معرفی و دانلود کتاب مثنوی معنوی به نثر روان - جلد اول

معرفی کتاب مثنوی معنوی به نثر روان - جلد اول

در میان متون منظوم عرفانی ادبیات فارسی، مثنوی معنوی مولانا جلال الدین محمد بلخی، بیش از هر چیز به حکایت‌ها و تمثیل‌های عرفانی‌اش شناخته می‌شود. فریبا جعفری در کتاب مثنوی معنوی به نثر روان - جلد اول حکایت‌های مثنوی را به نثری روان و ساده بازگردانده و درباره‌ی آن‌ها شرحی ارائه کرده است تا مقدمه‌ای برای آشنایی با این متن کهن ادبیات فارسی باشد.

درباره‌ی کتاب مثنوی معنوی به نثر روان - جلد اول

یکی از مهم‌ترین متن‌های کلاسیک نظم فارسی در حوزه‌ی ادبیات عرفانی، کتاب مثنوی معنوی (Masnavi) سروده‌ی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی است (Jalal alDin Muhammad Balkhi) که در خارج از ایران او را به رومی (Rumi) می‌شناسند. کمتر فارسی‌زبانی است که نام مثنوی و مولانا جلال‌الدین را نشنیده باشد؛ اما از طرف دیگر نثر کهن و مفاهیم و اصطلاحات عرفانی این متن، خواندن و فهمیدن آن را برای عموم مردم دشوار می‌کند. فریبا جعفری در کتاب مثنوی معنوی به نثر روان - جلد اول حکایات مثنوی را به نثر روان برگردانده است تا راه را برای کسانی که تازه می‌خواهند خواندن مثنوی را آغاز کنند و با حکایت‌ها و داستان‌های این متن کهن آشنا شوند، هموار کند.

از میان شش دفتر مثنوی معنوی، کتاب مثنوی معنوی به نثر روان - جلد اول شامل حکایات دفتر اول و دوم می‌شود. مثنوی معنوی در اصل حکایت‌محور است و در نگاه اول بیشتر، داستان‌ها و حکایات این متن نظر عموم را جلب کند. بااین‌حال، مولوی داستان‌ها و حکایات گوناگونی را که در عصر او رواج داشته، در خدمت شرح مفاهیم و اصطلاحات عرفانی و دینی به کار گرفته است. گاهی این حکایات قصه‌های عامیانه‌ای هستند که در ادبیات شفاهی آن عصر رواج داشته‌اند. گاهی داستان‌ها برگرفته از متون ادبیات فارسی پیش از مولانا هستند و گاهی این داستان‌ها قصص الانبیاء و اولیای شریعت و طریقت هستند که در قرآن و دیگر متون ذکر شده‌اند. مولانا بخشی را به شرح قصه اختصاص می‌دهد و بخش‌هایی را نیز به شرح و تفسیر باورها و مفاهیم عرفانی می‌پردازد. توضیح اصطلاحات عرفان و تصوف به همراه زبان کهن، فهم داستان را برای مخاطب عام دشوار می‌کند.

فریبا جعفری نیز کتاب مثنوی معنوی به نثر روان - جلد اول را بر محور شرح قصه‌ها تنظیم کرده است؛ اما وی داستان را با نثری ساده و امروزی بیان می‌کند و در میانه یا پایان داستان و حکایت، با جملاتی کوتاه و عاری از پیچیدگی، آن را تفسیر می‌کند. بخش اعظم این کتاب به نثر است؛ بااین‌حال در لابه‌لای متن ابیاتی از مثنوی ذکر شده‌اند. با خواندن این کتاب می‌توانید به‌سادگی و روانی از حکایت‌های مثنوی و شرح آن‌ها لذت ببرید.

این کتاب به کوشش نشر ملینا روانه‌ی بازار کتاب ایران شده است.

کتاب مثنوی معنوی به نثر روان - جلد اول برای چه کسانی مناسب است؟

تمام کسانی که خواندن مثنوی برایشان دشوار است، اما دوست دارند با زبانی شیوا و روان با حکایات و حکمت‌های این متن کهن آشنا شوند، می‌توانند از این کتاب بهره‌مند گردند.

در بخشی از کتاب مثنوی معنوی به نثر روان - جلد اول می‌خوانیم

در زمان پیامبری حضرت هود علیه السلام به دلیل نافرمانی‌ها و گناهانی که قوم هود با وجود نصایح و گفته‌های آن حضرت انجام می‌دادند، خواست خدا بر آن شد که توسط طوفان از بین بروند. چون تعدادی از مردم ایمان آورده بودند و سزاوار عذاب خداوند نبودند؛ حضرت هود به دستور خداوند از سرزمین عاد با یارانش فاصله گرفت. به خواست خدا دور تا دورشان خطی (مرزی) کشید. باد شدید همینکه به این مرز می‌رسید؛ مثل نسیم ضعیف و لطیف می‌شد. اما وقتی به سایر افراد قوم عاد می‌رسید، چنان نافرمانان را در هم می‌کوبید که تکه تکه می‌شدند و در هوا پرتاب می‌شدند. این جریان یکبار دیگر هم به شکلی دیگر اتفاق افتاد.

