معرفی و دانلود کتاب صوتی آخرین شاهدان

معرفی کتاب صوتی آخرین شاهدان

کتاب صوتی آخرین شاهدان اثر سوتلانا آلکسیویچ، مصاحبه‌ی شفاهی نویسنده با بازماندگان جنگ جهانی دوم است، کسانی که اکنون یا از دنیا رفته‌اند یا سال‌های آخر عمر خود را با کوله‌باری از خاطرات ناخوشایند و غمگین می‌گذرانند. آلکسیویچ در سال 2015 موفق به دریافت جایزه ادبی نوبل شده است.

سوتلانا آلکسیویچ (Svetlana Aleksievich) در کتاب صوتی آخرین شاهدان (The Last Witnesses) سوژه‌ای تازه و نو یافته است. او به سراغ کسانی رفته است که در روزهای پایان جنگ جهانی در روسیه متولد شده‌اند. کسانی که دوران کودکی‌شان را در اوج و قله بحران جنگ جهانی گذرانده‌اند، حوادث و مصیبت‌های آن زمان را از نزدیک لمس کرده‌اند. به آلکسیویچ عنوان نویسنده‌ای «آثار چندصدایی» دادند، زیرا او در خرده روایت‌های شخصیت‌های کتاب دست نمی‌برد و به هیچ وجه آن‌ها را محاکمه نمی‌کند بلکه با خردمندی بی‌نظیری سعی کرده تا به شنیده ‌شدن صداهای گوناگون کمک کند.

کتاب صوتی آخرین شاهدان جدیدترین و نخستین اثری‌ست که از این نویسنده به فارسی ترجمه شده است. ویژگی منحصر به فرد آثار آلکسیویچ در نثر آن‌ها آشکار است. او با زبانی ساده و نثری روان از حوادثی خارق‌العاده سخن به میان می‌آورد و شاید همین روایت ساده از رویدادی خارق‌العاده است که هضم آن را برای مخاطب امکان‌پذیر می‌کند؛ نثر بی‌پیرایه و هنرمندانه اوست که حوادث در عین باورپذیر بودن، تکان‌دهنده‌تر و تلخ‌تر نمایان می‌شود و این ویژگی در تمام آثار این نویسنده دیده می‌شود.

در ایران و در سال‌های اخیر مستندنگاری برخلاف روسیه و کشورهای دیگر به ژانر ادبی جا افتاده‌ای تبدیل شده است که مخاطبان، نویسندگان و منتقدان ماهری دارد. آثار زیادی در این حوزه به نگارش درآمده و نویسندگانی بسیاری نیز در این عرصه تربیت شده است. با این همه خواندن و شنیدن از تجربه مستند‌نگاری در کشورهای دیگر به ویژه از موقعیت‌های ناب تاریخی که شاید کمتر کسی شانس مواجهه و یا رویارویی با آن‌ها را داشته باشد، جذبه‌ای است که مخاطبان ایرانی این ژانر، قدر آن را به خوبی می‌دانند و به سادگی از کنار آن عبور نمی‌کنند.

آثار سوتلانا آلکسیویچ، نویسنده معاصر روس تبار نیز در همین دسته قرار می‌گیرد. آثار او که پس از دریافت جایزه ادبی نوبل، در ایران بیشتر مورد توجه واقع شده است، تلاشی است برای روایت از آلام بشری در معرض جریان‌های سیاسی و نظامی ساخته شده به دست خودش، که نمی‌توان آن را ساخته و پرداخته شخص او دانست، بلکه زاییده محیطی است که او را مجبور به همزیستی با خود کرده است.

در قسمتی از کتاب صوتی آخرین شاهدان می‌شنویم:

آخرین چیزی که از زندگی آرام و صلح آمیز به یاد دارم قصه‌ای است که مادر شب‌ها برایم می‌خواند. قصه مورد علاقه من... قصه ماهی کوچولوی طلایی. من همیشه چیزی از ماهی کوچولوی طلایی می‌خواستم: «ماهی طلایی!... ماهی کوچولوی نازنین!...» خواهرم هم همین طور. او جور دیگری خواسته‌اش را بیان می‌کرد: «به دستور اردک ماهی... به خواست من...» از ماهی کوچولوی طلایی می‌خواستیم که تابستان پیش مادربزرگ برویم و پدر هم همراهمان بیاید. آخر پدر آدم خیلی شاد و سرزنده‌ای بود...
صبح با وحشت از خواب پریدم... از سر و صداهایی ناآشنا...

پدر و مادرم فکر می‌کردند ما خوابیم ولی من کنار خواهر کوچکم دراز کشیده بودم و خودم را به خواب زده بودم. دیدم که پدر مادر را طولانی می‌بوسید، صورتش را، دستانش را و من شگفت‌زده از اینکه او قبلاً هرگز مادر را این طور نبوسیده بود. آن‌ها درحالی که دست هم را گرفته بودند وارد حیاط شدند. پریدم پای پنجره. دیدم مادر دیدم مادر دستش را دور گردن پدر حلقه کرده است و رهایش نمی‌کند. پدر مادر را از خود جدا کرد و شروع کرد به دویدن اما مادرم دوباره خودش را به او رساند و پدر را گرفت و چیزی را فریاد زد. آن وقت من هم شروع کردم به فریاد زدن: «بابا! بابا!»

برادر کوچکم واسیا و خواهرم هم بیدار شدند. خواهر کوچکم تا دید من گریه می‌کنم او هم داد زد: «بابا!» همه به طرف ایوان دویدیم: «بابا!» پدر ما را دید و همین قدر یادم هست که فقط سرش را با دستانش گرفت و رفت... می‌دوید. او از نگاه کردن به پشت سرش می‌ترسید...

نور خورشید به صورتم می‌تابید. آه چه گرمایی! هنوز هم باورم نمی‌شود که پدر آن روز صبح به جنگ رفت. من خیلی کوچک بودم اما انگار فهمیده بودم که این آخرین باری است که او را می‌بینم... دیگر هرگز پدر را نخواهم دید. من خیلی خیلی کوچک بودم...
و چنین تصویری در ذهنم نقش بست که جنگ یعنی وقتی پدر نباشد...

فهرست مطالب کتاب صوتی