معرفی و دانلود کتاب کاسبان شرم: چه کسانی از تحمیل شرمساری سود می‌برند؟

معرفی کتاب کاسبان شرم: چه کسانی از تحمیل شرمساری سود می‌برند؟

شرم، این حس عمیق و چندوجهی، در کتاب کاسبان شرم نوشته‌ی کتی اونیل دیگر صرفا یک تجربه‌ی شخصی نیست، بلکه به‌عنوان ابزاری برای کنترل، سرکوب و سودجویی درنظر گرفته شده است. نویسنده در این کتاب، با نگاهی موشکافانه و زبانی صمیمی، از سازوکارهایی پرده برمی‌دارد که در آن‌ها شرم، به جای تقویت انسانیت، به سلاحی برای تضعیف افراد آسیب‌پذیر بدل می‌شود. این کتاب، پرسشی بنیادین را پیش روی ما می‌گذارد، آیا می‌توانیم این چرخه‌ی نابرابر را متوقف کنیم؟

درباره‌ی کتاب کاسبان شرم

شرم احساسی است که همه‌ی ما آن را می‌شناسیم. گاهی در لحظه‌ای به‌واسطه‌ی شرم از یک اشتباه درس گرفته‌ایم و گامی رو به جلو برداشته‌ایم، اما گاهی در سکوت سنگین بعد از قضاوت دیگران در خود فرو رفته‌ایم و زخمی عمیق برداشته‌ایم. این حس دوگانه با اینکه می‌تواند ما را به هم نزدیک کند، اما در بسیاری از تجربه‌ها، ما را به حاشیه رانده است. کتاب کاسبان شرم: چه کسانی از تحمیل شرمساری سود می‌برند؟ (The Shame Machine: Who Profits in the New Age of Humiliation) با دیدگاهی تازه، به این احساس انسانی نگاه می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه شرم، در جهان امروز، از یک واکنش درونی به یک ابزار بیرونی تبدیل شده است؛ ابزاری که قدرت‌مندان با آن ساختار نابرابری را تثبیت می‌کنند.

کتی اونیل (Cathy O'Neil)، که پیش‌تر با آثارش در حوزه‌ی ریاضیات و جامعه‌شناسی شناخته شده، در این اثر با بیانی صمیمی، صادقانه و گاه تند، از ما دعوت می‌کند که از نگاه اخلاقی صرف فاصله بگیریم و شرم را در زمینه‌ی قدرت، اقتصاد و فرهنگ بازخوانی کنیم. او نه فقط از منظر نظری، که با استفاده از مثال‌های عینی، روایت‌های زندگی روزمره و حتی تجربه‌های شخصی، تلاش می‌کند چهره‌ی پیچیده‌ی شرم را برای خواننده ملموس‌تر کند.

کتاب کاسبان شرم، دو روی متضاد شرم را به تصویر می‌کشد: یک‌سو شرمی است که نوک پیکان خود را رو به بالا قرار می‌دهد؛ شرمی که به‌حق و به‌درستی قدرت را به پرسش می‌کشد، صدای افشاگران را تقویت می‌کند و عدالت‌خواهی را امکان‌پذیر می‌کند. اما در سوی دیگر، شرمی قرار دارد که نوک پیکان خود را به اشتباه به پایین می‌گیرد؛ شرمی که به افراد ناتوان، فقیر، بیمار یا بی‌کار تحمیل می‌شود، بی‌آن‌که نقش ساختارهای ناعادلانه را در نظر بگیرد.

نویسنده با مثال‌هایی روشن، این تمایز را توضیح می‌دهد. کودکانی که به‌دلیل ناتوانی در پرداخت هزینه‌ی ناهار مدرسه، مورد تحقیر قرار می‌گیرند. کارگرانی که بیکاری‌شان به دلیل تنبلی و بی‌عرضگی مورد شماتت قرار می‌گیرد، حال آنکه این بیکاری نتیجه بحران اقتصادی است. در همه‌ی این مثال‌ها، ما با الگویی تکرارشونده مواجه‌ایم: شرم، از فرد قربانی به جای ساختار ستمگر مطالبه می‌کند. این تغییر جهت، نه‌تنها بار اضافه روانی علاوه‌بر مشکلات موجود را روی دوش افراد می‌گذارد، بلکه نابرابری را هم بازتولید می‌کند.

کتاب کاسبان شرم از جنبه‌های مختلفی به این پدیده می‌پردازد. در بخشی از آن، نقش رسانه‌ها و پلتفرم‌های اجتماعی در تشدید فرهنگ شرم مورد بررسی قرار می‌گیرد. فضای مجازی که نقش پررنگ آن در تغییر گفتمان دنیای حاضر، غیرقابل چشم‌پوشی است، گاه به میدان اتهام‌زنی و قضاوت بدل می‌شود. درواقع به نظر می‌رسد این فضا تبدیل به بستری شده تا در آن سرزنش، بدون درک زمینه، انجام شود. کتی اونیل با دقت و دلسوزی این سوال را مطرح می‌کند که آیا این قضاوت‌ها چیزی را تغییر می‌دهند؟ یا تنها شکاف‌ها را عمیق‌تر می‌کنند؟

در بخشی دیگر، نویسنده به صنعت تبلیغات و بدن می‌پردازد. شرکت‌هایی که با دامن‌زدن به احساس ناکافی‌بودن، محصولات خود را می‌فروشند. تجربه‌ی شخصی نویسنده از درگیری با بدن خود و تصمیم به جراحی کاهش وزن، بخشی از کتاب است که خواننده را بی‌واسطه با موضوع درگیر می‌کند. به‌کارگیری همین صداقت باعث می‌شود، کتاب کاسبان شرم از مرز یک اثر کاملا تحلیلی عبور کند و تبدیل به گفت‌وگویی انسانی شود.