شیبان راعی هم که از مسلمانان معتقد بود و شغلش این بود که در دشت و صحرا در پی گله باشد؛ چون جمعه می‌شد و برای نماز جمعه به شهر می‌رفت. دور تا دور گله‌اش خطی می‌کشید و گوسفندانش از آن خط تا آمدن او بیرون نمی‌رفتند. و هیچ گرگی هم در آن مرز نمی‌توانست به گله او بزند. این نشان می‌دهد که حرص، آز، باد، گرگ و گوسفند به اراده مرد خدا می‌تواند در بند شود. همانطور که باد شدید با مومنان قوم هود آرام می‌شد. باد مرگ هم برای عارفان نرم و لطیف است؛ چنان که گویی نسیمی از سمت زیبا رویان بهشتی به آن‌ها می‌رسد. آتش، جرات آن که حضرت ابراهیم را بسوزاند نداشت چراکه او برگزیده خداوند بود. و اراده خداوند درباره‌اش چیزی دیگر بود. آتش شهوت همه مردم را تا اعماق نیستی و تاریکی می‌کشاند. ولی حریف اهل معرفت و حق نمی‌شود. خداوند به امواج دریا آنقدر شناخت و شعورداده که یاران موسی را از دشمنانش بشناسد و یکی را به سلامت از خود بگذراند و آن یکی را در اعماق خود غرق کند. خداوند به خاک فرمان داد در یک لحظه قارون ستمگر و گنج‌های آشکار و پنهانش یکجا در زیر زمین برای همیشه دفن شود. نفس حضرت عیسی مسیح به حکم الهی می‌توانست مجسمه‌ای که ساخت شده از آب و گل است را زنده کرده و به پرواز دربیاورد. همه اینها نتیجه باور دل جان آدم به وجود و بزرگی خداست.

