معرفی و دانلود کتاب نمایش خلاق: قصه‌گویی و تئاترهای کودکان و نوجوانان

معرفی کتاب نمایش خلاق: قصه‌گویی و تئاترهای کودکان و نوجوانان

یدالله آقاعباسی چکیده‌ای از چندین سال فعالیت عملی و اجرایی خود را در رابطه با نمایش کودکان به‌صورت یک‌جا در کتاب نمایش خلاق گردآورده و در اختیار تمامی افرادی قرار می‌دهد که به اشکال گوناگون، در زمینه‌ی نمایش و تئاتر کودکان و نوجوانان فعالیت دارند. نویسنده در این کتاب حوزه‌ی هنرهای نمایشی، ضمن روشن کردن مفاهیم اصلی و کلیدی، دستورالعمل‌ها و تمریناتی را برای بهبود مهارت‌های عملی بازیگران و اجرای هرچه بهتر نمایش‌ها ارائه کرده است.

درباره‌ی کتاب نمایش خلاق

یدالله آقاعباسی پس از پنجاه دهه فعالیت حرفه‌ای در زمینه‌ی تئاتر، کار با کودکان در کتاب‌خانه‌‌های کودکان و نوجوانان، تدریس در دبیرستان و دانشگاه‌ها و...، اکنون با کتاب نمایش خلاق در کنار شماست تا پیوندی میان دانسته‌های دانشجویان و دانش‌آموختگان علوم تربیتی و مهارت‌های عملی حوزه‌ی نمایش برقرار کند. به باور نویسنده، بسیاری از دانشجویانی که از رشته‌ی علوم تربیتی فارغ‌التحصیل می‌شوند، علی‌رغم مطالعات و دانش گسترده‌ی خود، آشنایی چندانی با کار عملی نمایش ندارند. این دسته از افراد، هنگامی که در مهدکودک‌ها، مدارس، پرورشگاه‌ها، کانون‌های فرهنگی، کتاب‌خانه‌های کودک و نوجوان و... مشغول به کار می‌شوند، می‌بینند که در طی دوران تحصیل خود، مهارتی در زمینه‌ی نمایش‌های کودکان و نوجوانان کسب نکرده‌اند و توانایی انجام کارهای عملی را ندارند. مؤلف دقیقاً برای رفع این مشکل و یاری رساندن به دانش‌آموختگان تازه‌کار رشته‌ی علوم تربیتی، کتاب حاضر را به نگارش درآورده است.

امروزه در کلاس‌های نمایش و تئاتر، بیش از گذشته بر قصه و نمایش خلاق تأکید می‌شود. بااین‌حال، به نظر می‌رسد عمده‌ی مربیان و معلمان با اصول نمایش خلاق آشنا نیستند و به‌ناچار صرفاً به سرگرم کردن شاگردان خود روی می‌آورند. برخی از مربیان به خیال خود در حال رشد خلاقیت کودکان هستند اما در عمل در حال پر کردن حافظه‌ی آن‌ها با انبوهی از اطلاعات هستند. بدیهی است در چنین فضایی نه توفیقی در زمینه‌ی نمایش و تئاتر کودکان حاصل می‌شود و نه قدرت خلاقیت کودکان رشد پیدا می‌کند. برای عبور از این بن‌بست، مطالعه‌ی کتاب نمایش خلاق و توجه به نکات آن، انتخاب بسیار خوبی خواهد بود.

اثر حاضر شش بخش کلی را شامل می‌شود. در بخش نخست آن، ماهیت نمایش خلاق، چارچوب آن و لازمه‌ی وجود نمایش خلاق بررسی شده و برخی از مفاهیم کلیدی مربوط به آن شرح داده می‌شود. مخاطبان در این بخش درمی‌یابند که نمایش خلاق با تئاتر خلاق یکسان نیست و تفاوت‌هایی میان آن‌ها دیده می‌شود. اهدافی که نمایش خلاق دنبال می‌کند و کارکردهایی که به همراه دارد، در همین بخش مطرح خواهند شد. مخاطبان در عین حال، مطالبی را در زمینه‌ی ارتباط میان نمایش خلاق با مراحل رشد کودکان، نقش مربیان در نمایش خلاق، اجرای نمایش خلاق برای بزرگسالان، فوت‌و‌فن‌های یک نمایش خلاق و... دریافت خواهند کرد. مجموعه‌ای از تمرینات متنوع نیز در این بخش به خوانندگان عرضه شده که توجه به آن‌ها می‌تواند موجب بهبود مهارت‌های عملی ایشان شود.

