معرفی و دانلود کتاب صوتی غزلیات شمس (دفتر اول)

معرفی کتاب صوتی غزلیات شمس (دفتر اول)

«در «لا اُحِبُّ الْآفِلین»، پاکی ز صورت‌ها، یَقین/ در دیده‌های غیب‌بین، هر دَم زِ تو تِمثال‌ها» این بیت، اولین بیتی است که کتاب صوتی غزلیات شمس (دفتر اول) با آن آغاز می‌شود و نماینده‌ی بسیاری از باورها در سنت‌ تصوف اسلامی است که ممکن است معنای آن برای بسیاری پوشیده باشد. غزلیات شمس سروده‌ی مولانا جلال الدین محمد بلخی از معروف‌ترین غزل‌های عرفانی و شاخص‌ترین آثار مولاناست که از طریق آن می‌توان بسیاری از باورهای عرفانی را شناخت و به شناخت مولوی و اندیشه‌هایش دست یافت. غزلیات شمس که در گروه شعر‌های کهن فارسی قرار دارد، نقطه‌ی اوج غزل عرفانی فارسی است که از قرن هفتم هجری تا به امروز بر بسیاری از شاعران و نویسندگان تأثیر گذاشته است.

درباره‌ی کتاب صوتی غزلیات شمس (دفتر اول)

در کنار مثنوی معنوی، غزلیات شمس (Qazaliate Shams) یکی از مهم‌ترین و حجیم‌ترین آثار منظوم مولانا جلال‌الدین محمد بلخی (Jalāl al-Dīn Muḥammad Rūmī) و یکی از میراث مهم و ارزشمند ادبیات عرفانی است. غزلیات شمس نیز مانند دیگر آثار مولوی و سایر متن‌های کهن ادبیات عرفانی، از قرآن، احادیث نبوی و متن‌های نظم و نثر پیش از خود وام گرفته است. این امر فهم ابیات را برای کسانی که با این سرچشمه‌ها آشنایی ندارند، دشوار می‌کند. از جهت دیگر، تغییر خطاب از بیتی به بیت دیگر در غزل‌ها سبب می‌شود خواننده مرجع ضمایر و فاعل و مفعول بیت را نشناسد و مفهوم بیت را به‌درستی درک نکند. همه‌ی این موارد فهم ابیات را برای مخاطبان دشوار و دیریاب می‌کنند و توضیحی می‌طلبد تا لغات و اشارات نامأنوس و نهفته در متن را شرح دهد و آن را برای مخاطب فارسی‌زبان امروزی تسهیل کند. کتاب صوتی غزلیات شمس (دفتر اول) به روایت ساعد باقری به همین منظور تهیه و منتشر شده است.

ساعد باقری یکی از شخصیت‌های آشنایی است که سال‌ها در رادیو و تلویزیون ایران برنامه‌های ادبی اجرا می‌کند. وی در کتاب صوتی غزلیات شمس، غزلیات را با طمأنینه می‌خواند. این کار به کسانی که خواندن برخی لغات عربی یا واژگان فارسی کهن را به‌درستی نمی‌دانند، یا جای مکث و اضافه‌ی واژگان را تشخیص نمی‌دهند، کمک می‌کند تا خواندن درست ابیات را یاد بگیرند. بخش مهم‌تر این کتاب صوتی همان شرح پیچیدگی‌ها و دشواری‌های ابیات است. راوی متن صوتی هرجا که به نکته‌ای غامض و پیچیده برخورد می‌کند، آن را توضیح می‌دهد تا فهم آن به‌سادگی برای مخاطب میسر شود.

معروف است که مولانا غزلیاتش را در لحظه‌های سماع و شور و وجد می‌سروده است. به همین دلیل غزلیات وی در مقایسه با دیگر سروده‌هایش، به‌ویژه در مقایسه با مثنوی، طرب‌انگیزتر است، وزن‌های عروضی پرشتاب دارد و حالت شور و عشق و سرمستی بیشتر در آن دیده می‌شود. آهنگ‌های پرشتاب و سرشار از عشق و سرمستی ابیات، به‌خودی‌خود جاذبه‌ی زیادی دارند؛ حتی اگر شنونده نتواند برخی اصطلاحات و ظرایف عرفانی را درک کند.

بااین‌حال، غزلیات شمس کلیدواژگانی دارد که فهم آن‌ها نقش مؤثری در شناخت متن و مولانا ایفا می‌کند. شمس، قمر، خاموش، ‌سُکر، طایر قدسی از جمله این موارد هستند که شاید در ابتدا، علی‌الخصوص برای کسانی که آشنایی کمتری با غزلیات مولانا یا شعرهای کهن دارند، ناآشنا باشد و ورود به ابیات و فهم معنای غزل را با مشکل مواجه کند؛ حتی برخی از واژگان به‌ظاهر ساده، مانند یوسف و یعقوب ممکن است معانی استعاری داشته باشند که فهم بیت در گروی فهم معنای استعاری واژه باشد. علی‌رغم همه‌ی این پیچیدگی‌ها، پس از شنیدن توضیحات کتاب صوتی غزلیات شمس (دفتر اول) و آشنا شدن با تشبیهات، استعارات و مفاهیم عرفانی و قرآنی پرتکرار به‌مرور فهم ابیات برای مخاطب ساده می‌شود.

غزلیات شمس تبریزی در اصل جزئی از دیوان شمس تبریزی است که به دیوان کبیر نیز شناخته می‌شود و دیوان کبیر شامل غزلیات، رباعیات و ترجیعات مولانا می‌شود. بهترین تصحیح دیوان کبیر، تصحیح بدیع‌الزمان فروزان‌فر است که اولین بار انتشارات دانشگاه تهران آن را منتشر کرد. بااین‌حال حجم غزلیات بیشتر است و نزد عام و خاص شهرت بیشتری دارد. کتاب صوتی غزلیات شمس (دفتر اول) شامل غزلیات منتهی به حروف الف تا خ می‌شود و جمعاً در این کتاب صوتی حدود 522 غزل خوانده و شرح داده می‌شود. ترتیب ابیات بر اساس حروف قافیه و الفبایی و بر اساس چاپ فروزانفر است.

کتاب صوتی غزلیات شمس (دفتر اول) را انتشارات نیستان با صدا و توضیح ساعد باقری به همراه آوای دف و نی در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است.

کتاب صوتی غزلیات شمس (دفتر اول) برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای تمام کسانی که به قالب غزل، به‌ویژه غزل عرفانی، علاقه‌مند هستند و دوست دارند با اندیشه‌های مولانا از طریق غزلیات شمس بیشتر آشنا شوند، مناسب است.

در بخشی از کتاب صوتی غزلیات شمس (دفتر اول) می‌شنویم

در یکی از ابیات غزل مولانا گوید: «دل‌شکسته، هین چرایی؟/ برشکن قلب‌ها و قلب‌‌ها و قلب‌ها» توجه کنیم به معنی بیت. می‌گوید چرا دل‌شکسته‌ای تقلبی‌ها را بشکن. دلت را مشکن. اضطراب‌ها و تعلق‌های تقلبی را بشکن.

تا به شب ای عارف شیرین‌نوا/ آن مایی، آن مایی، آن ما

تا به شب امروز ما را عشرت است/ الصلا ای پاکبازان، الصلا

درخرام ای جان جان هر سماع/ مه‌لقایی، مه‌لقایی مه‌لقا

در میان شکّران گلریز کن/ مرحبا ای کان شکّر مرحبا

عمر را نبود وفا، الّا تو عمر/ باوفایی، باوفایی، باوفا

فهرست مطالب کتاب صوتی