فهرست مطالب کتاب

آغاز دفتر اول
حکایت عاشق شدن پادشاه برکنیز و بیماری کنیز و چاره اندیشی در سلامت کنیز
داستانک
حکایت بقال و طوطی و روغن ریختن طوطی در دکان
داستان آن پادشاه جهود که نصرانیان را می‌کشت از بهر تعصب
قصه دیدن خلیفه لیلی را.....
حکایت پادشاه جهود دیگر که در هلاک دین عیسی سعی نمود
کژماندن دهان آن مرد که نام محمد (ص) را، به تمسخر خواند
قصه باد که در عهد هود علیه السلام قوم عاد را هلاک کرد.
بیان توکل و ترک جهد گفتن نخجیران به شیر
قصه هد هد و سلیمان
آمدن رسول روم تا نزد عمر و دیدن کرامات عمر را
قصه بازرگان که طوطی محبوس، او را پیغام داد به طوطیان هندوستان، هنگام رفتن به تجارت
داستان پیر چنگی که در عهد عمر از بهر خدا روز بی نوایی چنگ زد میان گورستان
قصه خلیفه که در کرم در زمان خود از حاتم طایی گذشته بود و نظیر خود نداشت
داستانک
داستانک
کبودی زدن شیر بر شانگاه صورت شیر و پشیمان شدن او به سبب زخم سوزن
رفتن گرگ و روباه در خدمت شیر شکار
داستانک
نشاندن پادشاهان صوفیان عارف را پیش روی خویش تا چشمشان بدیشان روشن شود
آمدن مهمان پیش یوسف علیه السلام و تقاضا کردن یوسف از او تحفه و ارمغان
مرتد شدن کاتب وحی به سبب آن که پرتو وحی بر او زد آن آیت را پیش از پیغمبر (ص) بخواند پس گفت من هم محل و حیم...
دعا کردن بلعم با عور که موسی و قومش را از این شهر که حصار داده‌اند بی مراد باز گردان
اعتماد کردن هاروت و ماروت بر عصمت خویش و آمیزی اهل دنیا خواستن و در فتنه افتادن
به عیادت رفتن کر بر همسایه رنجور خویش
در بیان آن که حال خود و مستی خود پنهان باید داشت از جاهلان
قصه مری کردن رومیان و چینیان در علم نقاشی و صورتگری
پرسیدن پیغامبر (ص) مر یزید را امروز چونی و چون برخاستی و جواب گفتن او که اصبحت مومنا یا رسول الله
متهم کردن غلامان و خواجه تاشان مر لقمان را که آن میوه‌های تر که می‌آوردیم او خورده است
آتش افتادن در شهر به ایام عمر
خدو انداختن خصم در روی امیرالمومنین علی (ع) وانداختن علی شمشیر را از دست
تعجب کردن آدم علیه سلام از ظلالت ابلیس لعین و عجب آوردن
آغاز دفتر دوم
هلال پنداشتن آن شخص خیال را در عهد عمر
دزدیدن مارگیر ماری را از مار گیر دیگر
التماس کردن همراه عیسی علیه السلام زنده کردن استخوان‌ها را از او
اندرز کردن صوفی خادم را در تیمار داشت بهیمه و لاحول گفتن خادم
یافتن پادشاه باز را به خانه ی کمپیر زن
حلوا خریدن شیخ احمد خضرویه قدس الله سره العزیز جهت غریمان به الهام حق
ترسانیدن شخصی زاهد را که کم گری تا کور نشوی
خاریدن روستایی در تاریکی شیر را به گمان آن که گاو اوست.
فروختن صوفیان بهیمه مسافر را جهت سماع
تعریف کردن منادیان قاضی مفلسی را گرد شهر
در اگر نتوان نشست...
ملامت کردن شخصی را که مادرش را کشت به تهمت
امتحان پادشاه به آن دو غلام که نو خریده بود
حسد کردن حشم بر غلام خاص
گرفتار شدن باز میان جغدان به ویرانه
کلوخ انداختن تشنه از سر دیوار در جوی آب
فرمودن والی آن مرد را که این خاربن که بر سر راه نشانده ای برکن
آمدن دوستان به بیمارستان جهت پرسش ذالنون مصری رحمته الله علیه
امتحان کردن خواجه لقمان زیرکی لقمان
ظاهر شدن فعل و زیرکی لقمان پیش امتحان کنندگان
عکس تعظیم پیغام سلیمان در دل بلقیس از صورت حقیر هدهد
انکار فلسفی بر قرائت ان اصبح ماواکم غورا
انکار کردن موسی علیه السلام بر مناجات شبان
رنجانیدن امیری خفته ای را که مار در دهانش رفته بود
اعتماد کردن بر تملق و وفای خرس
گفتن نابینای سایل که: دو کوری دارم
گفتن موسی علیه السلام گوساله پرست را که:آن خیال اندیشی و حزم تو کجاست؟
تملق کردن دیوانه ای جالینوس را و ترسیدن جالینوس
سبب پریدن و چریدن مرغی با مرغی که همجنس او نبود
رفتن مصطفی علیه السلام به عیادت صحابی و بیان فایده عیادت
وحی کردن حق تعالی به موسی علیه السلام که چرا به عیادت من نیامدی
تنها کردن باغبان صوفی و فقیه و علوی را از همدیگر
گفتن شیخی ابو یزید را که: کعبه منم گرد من طوافی می‌کن
عذر گفتن دلقک با سید اجل که چرا فاحشه را نکاح کند
حمله بردن سگ بر کور گدا
خواندن محتسب مست و خراب افتاده را به زندان
بیدار کردن ابلیس معاویه را که خیز وقت نماز است.
داستانک
شکایت قاضی از آفت قضاوجواب گفتن نایب او را
فوت شدن دزد به آواز دادن آن شخص صاحب خانه را که نزدیک آمده بود که دزد را دریابد و بگیرد.
قصه منافقان و مسجد ضرار ساختن ایشان
قصه آنکس که اشتر ضاله خود می‌جست و می‌پرسید
داستانک
حکایت هندو که با یار خود جنگ می‌کرد برکاری و خبر نداشت که او هم به آن مبتلاست
قصد کردن غزان به کشتن یک مرد تا آن دیگری بترسد
شکایت کردن پیرمردی به طبیب از رنجوریها و جواب گفتن طبیب او را
قصه جوحی و آن کودک که پیش جنازه پدر نوحه می‌کرد
قصه تیراندازی، وترسیدن او از سواری که در بیشه می‌رفت
قصه اعرابی و ریگ در جوال کردن و ملامت کردن آن فیلسوف را
طعنه زدن بیگانه در شیخ و جواب گفتن مرید شیخ او را
کرامات ابراهیم ادهم بر لب دریا
دعوی کردن آن شخص که: خدای تعالی مرا نمی گیرد به گناه و جواب گفتن شعیب علیه السلام، او را
گفتن عایشه رضی الله عنها مصطفی را علیه السلام که:تو بی مصلی به هرجا نماز می‌کنی چون است؟
کشیدن موش مهار شتر را و متعجب شدن موش در خود
کرامات آن درویش که در کشتی متهمش کردند به دزدی
تشنیع صوفی برآن صوفی که: پیش شیخ بسیار می‌گوید.
سجده کردن یحیی علیه اسلام در شکم مادر مسیح را علیه اسلام
منازعه چهار کس جهت انگور که هر یکی به نام دیگر فهم کرده بود آن را
حیران شدن آن حاجیان در کرامات آن زاهد که در بادیه تنهاش یافتند