در بخش دوم کتاب نمایش خلاق، ماهیت خلاقیت و نحوه‌ی به‌کارگیری آن تحلیل شده‌اند. حیطه‌های مختلفی که می‌توان خلاقیت خود را در آن‌ها به نمایش گذاشت، عواملی که موجب اختلال در قوه‌ی خلاقیت فرد می‌شوند و ارتباط میان خلاقیت و نمایش خلاق، از موضوعات اصلی این بخش به شمار می‌روند. قصه‌گویی موضوع محوری بخش سوم محسوب می‌شود. در همین بخش، مخاطبان می‌آموزند که قصه‌گویی نیز نوعی هنر تعاملی تلقی می‌شود و منحصر به بشریت است. شیوه‌های قصه‌گویی، نقشی که قصه‌گویی در رشد شخصیت فرد دارد، تأثیر قصه‌گویی در بهبود مهارت‌ها و... در سومین بخش کتاب مورد واکاوی قرار گرفته‌اند. یدالله آقاعباسی در ادامه نکته‌هایی را نیز در رابطه با قصه‌گویی در کلاس‌ها بیان کرده و ویژگی‌های یک قصه‌گوی موفق را برشمرده است.

بخش چهارم کتاب به بازی‌ها اختصاص پیدا کرده و نویسنده از این طریق آموزه‌های کاربردی و مفیدی را در زمینه‌ی ویژگی‌های بازی‌ها، نظریه‌هایی که در مورد بازی‌ها مطرح شده‌اند، ارتباط میان خلاقیت و بازی‌های نمایشی و بازی‌درمانی ارائه کرده است. مطالعه‌ی بخش پنجم فرصتی خواهد بود تا تئاتر کودکان را بیشتر بشناسید و با ویژگی‌های یک تئاتر مطلوب برای کودکان آشنا شوید. همچنین می‌توانید اطلاعات خود را در زمینه‌ی نمایش‌های عروسکی و انواع آن‌ها افزایش دهید. در بخش ششم، صحبت به تئاتر نوجوانان کشیده شده و عناصر چنین تئاتری به همراه اهداف و موانع آن بررسی شده است. وضعیت‌های بدنی و نکاتی برای بهبود آن‌ها، تمرینات مرتبط با صدا، تک‌گویی‌ها، اجرای پانتومیم‌ها و طراحی صحنه از موضوعات دیگری هستند که در این بخش به‌تفصیل بیان شده‌اند. نویسنده در پایان کتاب نیز نکته‌هایی را به‌طور خاص برای بازیگران نمایش‌ها ذکر کرده و دستورالعملی را برای تبدیل شدن به یک بازیگر حرفه‌ای، به ایشان ارائه داده‌اند.

به تمامی فارغ‌التحصیلان رشته‌ی علوم تربیتی پیشنهاد می‌کنیم پیش از این‌که وارد بازار کار شوند و فعالیت‌های عملی خود را آغاز کنند، سری به کتاب نمایش خلاق بزنند و از آموزه‌های آن نهایت بهره را ببرند. کتاب پیش‌رو به کوشش نشر بیدگل در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.

درباره‌ی مجموعه‌ی مطالعات اجرا

در سال‌های اخیر نشر بیدگل، مجموعه کتاب‌هایی را به بازار ارائه کرده که بر جنبه‌های عملی تئاتر و مهارت‌های اجرایی آن متمرکز شده‌اند. «مجموعه‌ی مطالعات اجرا» آثاری را دربرمی‌گیرد که هر کدام به یکی از ابعاد حوزه‌ی نمایش، مانند طراحی صحنه، نور، گریم، نمایش عروسکی و... پرداخته‌اند. دانشجویان و هنرجویان برای تقویت مهارت‌های عملی خود در زمینه‌ی تئاتر می‌توانند به آثار این مجموعه مراجعه کنند. مربیان تئاتر نیز می‌توانند با بهره‌گیری از مطالب این اثر، اطلاعات خود را در رابطه با جنبه‌های گوناگون نمایش‌ها ارتقا دهند.

