معرفی و دانلود کتاب ملک گرسنه: تقویم شمس تبریزی

معرفی کتاب ملک گرسنه: تقویم شمس تبریزی

کتاب ملک گرسنه که با نام تقویم شمس تبریزی هم مشهور است، زندگی پررمز و راز و عارفانه‌ی شمس تبریزی را از کودکی به تصویر می‌کشد. نهال تجدد یکی از دلنشین‌ترین و در عین حال معتبرترین آثار را درباره‌ی این شخصیت بی‌همتای ایرانی نوشته و در آن به ارتباط بحث‌برانگیز وی با مولانا، عارف و شاعر بزرگ ایرانی، نیز پرداخته است. گفتنی‌ست این کتاب با تکیه بر مقالات شمس تبریزی به رشته تحریر درآمده است.

درباره‌ی کتاب ملک گرسنه:

اگر از دوستداران ادبیات فارسی باشید یکی از پرسش‌هایی که تاکنون ذهن شما را به خود مشغول کرده، بی‌شک ارتباط عمیق شمس تبریزی و مولانا و تاثیر آن‌ها بر درونیات همدیگر است. دیدار مولانا با شمس زندگی او را دگرگون کرد. این تحول شگرف در مولانا کنجکاوی و بحث‌های بسیاری برای محققان و حتی خوانندگان عمومی برانگیخت.

نهال تجدد از جمله نویسندگانی‌ست که در سالیان اخیر کتاب‌هایی ادبی درباره‌ی رابطه و زندگی شمس و مولانا نوشته است. کتاب ملک گرسنه نیز یکی از همین آثار برجسته به شمار می‌آید. این اثر که از سه بخش تشکیل شده، به نوعی زندگینامه‌ی شمس تبریزی است. بخش اول با عنوان «پیش از او» زندگی شمس از کودکی تا ترک خانواده را به تصویر می‌کشد. بخش دوم با عنوان «با او» به شیوخ و عارفان مختلفی می‌پردازد که شمس در راه رسیدن به مولانا با آن‌ها معاشرت داشته است. عمده مطالب این بخش همانطور که از عنوانش مشخص است، قصه‌ی آشنایی شمس و مولانا و ماجرای شمس و کیمیا خاتون را روایت می‌کند. بخش سوم با عنوان «بعد از او» درباره‌ی فراق شمس و مولانا است.

نویسنده‌ی کتاب حاضر پیش از نگارش این اثر مطالعات وسیعی بر زندگی شمس و مولانا، آثار مختلف عارفان دیگر و... داشته است و همین موضوع از نقاط قوت این کتاب به شمار می‌آید. او خود را تنها محدود به آثار شمس و مولانا نکرده و این نکته به خوبی در نحوه روایت کتاب دیده می‌شود. تجدد از منابع متعددی برای نگارش این اثر استفاده کرده اما اصلی‌ترین آن‌ها مقالات شمس و مناقب العارفین افلاکی هستند. سبک و شیوه‌ی روایت کتاب ملک گرسنه هموار و یکدست است.

محتوا و مطالب کتاب ملک گرسنه را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد: بخشی از متن که نویسنده نگارنده‌ی آن بوده و بخشی دیگر که متونی منتخب از آثار دیگر است که با ارجاع درون‌متنی در کتاب مشخص است. کتاب پیش‌رو هم لحن تاریخی داستان را حفظ کرده و هم تفکرات این دو عارف بزرگ تاریخ را از طریق سخنان خودشان به ما می‌رساند.

استناد به مقالات شمس از نکات مثبت این کتاب است به جهت اینکه که ملاقات تاریخی شمس با مولانا از دید خودِ شمس بیان شده است. دیداری شگفت‌انگیز که واعظی مشهور را به یکی از بزرگترین شاعران و عارفان این سرزمین و حتی جهان تبدیل کرد. رمان ملک گرسنه تعلیقات مناسب و اطلاعاتی مفید در خصوص عبارات دشوار، زندگی عارفان، فلاسفه و... در پایان کتاب دارد و این نکته در کمتر رمان تاریخی به این دقت مشاهده می‌شود.

کتاب ملک گرسنه مناسب چه کسانی است؟

اگر از علاقه‌مندان به زندگی عارف نامدار، شمس تبریزی هستید و از خواندن رمان‌های تاریخی لذت می‌برید، خواندن این کتاب جذاب را از دست ندهید.

