معرفی و دانلود کتاب روشنفکران جهان عرب: معرفی آرا و آثار یکصد چهره فرهنگی - فکری معاصر جهان عرب

معرفی کتاب روشنفکران جهان عرب: معرفی آرا و آثار یکصد چهره فرهنگی - فکری معاصر جهان عرب

کتاب روشنفکران جهان عرب که به همت مسعود فکری و مریم صالحی گردآوری شده، دایرةالمعارفی است که صد اندیشمند برجسته‌ی معاصر عرب را معرفی می‌کند و زندگی، آثار و نظراتشان را به شکلی فشرده مرور می‌نماید. این کتاب به چهره‌هایی مختلف، از نویسندگان و شاعرانی همچون آدونیس، محمود درویش و غسان کنفانی تا منتقدین و افراد دانشگاهی مثل ادوارد سعید اشاره کرده و می‌کوشد دلیل اهمیت و تأثیرگذاری‌شان را بازگو کند.

درباره‌ی کتاب روشنفکران جهان عرب

سرزمین‌های عربی از قدیمی‌ترین تمدن‌های دنیا به‌حساب می‌آیند و فرهنگی بسیار باستانی دارند. این مناطق همیشه مهد اندیشمندان بزرگی بوده‌اند و از درونشان آثار ادبی و فرهنگی مهمی ظهور کرده است. با اینکه قرن‌ها محل تاخت‌وتاز استعمارگران و تحت ظلم حاکمان دیکتاتور بودند و منابع غنی‌شان تاراج شد، ولی این موضوع نتوانست بر ادب و فرهنگ این کشورها تأثیر گذارد و آن را نابود سازد.

در قرن بیستم با مدرن‌تر شدن دنیا، ظهور نهادهای مهمی همچون مدرسه و دانشگاه و افزایش ارتباط با کشورهای غربی، ادبیات، هنر و اندیشه در این مناطق بالندگی بیشتری گرفت. مخصوصاً با قدرت گرفتن جنبش‌های آزادی‌خواهانه در اواسط آن سده، مردمان عرب به یکدیگر نزدیک‌تر شدند و جریان‌های فکری قدرتمندی از درون آن‌ها پدید آمد که هنوز هم پابرجاست. این‌چنین در طول این چند دهه روشنفکرانی پا به عرصه گذاشتند که نه‌فقط کشور خود، که تمام منطقه و حتی دنیا را تحت تأثیر قرار دادند. از جمله می‌توان به ادوارد سعید، نظریه‌پرداز و منتقد فرهنگی فلسطینی اشاره کرد که با نظریه‌ی پسااستعمارگرایی‌اش بر روی آکادمی‌های غربی تأثیری عمیق گذاشت و در نقد ادبی و فرهنگی منشأ تحولات بزرگی شد.

کتاب روشنفکران جهان عرب، دائره‌المعارفی است که می‌کوشد ده‌ها تن از چهره‌های شاخص معاصر عرب را معرفی کند و آثارشان را توضیح دهد. این کتاب که با تلاش‌های مسعود فکری و مریم صالحی گردآوری‌شده زندگی این چهره‌ها را خیلی سریع مرور می‌کند و شمایی کلی از آثار آن‌ها ارائه می‌دهد.

