معرفی و دانلود کتاب برنامه ریزی درسی و فعال سازی فرایند تدریس و یادگیری

معرفی کتاب برنامه ریزی درسی و فعال سازی فرایند تدریس و یادگیری

کتاب برنامه ریزی درسی و فعال سازی فرایند تدریس و یادگیری نوشته‌ی سید محمد حسینی، به مباحثی چون شناسایی فرایند تدریس و یادگیری، مفاهیم برنامه‌ریزی آموزشی و درسی، انتخاب و تنظیم محتوای برنامه درسی و نحوه فعال‌سازی و... می‌پردازد.

از آنجایی که در یک موقعیت تدریس و یادگیری علاوه بر عناصر دیگر، برنامه درسی است که به عنوان محصول برنامه‌ریزی مورد اجرا گذاشته می‌شود. لذا بهتر است که چنین موقعیت و فرآیندی ابتدا مورد بررسی و تبیین قرار گیرد، تا برنامه‌ها بر پایه‌های واقعی تعریف شود.

همان‌طور که از تعریف برنامه‌‌ریزی درسی بر می‌آید، تمام تلاش‌های انجام یافته در این حوزه، برای ایجاد تغییرات فراگیر است و منظور از این تغییرات همان یادگیری محسوب می‌شود. بنابراین، فرآیند تدریس و یادگیری نیز مقصدی جز فراهم کردن آموزش ندارد. لذا این امر بستگی به آن دارد که چنین موضوعی مورد شناسایی قرار گیرد.

بدین ترتیب نخستین وظیفه در این مسیر، اقدام به بررسی و تبیین مهارت، تدریس و یادگیری است. در این اقدام سعی خواهد شد که ویژگی‌ها و چگونگی این فرآیند مورد بررسی قرار گیرد. اما اساس کار محور قرار دادن عمل فعال‌سازی با توجه به زوایای مختلف و شرایط آن می‌باشد.

به طور کلی آنچه پس از تبیین این اقدامات بدست می‌آید، تصویری است که چگونگی فعال بودن و فعال‌سازی آن‌ها را نشان می‌دهد. بر همین اساس می‌توان استدلال کرد که آنگونه برنامه‌های درسی که محصول برنامه‌ریزی در همین حیطه است، می‌تواند در فعال کردن فرآیند تدریس و یادگیری به کار گرفته شود که خود به صورت فعال مرتب و آماده اجرا شده باشد. به تعبیر دیگر باید در برنامه‌ریزی عناصری مورد توجه قرار گیرد که موجبات فعال شدن آن را فراهم کند.

تلاش در جهت یافتن چنین عناصری که نشانه اشتراکی بین برنامه‌ریزی درسی و موقعیت و فرآیند تدریس و یادگیری دارد؛ بر این اصل استوار است که انسان به دنبال ترسیم تصویری از جهان است که در آن هماهنگی و وحدت وجود داشته باشد. کما اینکه فلسفه به تعبیری به عنوان مادر تمامی علوم سعی داشته است تا پدیده‌ها را در یک قالب مشخص که در آن اجزاء باهم هماهنگی دارند مورد بررسی قرار دهد. و یا اینکه ما پرتوهایی را که در برنامه‌ریزی درسی مشاهده می‌کنیم برخاسته از فلسفه‌ای است که آن را حمایت می‌کند.

در بخشی از کتاب برنامه ریزی درسی و فعال سازی فرایند تدریس و یادگیری می‌خوانیم:

از دیدگاه یادگیری، حساس‌ترین مرحله تبدیل خبر زمانی رخ می‌دهد که خبر، حافظه کوتاه مدت را ترک می‌کند و به حافظه دراز مدت وارد می‌شود. این فرایند رمز گردانی نامیده می‌شود.

اطلاعی که به صورت جنبه‌های معین ادراکی در حافظه دراز مدت موجود است اینک به شکل مفهومی، یا معنی‌دار در می‌آید. ظاهراً این خبر نه به صورت اصوات و شکل‌ها بلکه به صورت مفاهیم ذخیره می‌شود که معنی آن معلوم است و می‌تواند به طور درست در محیط یادگیرنده به آن ارجاع شود. خبری که در حافظه دراز مدت ذخیره می‌شود به جای اینکه صرفاً جمع‌آوری شود، به راه‌های مختلف سازمان می‌یابد. برای مثال، تعدادی از نظریه‌های جدید روشن می‌سازند که یک شکل اساسی که مطلب آموخته بدان صورت رمزگردانی می‌شود، گزاره‌های معنادار است. بعضی‌ها حتی شکل‌های پیچیده‌تر رمزگردانی، از جمله روابط سلسله مراتبی مفاهیم یا سازماندهی موضوعی از نوعی را که در بندهای (پاراگراف‌های) مطالب ظاهر می‌شوند؛ مطرح می‌سازند.

بدین ترتیب ظاهراً، فرایند رمزگردانی شکل‌های متعددی دارد. آنچه که آموخته می‌شود می‌تواند در واحدهای کلامی معنی‌دار مثل جمله‌ها، یا شاید حتی واحدهای جامعتر به رمز در آید و فرایندهای رمزگردانی ممکن است شکل جداول، ماتریس‌های تنظیم شده فضایی، نمودارها، تصویرهای ذهنی تفضیلی یا تصاویر اطلاعات در حال یادگیری را داشته باشند. ویژگی اصلی مطلب به رمز در آمده (برای ورود به حافظه دراز مدت) این است که به طور معنی‌دار یا بر حسب معنایی سازمان یافته است.

بنابراین رمزگردانی شامل ارتباط اطلاعات جدید به دانسته‌های قبلی، طبقه‌بندی اطلاعات و یافتن الگوی مشخص در آن‌ها، سازماندهی مطالب جهت یادگیری، ایجاد تجسم ذهنی از پدیده‌ها، تبدیل اطلاعات اخذ شده به واحدهای کوچک‌تر و قابل درک و نظایر آن است که در یادگیری اهمیت خاصی دارد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
بخش اول: فرایند تدریس و یادگیری
شناسایی فرایند تدریس و یادگیری
فصل اول: فرایند یادگیری
عناصر یادگیری
تعریف یادگیری فعال
ویژگی‌های یادگیری فعال
فرایندهای یادگیری
فصل دوم: رویدادهای تدریس
اجزای آموزش تدریس
رویدادهای تدریس
بخش دوم: بررسی نقش برنامه ریزی درسی
نگاهی به مفاهیم برنامه‌ریزی آموزشی و درسی
فصل اول: چگونگی فعال سازی با توجه به مراحل برنامه ریزی درسی
تعیین هدف‌های برنامه و کاربرد آن در فعال سازی
انتخاب و تنظیم محتوای برنامه درسی و نحوه فعال سازی
انتخاب راهبردهای تدریس و یادگیری و عمل فعال سازی
انتخاب رسانه‌ها و فعال سازی فرایند تدریس و یادگیری
اجزاء بسته آموزشی
فصل دوم: توضیحات پایانی
منابع و مآخذ