شمس تبریزی را بیشتر بشناسیم:

شمس‌الدین یا شمس تبریزی از صوفیان بزرگ قرن هفتم بود. شمس در سال 623 هجری خورشیدی به قونیه سفر کرد و در آن جا با مولانا دیدار نمود. این ملاقات چنان تاثیری در مولانا گذاشت که وی مرید و شیفته شمس شد. این دیدار زندگی مولانا را دستخوش تغییرات بسیاری کرد؛ او که تا قبل از دیدار با شمس به تدریس علوم دینی می‌پرداخت با شناخت شمس به شعر و عرفان روی آورد و درس و وعظ علوم دینی را کنار گذاشت. این تغییر در مولانا از تحمل مریدان وی خارج بود، از همین روی با حسد و کینه‌ورزی سبب فراق این دو از هم شدند. پس از آنکه شمس قونیه را ترک کرد، اندوه و رنج عظیمی مولانا را فرا گرفت. شمس به حدی بر مولانا تاثیرگذار بود که او را به شخصیتی بی‌مانند و نامی تبدیل کرد که آوازه شهرت خود و اشعارش همچنان در سرتاسر جهان به گوش می‌رسد.

نهال تجدد را بیشتر بشناسیم:

نهال تجدد در ششم اسفند سال 1338 در تهران متولد شد. او به عنوان نویسنده و پژوهشگر ایرانی شناخته می‌شود. والدین تجدد هر دو از اهالی ادبیات بوده و دستی به قلم داشته‌اند. مادرش مهین جهانبگلو از پیشگامان نمایشنامه‌نویسی در ایران به شمار می‌آید و پدرش رضا تجدد نویسنده‌ای ایرانی‌ست. نهال تجدد تحصیلات خود را در رشته زبان و ادبیات چین در فرانسه گذرانده اما بی‌شک زندگی مولانا و شمس تبریزی از بزرگترین دغدغه‌های ادبی و فرهنگی او محسوب می‌شود. او در این خصوص چندین کتاب به زبان فرانسه نوشته است که ترجمه‌ی فارسی آن‌ها با استقبال خوبی مواجه شد. ژان کلود کاری‌یر، فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان فقید فرانسوی که در سال 2021 از دنیا رفت، همسر فرانسوی نهال تجدد بود.

جملات برگزیده کتاب ملک گرسنه:

- ما آن‌ایم که زندان را بر خود بوستان گردانیم.
- مولانا را اگر حکم می‌کردم، فرزندان خود را از شهر می‌راند.
- سخن در اندرون من است، هر که خواهد سخن من شنود در اندرون من درآید.
- من چون شاد باشم، هرگز اگر همه‌ی عالم غمگین باشند در من اثر نکند، و اگر غمگین هم باشم نگذارم که غمِ کس به من سرایت کند.

در بخشی از کتاب ملک گرسنه می‌خوانیم:

اگر در آن بحر همه‌چیز می‌گنجید، در خانه‌ی مولانا من جایی نداشتم. چون دریافتم به خانه‌ی صلاح‌الدین شدم. این صلاح از نادر کسانی بود که تحمل می‌کردم که دوست داشتم. زرکوبِ بازار قونیه بود. مردی عجیب و کمی عامی. اما او آن داشت که عالِمان نداشتند. مولانا او را «چون سِرّی از اسرار کردگار می‌پنداشت.» (دیوان کبیر، غزل 986) گاهی، «او از مادر و پدر خود می‌گفت که در دهِ کامله می‌بودند و در نواحی قونیه و در کنار دریاچه‌ی آن به صید ماهی مشغول می‌شدند.» (مناقب‌العارفین، 2، 706)

روزی با فاطمه، دخت صلاح‌الدین، سخن می‌گفتم. ناگاه صدای نعره‌ی او را شنیدم که تشنیع می‌کرد. «گوش نهادم که چه می‌گوید و با که می‌گوید.» به سوی مُتَوَضا می‌رفت تا طهارتی کند و می‌گفت: «خداوندا! درین جایگاهم نیز نمی‌گذاری که بیاسایم… بس کسانی را می‌دانم که در عشق تو می‌سوزند و در خَلَوات شب و روز از ریاضت و مناجات و شب‌خیزی‌ها نمی‌آسایند تا بدان مشاهده شایند، خود بدیشان التفات نمی‌کنی… و نیم‌ساعتی بدیشان نمی‌پردازی و در چنین محلی مرا مُخَلّی نمی‌نهی.» (مناقب‌العارفین، 2، 714)

هنگامی که به حجره برگشتم، فاطمه کتاب می‌خواند. دخترک عادت به شنیدن نعره‌ی پدر بر خداوندگار داشت. این فاطمه را بسیار دوست می‌داشتم. مرا به یاد کودکی خود می‌انداخت. او کم سخن می‌گفت. «اغلبِ ایام صایم‌الیوم و قائم‌اللیل بودی و در دو سه روز باری افطار کردی… و صُوَرِ غیبی را که روحانیانِ سماوات‌اند، به دیده‌ی سِر، محسوس مشاهده کردی و هم‌محبّان خود را که لایقِ آن حال بودندی نمودی.» (مناقب‌العارفین، 2، 721)

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
دیباچه
پیش از او
با او
پس از او
منابع
اشخاص
واژه‌نامه