اصطلاح «جهان عرب» معمولاً به کلیتی نامتعین اشاره دارد؛ سرزمین‌هایی وسیع و پهناور که از غرب آسیا تا شمال آفریقا کشیده شده‌اند. از سوی دیگر، ظلم و ستم تاریخی و استعمار و استثمار باعث شده تا برخی از مردمان عرب به کشورهای دیگر تبعید شوند یا اجباراً مهاجرت کنند و در پی آن، فرهنگ خود را به کشورهای اروپایی و قاره‌ی آمریکا هم ببرند. همین‌طور باید به نسل‌های دوم و سوم مهاجرین عرب هم اشاره کرد که همچنان حامل فرهنگ و زبان سرزمین‌های مادری‌شان هستند و آن را به هر نحوی حفظ کرده‌اند. بنابراین می‌توان گفت جهان عرب، بیشتر از آنکه بر جغرافیا تکیه داشته باشد و با مکان شناخته شود، به فرهنگی گسترده و پیچیده اشاره دارد که ردپای آن را می‌توان در تمامی قاره‌ها و زمان‌ها و فرهنگ‌ها حس کرد. ایران نیز به خاطر نزدیکی و هم‌جواری با این دنیا، عمیقاً از آن تأثیر گرفته و بر روی آن اثر گذاشته. به همین دلیل بسیاری از شعرا، نویسندگان، منتقدین و آزادی‌خواهان عرب در ایران هم بسیار شناخته‌شده و محبوب هستند. کسانی همچون محمود درویش، آدونیس، احمد مطر، نجیب محفوظ، غسان کنفانی، نزار قبانی، یوسف شاهین، برهان غلیون، مصطفی العقاد و صنع الله ابراهیم. مسعود فکری در کتاب روشنفکران جهان عرب، به صد روشنفکر معاصر عرب‌زبان اشاره می‌کند و اندیشه‌ها و ایده‌های آن‌ها را توضیح می‌دهند. این افراد از همه‌ی طیف‌ها و اندیشه‌ها انتخاب شده‌اند؛ از چپ سکولار تا روشنفکر ملی‌گرا تا نوگرایان دینی. نویسندگان در هر مدخل به زندگی یکی از این چهره می‌پردازند و مهم‌ترین نظریات او را تشریح می‌کنند و در نهایت، از این می‌گویند که این روشنفکر چه تأثیر بر جهان خود گذاشته و اهمیتش به چه دلیل بوده است.

کتاب روشنفکران جهان عرب را انتشارات ترجمان علوم انسانی منتشر کرده است.

کتاب روشنفکران جهان عرب برای چه کسانی مناسب است؟

این دائره‌المعارف به پژوهشگران حوزه‌ی عرب و علاقه‌مندان به این فرهنگ توصیه می‌شود.

در بخشی از کتاب روشنفکران جهان عرب: معرفی آرا و آثار یکصد چهره فرهنگی - فکری معاصر جهان عرب می‌خوانیم

هنر، بعد سوم ادراک انسان (الفن البعد الثالث لفهم الإنسان) 2008: کتاب را نشر عالم الحکمۀ بغداد در 360 صفحه منتشر کرد. آلوسی می‌گوید علم و فلسفه دو بعد درک بشر هستند و هنر سومین ضلع این مثلث را تشکیل می‌دهد و از انواع خودآگاه مانند دین، علم و فلسفه مستقل است. هنر جوانبی از ادراک فرد و جامعه را به‌صورت مستقیم پوشش می‌دهد که علم و فلسفه به آن نمی‌پردازند. سرشت نوآوری هنری و ابزار خلق هنر به‌اضافۀ چندین نظریه دربارۀ منشأ هنر و نقش‌های متعدد آن در زندگی مباحث دیگر کتاب‌اند. یکی از نقاط قوت کتاب این است که، علاوه‌بر آرای فلاسفه و هنرمندان بزرگ غربی، به عقاید متفکران عرب نیز اشاره می‌کند. آلوسی در کتابش به کشمکش بین «هنر ابزار شناخت» و «هنر برای هنر» هم اشاره می‌کند و نقش تربیتی و آموزشی آن را توضیح می‌دهد. به اعتقاد او هنرهای غیرکلامی (بصری) ما را در شناخت حقیقت یاری می‌رسانند و این شناخت با آنچه علم و فلسفه به ما ارائه می‌دهد متفاوت است.

پیشرفت و نسبیت در اخلاق (التطور و النسبیۀ فی الاخلاق) 1989: موضوع کتاب یکی از مهم‌ترین مباحث فلسفی معاصر، مسئلۀ نسبیت اخلاق، است. آلوسی با استناد به کتاب‌های مهم فلسفی، تاریخی، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و تاریخ تمدن‌ها معتقد است نسبیت اخلاق در حال تحول است و به‌مرور زمان رشد کرده و به تکامل نزدیک می‌شود. او در بررسی تاریخی-اجتماعی‌اش تنها به بعد اخلاق نپرداخته بلکه عادت‌ها، مراحل تفکر بشر و شیوه‌های رفتاری انسان را نیز در نظر گرفته است و بنای بحثش را بر دو امر بدیهی گذاشته است: اول اینکه انسان و منش او مرحلۀ پیشرفته‌ای از حیوان مترقی و رفتار او هستند. دوم اینکه اخلاق مسئله‌ای تاریخی-اجتماعی است. غفلت از این دو امر مهم یکی از بزرگ‌ترین عواملی است که برخی مکاتب فلسفی را در ورطۀ توهم فطری بودن وجدان و مطلق بودن ارزش‌های انسانی می‌افکند. آلوسی طرح ساده‌ای را مطرح می‌کند که از شرح انواع رفتارهای اجتماعی حیوانات شروع شده و به بیان رفتارهای اجتماعی انسان و، به‌طور اخص، اخلاق می‌رسد و دو مکتب موافق و مخالف نسبیت اخلاق را معرفی می‌کند.

