با جنبه‌ای دیگر از استبداد قرن بیستمی رو به ‌رو هستید. در اینجا صحبت از نوعی استبداد «شرقی» در میان است، هنگامی که فرآیند به انقیاد کشیدن توده‌ها با خوار کردن، «لگدمال» کردن و کشاندنشان تا مرحلۀ بردگی و حیوانیت به اجرا در می‌آید.

اقلیت حاکم در کشوری که «ایده‌های کبیر» در آن به پیروزی رسیده‌اند، به این «واحد»های متشکل از توده‌ها به چشم انسان نمی‌نگرند، بلکه آن‌ها را مادۀ خامی برای ساخت انسان‌های «راستینِ» آینده (به زعم این اقلیت حاکم) می‌دانند و به همین دلیل می‌خواهند از این افراد تشکیل‌دهندۀ جامعه مادۀ خام پاکی بسازند که از هرگونه خصلت‌های زیان‌آور (به زعم خود)، که شاخصۀ همه انسان‌های «غیر راستین» جهان است عاری باشد؛ به عبارت دیگر هر فرد این اجتماع باید لوح سفیدی باشد که حکم رانان بتوانند آنچه را لازم بدانند بر آن بنگارند و به این شکل، نژاد جدیدی از انسان را به وجود بیاورند.

دربارۀ مجموعه نمایشنامه‌های بیدگل:

مجموعه نمایشنامه‌های بیدگل، مجموعه‌ای خاص و ویژه از نمایش‌نامه‌هایی است که یا تاکنون به فارسی ترجمه نشده‌اند و یا ترجمۀ دوباره‌ای از نمایش‌نامه‌هایی خواهد بود که از هر لحاظ ترجمۀ دوبارۀ آن‌ها ضروری بود. این مجموعه تا جای ممکن تلاش می‌کند تا تأکیدش را بیشتر بر خصوصیت اجرایی یک متن نمایشی قرار دهد تا ادبیات آن و از این طریق به نیازهای اجرایی متن‌های نمایشی پاسخ دهد.

یکی از هدف‌های اساسی این مجموعه معرفی جهان‌های متفاوت نمایشی خواهد بود، جهان‌هایی که تا به حال به روی مخاطبان ایرانی باز نشده‌اند یا سیاست‌های فرهنگی خاص، جلوی باز شدن آن‌ها را گرفته است. این مجموعه به این دلیل که حداکثر آثار نمایشی را پوشش دهد، به بخش‌های کوچک‌تری مثل کلاسیک‌ها، کلاسیک‌های مدرن، آمریکای لاتین، بعد از هزاره، چشم‌انداز شرق، نمایشنامه‌هایی ایرانی، نمایشنامه‌های آمریکایی و نمایشنامه‌های اروپایی تقسیم شده است. جهت درک بهتر و بیشتر مخاطب از دنیای نویسنده و متن او، هر نمایشنامه همراه با یک مقاله یا نقد خواهد بود.

کتاب بودای بزرگ، کمکشان کن! به چه کسانی پیشنهاد می‌شود؟

علاقه‌مندان به خواندن نمایشنامه به ویژه دوستداران آثار ادبی و نمایشی روسیه، از خواندن این اثر متفاوت لذت خواهند برد.

آلکسی کازانتسف را بیشتر بشناسیم:

وی متولد 11 دسامبر 1945 در مسکو بود. پس از فارغ‌التحصیلی از کارگاه نمایشی تئاتر مرکزی کودکان در همان جا به کارگردانی و بازیگری پرداخت. سپس دورۀ کارگردانی را زیر نظر کارگردان شناخته شده روس، آلگ بفرموف، به پایان رساند. از 1975 به نمایشنامه‌نویسی روی آورد، ولی اثری که باعث شهرتش شد، نمایشنامه‌ای به نام خانه‌ی قدیمی بود که در بیش از هفتاد تئاتر کشور روی صحنه رفت. نمایشنامه‌های با بهار به سوی تو باز می‌گردم، خواب‌های بوگنیا، برادران و لیزا از جمله دیگر نمایشنامه‌های کازانتسف به شمار می‌آیند. وی در سال 2007 از دنیا رفت.

در بخشی از کتاب بودای بزرگ، کمکشان کن! می‌خوانیم:

خودی: به این کمون منتقل شدیم... شاید بگویید نهاد بالا همه چیزم را از من گرفته است... ولی اشتباه می‌کنید. صد بار اشتباه می‌کنید. به شما خواهم گفت: «نه! نه! نه!» نهاد همه چیز به من داده است. من قبلاً برای خودم کار می‌کردم، برای خانواده‌ام... حالا همۀ این‌ها از یاد رفته است. من برای «ایده‌ها» کار می‌کنم. احساس می‌کنم یکی از میله‌های چرخ عظیمی هستم که دارد می‌چرخد و می‌چرخد... و سرانجام خوشبخت شده‌ام. و سرانجام آزاد شده‌ام. چطور می‌توانستم این همه سال در گمراهی باشم... و از امروز الگوی من سِنگ سام ارجمند ما خواهد بود! سعی می‌کنم خودم را به حد و اندازۀ او برسانم.

ما: ممنونم خودی، بی‌خود نیست که این اسم را رویت گذاشته‌ایم. تو از مایی. از خودمان هستی. داری بهتر و بهتر می‌شوی. در آینده از دیگران هم توقع چنین صداقتی داریم... مثلاً از این... کارگر سابق... اسمش چه بود؟
تا: «دستگاه.»
ما: بله، همین اسم را رویش گذاشته‌ایم. «دستگاه»... تو چه حرفی داری که به ما بزنی؟
("دستگاه" جلو می‌آید. خاموش است. )
ما: حرف بزن مردم منتظر تو هستند.
دستگاه: نمی‌دانم... من کار می‌کنم... مثل بقیه... تلاش می‌کنم...

فهرست مطالب کتاب

مجموعه نمایشنامه های بیدگل
دربارۀ نویسنده
پردۀ اول
پردۀ دوم
پس گفتار