البته باید اذعان کرد که ظاهرا کتی اونیل در این کتاب بیشتر از آنکه روی کالبدشکافی عمیق ریشه‌های ساختاری پدیده شرم تمرکز کند توجه ویژه‌ای روی روایت و تحلیل تجربه‌ها از این پدیده کرده است.در این بین البته اشاره‌هایی به نظام سرمایه‌داری، رسانه‌ها و نهادهای قدرت وجود دارد، اما پرداخت نظری آن‌ها به‌طور عمیق انجام نمی‌شود. این شاید نقطه‌ضعفی برای برخی خوانندگان باشد، اما برای مخاطبی که می‌خواهد برای شروع درگیر این موضوع شود، بپرسد و ادامه دهد، می‌تواند نقطه‌ی شروعی جدی باشد.

کتاب کاسبان شرم از ما می‌خواهد که به جای قضاوت‌های سطحی، به ریشه‌ها نگاه کنیم. به جای آن‌که افراد را به‌خاطر رنج‌هایشان سرزنش کنیم، ساختارهایی را ببینیم که این رنج‌ها را ساخته‌اند. نویسنده پیشنهاد می‌کند که اگر شرم بخواهد کارکردی سازنده داشته باشد، باید در بستری ایجاد شود که با گفت‌وگوی مبتنی بر اعتماد همراه باشد. نه با تحقیر، بلکه با همدلی. نه با حذف، بلکه با درک.

در پایان، این کتاب که توسط امین پورحسن ترجمه شده و انتشارات بذر خرد آن را چاپ کرده است، شاید همه‌ی پاسخ‌ها را در اختیارمان نگذارد، اما پرسش‌هایی را پیش روی ما می‌گذارد که تا مدت‌ها ذهن‌مان را درگیر می‌کند. شرم، همان‌طور که در زندگی‌مان همیشه حاضر بوده، در این کتاب نیز همچون آینه‌ای پیش روی‌مان قرار می‌گیرد. آینه‌ای که اگر با دقت در آن نگاه کنیم، شاید نه‌تنها جهان، بلکه خودمان را هم کمی بهتر بفهمیم.

جوایز و افتخارات کتاب کاسبان شرم

• کتاب برگزیده‌ی سال به انتخاب نشریه‌ی تایمز؛
• کتاب منتخب ویراستاران نیویورک تایمز.

نکوداشت‌های کتاب کاسبان شرم

• کتابی مبتنی بر داده‌ها و روایت‌های متنوع از تجربیات انسانی است که هدف تمسخر و بهره‌برداری دیگران قرار می‌گیرند. اونیل به وضوح نشان می‌دهد که چگونه مسائلی مانند فقر، اعتیاد، پیری، زوال عقل و شرایط دیگری که ممکن است همه‌ی ما با آن‌ها مواجه شویم اما امید داریم از آن‌ها دوری کنیم، می‌توانند به سود مالی و اجتماعی دیگران تبدیل شوند. (واشنگتن پست)
• اونیل استدلال می‌کند که شرم می‌تواند ابزاری ارزشمند برای بررسی رفتارهای خودمان و سیستم‌هایی که در آن‌ها زندگی می‌کنیم باشد. فکر کردن به اینکه آیا ما در حال تحقیر افراد آسیب‌پذیر هستیم یا در حال مبارزه با یک سیستم بی‌احساس و صنعتی که پشت نقاب تبلیغات زیبا پنهان شده است، اولین قدم به‌سوی نوعی سالم‌تر از شرم است. (فایننشال تایمز)
• به نظرم جالب است که وقتی شرم را بررسی می‌کنیم، چه‌قدر آمریکایی به نظر می‌رسد؛ چون مفاهیمی مانند اراده، قدرت و فداکاری را به ذهن می‌آورد. کتی اونیل به‌دقت توضیح می‌دهد که چگونه ما با تصور اینکه فقر و اعتیاد نتیجه‌ی ناتوانی در خودشناسی و خودسازی است، مسئولیت اجتماعی خود را برای مراقبت از افراد آسیب‌پذیر کنار می‌گذاریم. (‌نیویورک تایمز بوک ریویو)
• رابطه‌ی بین شرم و قدرت چیست و آیا شرم به‌عنوان یک سلاح به‌کار گرفته شده است؟ کتی اونیل، متفکر باهوش، در این کتاب به بررسی این سؤال و این موضوع می‌پردازد که آیا شرم عمومی به‌طرز خطرناکی گسترش یافته است یا نه. (ایونینگ استاندارد)
• کتاب جذاب، مهم و پرمحتوای کتی اونیل، مانند نگاه کردن به آینه‌ای سخت و بی‌رحم است، اما درعین‌حال به ما امید می‌دهد که بتوانیم شرم را به نیرویی برای اصلاح اجتماعی تبدیل کنیم نه فقط ابزاری برای تنبیه اجتماعی. (مایکل پاتریک لینچ، نویسنده)