فهرست مطالب کتاب

مقدمۀ پژوهشگر
1. آدونیس
2. الآلوسی، حسام
3. ابراهیم، صنع‌الله
4. ابوزید، نصر حامد
5. احمد ابراهیم، فاطمه
6. ادریس، ‌ یوسف
7. ارکون، محمد
8. امام، امام عبدالفتاح
9. امیرالای، عمر
10. امین، احمد
11. امین، سمیر
12. امین، عثمان
13. امین العالم، محمود
14. بشاره، عزمی
15. بکار، عبدالکریم
16. بلقزیز، عبدالاله
17. البنا، جمال
18. بن فهد النفیسی، عبدالله
19. بن‌نبی، مالک
20. بوزید، النوری
21. تامر، ‌زکریا
22. تریکی، فتحی
23. تیزینی، طیب
24. الجابری، محمد عابد
25. جربوعه، محمد
26. جعیط، هشام
27. جلال ‌العظم، صادق
28. الجلیند، محمد السید
29. جمعه سلامه، یوسف
30. حسین، طاها
31. الحکیم، توفیق
32. حلمی مطر، امیره
33. حنفی، حسن
34. خلف‌الله، محمد احمد
35. خوری، الیاس
36. درویش، محمود
37. راشد، رشدی
38. الراشد، محمد احمد
39. رمضان، طارق
40. الزحیلی، ‌ وهبه
41. زقزوق، ‌محمود حمدی
42. زکریا، ‌ فوݘاد
43. السیاب، بدر شاکر
44. السید، رضوان
45. شاهین، یوسف
46. شحرور، ‌ محمد
47. شرابی، هشام
48. الشعراوی، محمد متولی
49. شیخ امام
50. صالح، طیب
51. صلاح‌الدین، ماجد
52. الطالبی، محمد
53. طرابیشی، جورج
54. عبدالرحمان، طاها
55. عبدالرازق، علی
56. عبدالرزاق، محمود اسماعیل
57. عبدالکریم، خلیل
58. عبدالملک، انور
59. العروی، عبدالله
60. عزام، عبدالوهاب
61. عقاد، عباس محمود
62. العقاد، مصطفی
63. علی، ناجی
64. العوا، محمد سلیم
65. العلوانی، طاها جابر
66. العلوی، ‌ هادی
67. عوض، لویس
68. غلیون، برهان
69. الفاروقی، اسماعیل راجی
70. الفاسی، علال
71. قبانی، نزار
72. قرامی، ‌ آمال
73. القرنی، ‌ عائض
74. القصیمی، عبدالله
75. قنصوه، صلاح
76. القمنی، سید
77. کنفانی، غسان
78. محفوظ، نجیب
79. محمود، ‌ مصطفی
80. المرزوقی، ابویعرب
81. المرنیسی، فاطمه
82. مسدی، عبدالسلام
83. المسیری، عبدالوهاب
84. مطر، احمد
85. معلوف، امین
86. مکاوی، عبدالغفار
87. الملائکه، نازک
88. منیف، عبدالرحمان
89. موسی، سلامه
90. المیلاد، زکی
91. نجم، احمد فؤاد
92. نصار، ناصیف
93. النیلی، عالم سبیط
94. النیهوم، صادق
95. ودیع سعید، ادوارد
96. الوردی، علی
97. وهبه، مراد
98. هویدی، فهمی
99. هیکل، محمد حسنین
100. یاسین، عبدالسلام
نمایه