معرفی و دانلود کتاب باقی مانده‌های آشویتس:‌ شاهد و بایگانی

معرفی کتاب باقی مانده‌های آشویتس:‌ شاهد و بایگانی

جورجو آگامبن فیلسوف ایتالیایی در کتاب تکان‌دهنده‌ی باقی مانده‌های آشویتس:‌ شاهد و بایگانی تلاش کرده تا بر اساس شهادت‌های بازماندگان اردوگاه آشویتس، حقایقی را روشن کند. آگامبن سکوت و موضع «بیان‌ناپذیری» درباره‌ی این اردوگاه را می‌شکند و شروع به بیان حقایقی تاریخی و تلخ می‌کند.

کتاب باقی‌مانده‌های آشویتس:‌ شاهد و بایگانی (Remnants of Auschwitz) ادامه‌ی پروژه‌ی هومو ساکر جورجو آگامبن (Giorgio Agamben) است که پیش از این با عنوان کتاب «هومو ساکر: حیات برهنه و قدرت حاکم» آن را آغاز کرده بود و سال‌های بعد از آن نیز به نگارش و انتشار جلدهای پرتعداد آن مشغول بود.

هومو ساکر اصطلاحی است که تاریخچه آن به زمان روم باستان برمی‌گردد. این اصطلاح به کسی خطاب می‌شد که عمل ناشایستی را مرتکب شده و منجر به شکستن تابوهای جامعه می‌شود؛ به همین دلیل از تمام حقوق انسانی و شهروندی محروم می‌شود. این محرومیت هومو ساکرها از حقوق شهروندی، به دیگر افراد جامعه این حق را می‌داد که آن‌ها را بکشند، بدون اینکه مجازات برای آن‌ها در نظر گرفته شود. بنابراین هومو ساکر به فردی گفته می‌شود که تابوها، اصول و قوانین جامعه را زیر پا گذاشته است. آگامبن به این دلیل که قصد پی‌ریزی بنیانی نوین برای سیاست را داشته، از این اصطلاح استفاده کرده است. او در مخروبه‌های اخلاقیات آشویتس و با دقت در ادبیات بازماندگان اردوگاه، به کاوش و طرح پرسش‌های فلسفی و منطقی در مرگ افراد اردوگاه می‌پردازد. نتیجه‌ی پژوهش و جستجوهای وی کتابی جنجالی درباره‌ی آشویتس است که مدت کوتاهی پس از انتشارش به زبان ایتالیایی بحث و جنجال‌های دامنه‌دار و گسترده‌ای را آغاز کرد.

جورجو آگامبن با تکیه بر خاطرات پریمو لوی، به خاطرات یا شهادت‌های ناامیدترین افراد در اردوگاه‌های کار اجباری می‌پردازد. او احساس شرمندگی بازماندگان برای زنده ماندن در آن اردوگاه خوفناک را درک کرده و همدردی آن‌ها نسبت به دیگر افراد آشویتس که مجبور به پاک‌سازی اجساد در اتاق‌های گاز بودند را بررسی می‌کند.

کتاب حاضر نوعی تفسیر دائمی درباره شهادت است. بازماندگان چیزی را شهادت می‌دهند که شهادت آن غیرممکن است. در نتیجه، نگارش شرح‌ بر شهادت بازماندگان به بیان دقیق‌ و ساده‌تر تلاش برای گوش‌ دادن به آن‌ها بود. گوش‌ سپردن به چیزی غایب برای آگامبن کاری بی‌ثمر از آب درنیامد. این کار، فراتر از هرچیز، برچیدن تقریباً همه‌ی آن آموزه‌هایی را ضروری ساخت که، از زمان آشویتس، به نام اخلاق مطرح شده‌اند. چنانکه خواهید دید، تقریباً هیچ ‌یک از آن اصول اخلاقی‌ که در زمانه‌ی حال معتبر است، از این آزمون سربلند بیرون نیامدند.

بسیاری از شهادت‌ها از زبان جلادان یا قربانیان، برآمده از مردم عادی‌اند؛ همان آدم‌های «بی‌نشان» که آشکارا اکثریت غالب ساکنان اردوگاه را تشکیل می‌دادند. یکی از درس‌های آشویتس این است که درک ذهن یک شخص عادی بسیار سخت‌تر از درک ذهن شخصی چون اسپینوزا یا دانته است.

در بخشی از کتاب باقی‌مانده‌های آشویتس:‌ شاهد و بایگانی می‌خوانیم:

گرته سالوس، یکی از بازماندگان آشویتس که سخنانش همواره حقیقی می‌نماید، زمانی نوشت که «انسان هرگز نباید ناچار شود هرچیزی را تاب بیاورد که می‌تواند تاب بیاورد، یا هرگز نباید ناچار شود ببیند که چگونه این رنج‌بردن به حد نهایت دیگر هیچ وجه انسانی‌ای ندارد.» تأمل بر این صورت‌بندی تکین ارزشمند است، زیرا شأن وجه‌نمای خاصِ اردوگاه را به طور کامل بیان می‌کند، یعنی همان واقعیت خاص آنکه، بنا بر شهادت بازماندگان، آن را مطلقاً حقیقی و در عین حال تصورناپذیر می‌کند. اگر در بودن  به سوی  مرگ مسئله آفریدن امر ممکن از خلال تجربۀ امر ناممکن (تجربۀ مرگ) بود، در اینجا امر ناممکن (مرگ دسته‌جمعی) از خلال تجربۀ منسجم امر ممکن پدید می‌آید، از خلال به‌ته‌رساندن بی‌تناهی آن. به همین خاطر، اردوگاه اثبات مطلق سیاست نازی است، که به بیان گوبلز، دقیقاً همان «هنر ممکن ساختن آنچه ناممکن می‌نماید» بود. و به همین خاطر در اردوگاه، شایسته‌ترین ژست اخلاق هایدگر   از آنِ خود کردن امر ناشایست، ممکن‌ساختنِ وجود  بی‌اثر باقی می‌ماند؛ به همین خاطر، «ذات مرگ به روی انسان بسته می‌شود.»

هرکس در اردوگاه بود، چه غرق‌شده و چه بازمانده، هر چیزی را تاب آورد که می‌توانست تاب آورد  حتی آنچه را نمی‌خواست یا نباید تاب آورد. این «رنج‌بردن به حد نهایت»، این به‌ته‌رساندن امر ممکن، با این حال هیچ چیز «انسانی» ‌ای در خود ندارد. قدرت انسانی هم‌مرز امر نا  انسانی است؛ امر انسانی نیز امر نا  انسانی را تحمل می‌کند. ناراحتی بازمانده از همین روی است، «ناراحتی بی‌پایانی... که... بی‌نام بود»، که لوی عذاب نیاکانی پیدایش را در آن تشخیص می‌دهد، «عذاب نقش‌بسته بر همۀ حاضران در این “مهلکه”، حاضران در جهانی متروک و خالی که زیر بار روح خداوند له شده است، هرچند روح انسان از آن غایب است: روحی هنوز نزاده یا پیشاپیش زائل ‌شده.» این به معنای آن است که انسان‌ها درون خودشان نشان امر نا  انسانی را تاب می‌آورند، که روح آنان در مرکز خود زخم نا  روح را دارد، آشوب نا  انسانی‌ای که با سنگدلی به توانابودن خویش بر همه‌چیز سپرده شده است.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت مترجم
پیش گفتار
فصل یکم: شاهد
فصل دوم: تسلیم شده
فصل سوم: شرم یا دربارۀ سوژه
فصل چهارم: بایگانی و شهادت
کتاب شناسی