کتاب کاسبان شرم برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای کسانی که به مسائل اجتماعی، قدرت پنهان در احساسات انسانی و نقش شرم در شکل‌گیری نابرابری‌ها علاقه‌مند هستند، مناسب است. این کتاب به واسطه زبان ساده و ارائه تجربیات فردی برای مخاطب عام حوزه جامعه‌شناسی و بررسی شرم از دیدی عمیق‌تر و متفاوت‌تر مفید است. همچنین برای آن‌هایی که دوست دارند با مثال‌های ملموس و روایتی انسانی، به درک تازه‌ای از روابط اجتماعی برسند، این کتاب انتخابی عالی است.

در بخشی از کتاب کاسبان شرم: چه کسانی از تحمیل شرمساری سود می‌برند؟ می‌خوانیم

شاید منحرف‌ترین بخش صنعت تندرستی انبوه محصولات و خدماتی باشد که طراحی شده تا پیری را پنهان کند یا بهتر از آن، پیری را به تأخیر بیندازد یا روندش را معکوس کند. فرض زیرین کل این صنعت این است که پیرشدن فاجعه است. افراد پیر ضعیف، ‌ زشت، پُر چین‌وچروک، ‌ بی‌خبر از همه‌جا، بیچاره و رو به موت هستند. پیربودن در جامعه‌ی ما به معنی شرمگین‌بودن است.

اگر متقاعد نشده‌اید، چرا افراد بالای سی سال صرفاً در یک جهت درباره‌ی سنشان دروغ می‌گویند؟ «جوان به نظر می‌رسید» نوعی نظر مثبت است. «احساس پیری می‌کنم» نشانه‌ی شکست است. اگر به کسی مستقیم بگوییم که پیر به نظر می‌رسد، گستاخی کرده‌ایم و به همین دلیل است که کمتر شاهد این اتفاق هستیم اما اشتباه نکنید: سن‌گرایی شایع است، حتی اگر آشکار نباشد.

اکثر ماشین‌های شرم دیگر بر انزجار ما از دیگران استوارند. ما اغلب ناخواسته در این ماشین شرکت می‌کنیم و به آن پایین به افرادی ضربه می‌زنیم که طبق نظرمان خطا کرده‌اند، انتخاب غلطی داشته‌اند یا تنبلی کرده‌اند. زیاد غذا می‌خورند. کار نمی‌کنند. مواد مخدر مصرف می‌کنند. پول هدر می‌دهند. ما عادت کرده‌ایم شرم را علیه افرادی به کار ببریم که بد رفتار می‌کنند.

اما سن‌گرایی تفاوت دارد. سن بالا جایی است که همه‌ی ما به‌طرفش حرکت می‌کنیم. خوشتان بیاید یا خیر، افرادی از ما که نمی‌خواهند جوان بمیرند قصد دارند پیر شوند. بنابراین شرم‌آور خواندنِ سن زیاد نوعی خودانزجاری است. ما از کسی که قرار است به او تبدیل شویم متنفریم و به او بی‌احترامی کنیم -و سخت می‌کوشیم تا او را عقب برانیم.

اشتون اپل‌وایت، کنشگر و نویسنده‌ی ضد سن‌گرایی، استدلال می‌کند که سن‌گرایی عقده‌ای سمی است. برای این‌که دور نگهش داریم، به ماشین شرم غذا می‌دهیم. او می‌گوید: «مهندسان در سیلیکون‌ولی قبل از مصاحبه‌های مهم بوتاکس می‌کنند و مو می‌کارند. و این‌ها مردان سفیدپوست ماهر در دهه‌ی سی زندگی‌شان هستند. بااین‌اوصاف، تأثیر را در امتداد زنجیره تصور کنید.»

فهرست مطالب کتاب

سخن ناشر
مقدمه
بخش اول: شرم صنعتی
فصل اول:‌ ایجاد تفاوت‌های اساسی
فصل دوم: جابجایی تقصیر
فصل سوم:‌ فقرای ناشایست
فصل چهارم: «اندام تناسلی‌تان مشکلی ندارد»
بخش دوم: شرم شبکه‌ای
فصل پنجم:‌ کلیک روی تعارض
فصل ششم:‌ تحقیر و سرپیچی
بخش سوم:‌ شرم سالم
فصل هفتم:‌ خیر عمومی
فصل هشتم: مشت‌زدن به بالا
فصل نهم:‌ زیر چاقو
نتیجه‌گیرى
قدردانی‌ها
راهنمای خوانندگان برای کاسبان شرم اثر کتی اونیل