«ساختن تئاتر از دل ویرانه‌ها» و «حرفه کارگردان»، دو مورد از مجلدهای مجموعه‌ی مطالعات اجرا به شمار می‌آیند.

کتاب نمایش خلاق برای چه کسانی مناسب است؟

فعالان حوزه‌ی هنرهای نمایشی، مربیان تربیتی، کودکان و نوجوانانی که به بازیگری در نمایش‌ها مشغول‌اند و افرادی که در زمینه‌ی نمایش‌های کودکان و نوجوانان اشتغال دارند، بهره‌ی بسیاری از خواندن کتاب نمایش خلاق خواهند برد.

در بخشی از کتاب نمایش خلاق: قصه‌گویی و تئاترهای کودکان و نوجوانان می‌خوانیم

ارتباط خلاقیت با آموزش، وضعیتی به‌ظاهر متناقض است. از طرفی آموزش را مخل خلاقیت می‌دانند و از سویی تشدید‌کننده آن. البته تناقضی در کار نیست. شیوه آموزش است که تعیین‌کننده است. آموزشی که پر‌و‌بال خلاقیت را نچیند و به تخیل خلاق فرصت عرض‌اندام بدهد، هم زمینه خلاقیت را فراهم می‌کند و هم در فرایند آن فعالانه شرکت دارد. توانایی خلاقیت نیز مثل همه توانایی‌های انسان محتاج پرورش و کسب مهارت است؛ تجربه و مطالعه از راه‌های تقویت آن است. خلاقیت حاصل کنش و واکنش‌هایی است که گاهی حتی بدون آنکه به آن‌ها بیندیشیم در ذهن صورت می‌گیرند، معمولاً زمان بروز مشخصی ندارند و هر چند زمینه‌یابی و حرکت در جهت آن‌ها آگاهانه است، در بسیاری از موارد به‌منزله نتیجه طبیعی روندی پویا پدید می‌آیند. تجربه و مطالعه در شکل‌گیری این روند دخالت دارند.

تجربه و مطالعه  که به‌نوعی تجربه کردن تجربه دیگران است  باعث جوشش اندیشه‌ها و افکار تازه هستند؛ مثل انباره‌ای که پر می‌شود و در زمان مناسب می‌توان از نیروی طبقه‌بندی‌شده و ذخیره‌شده‌اش استفاده کرد. بسیاری از تجربه‌ها از طریق حس به حافظه‌های حسی سپرده می‌شوند، به‌موقع، پس از عبور از منشور‌هایی که آن‌ها را تغییر شکل، رنگ، بو، حالت، مزه و... می‌دهند، کوچک و بزرگ می‌شوند. آن‌ها را وجین می‌کنند، می‌آرایند، برهنه می‌کنند و می‌پوشانند، تقسیم، ضرب، جمع و تفریق می‌کنند، ترتیب را به‌هم می‌زنند، می‌آمیزند، می‌پیرایند، ترکیب می‌کنند تا تبدیل به تجربه‌ها و افکار تازه می‌شوند و این دور تا آخر جهان در ذهن آدم‌ها تکرار خواهد شد. افکار نو با تصاعدی هندسی تکثیر می‌شوند. تصاویر این تجربه‌ها از هزاران صافی می‌گذرند و به هزاران شکل تازه جلوه می‌کنند. انگار در هر لحظه میلیون‌ها کهکشان به آشوب و برخورد کشیده می‌شوند و هر لحظه با انفجار ستارگان آسمان ذهن‌ها نور باران می‌شود.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
مقدمه
بخش اول: نمایش خلاق
الف: نمایش خلاق در نظر
ب: نمایش خلاق در عمل
بخش دوم: خلاقیت
بخش سوم: قصه‌گویی
بخش چهارم: بازی
بخش پنجم: تئاتر کودکان
بخش ششم: تئاتر نوجوانان
پیوست‌ها
پی‌نوشت
کتاب‌شناسی