معرفی و دانلود کتاب تاریخ جنون: از عهد باستان تا عصر مدرن

معرفی کتاب تاریخ جنون: از عهد باستان تا عصر مدرن

برخلاف بیماری‌های جسمانی، مختصات و تعریف مشخصی برای مشکلات روانی و بیماری‌های مربوط به آن وجود ندارد. کتاب تاریخ جنون نوشته‌ی روی پورتر مطالعه‌ای جالب‌توجه در این حوزه است که با به چالش کشیدن دیدگاه صاحب‌نظرانی از جمله توماس ساس، به بررسی تاریخچه‌ی روان‌پزشکی پرداخته و تحول معنایی و درمانی «جنون» را از از عهد باستان تا عصر مدرن مورد بررسی قرار داده است.

درباره‌ی کتاب تاریخ جنون

در طول تاریخ نظریات گوناگون بسیاری درمورد اساس، علل و ریشه‌ی بیماری‌های روانی طرح شده است که درستی یا نادرستی‌شان تا سال‌های سال جای بحث و تأمل دارد. اما تااکنون، مرزی که بیماری‌های روانی را در زمره‌ی علوم خفیه و غریبه و یا علوم روان‌پزشکی قرار می‌دهد تا حدی تبیین شده است. روی پورتر (Roy Porter) در کتاب تاریخ جنون (Madness: A Brief History) پیدایش و تکوین علم روان‌پزشکی و زیرشاخه‌های آن را به لحاظ تاریخی بررسی کرده و پژوهشی جسورانه در باب ماهیت «جنون و روان‌پریشی» ارائه کرده است. او بحث خود را با عهد عتیق و باورهای خرافی شروع کرده و بعد به دوره‌ای از تاریخ می‌پردازد که دیوانگی و جنون را اسطوره‌ای ساخته و پرداخته‌ی بشر می‌دانستند؛ اسطوره‌ای که تبدیل به دستمایه‌ای برای روان‌پزشکان شده است تا به این وسیله اعتبار بیشتری به تخصص خود ببخشند. پورتر سپس تا قرن بیستم، پیشرفت علوم پزشکی و تولد روانکاوی پیش رفته و روش‌های مختلف مواجهه و درمان دیوانگی تا به امروز را مورد بررسی قرار می‌دهد.

در روزگاران قدیم، مردمان بر این باور بودند که نافرمانی از خدایان، نفرین شدن یا چیزهای مشابه آن، می‌تواند شیطان را برانگیزد و با تسخیر روح افراد، آنان را به جنون بکشاند. از این رو نشانه‌های جسمانی مشخصی را برای دیوانگی در نظر گرفته بودند که اگر فردی آن‌ها را بروز می‌داد، باید به درمان او و خارج کردن نیروهای اهریمنی از وجودش می‌پرداختند. در بسیاری از مواقع از درمان قطع امید کرده و او را به حال خود رها می‌کردند یا به شیوه‌ای وحشیانه مورد شکنجه و آزار قرار می‌دادند. کتاب تاریخ جنون در ادامه به عصر طلایی آتن و ظهور اسطوره‌ای جنون در آثار تئاتری و حماسه‌های یونانی اشاره کرده و به رابطه‌ی درمانی جالب میان جنون و درام پرداخته است. به گونه‌ای که درام به‌عنوان راهی برای درمان و رسیدن به خودشناسی نیز تلقی می‌شد. اتفاقی که در اثر شاه لیر شکسپیر نیز شاهد آن هستیم.

باورها و نظریات متفاوت درباره‌ی ریشه‌ها و راه‌های درمان جنون ادامه داشت تا آنکه در اواخر قرن هجدهم با نظریات ویلیام پرگتر، پزشک بریتانیایی دیوانگان، تعاریف جدیدی از شیدایی ارائه شد که به‌نوعی از دیدگاه حیوان ناطق افلاطون خط مشی می‌گرفت. در ادامه با تولد علم روان‌پزشکی و ساختن تیمارستان‌ها، تحولات عظیمی در این زمینه شکل گرفت که جنون و دیوانگی را به کل از مقولاتی چون مذهب و جادوگری و خرافات، جدا می‌کرد. کتاب تاریخ جنون به تغییراتی که در طی سال‌ها متوجه علوم روان‌پزشکی و راه‌های درمانی بوده پرداخته و تأثیرات آن بر جامعه‌ی پزشکی و عموم مردم را برشمرده است. با تولد و رواج روانکاوی در قرن بیستم، نظریات فروید و دیگر صاحب‌نظران به بحث‌برانگیزترین پژوهش‌های علمی حوزه‌ی روان‌پزشکی تبدیل شد که علی‌رغم تجدیدنظرها و تغییرات بسیار، تا به امروز نیز تازگی خود را حفظ کرده است. کتاب تاریخ جنون پژوهشی منسجم از تاریخچه‌ی بیماری‌های روانی و امراض مرتبط با آن است و منبع جامع و جذابی در اختیار علاقه‌مندان به تاریخ روان‌پزشکی گذاشته است.

این کتابِ روی پورتر توسط سما قرایی ترجمه شده و به همت انتشارات هنوز در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.

نکوداشت‌های کتاب تاریخ جنون

• تاریخچه‌ای مختصر و جذاب از دیوانگی به قلم روی پورتر. (سوزان سالتر رینولدز- نقد لس آنجلس تایمز)
• این کتاب کوچک غنی از جزئیات علمی بوده اما هرگز از باورهای عامیانه و آنچه که جوامع به بیماری‌های روانی منصوب می‌کنند غافل نمی‌شود. (هیوستون کرونیکل)
• این کتاب جذابیت روایی تاریخ را با تحلیلی روان‌شناختی در هم می‌آمیزد و هم خوانندگان عام و هم دانشجویان روانپزشکی را با نثر درخشان خود درگیر می‌کند. (اسکول لایبرری ژورنال)

کتاب تاریخ جنون برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی کتاب پیش رو به علاقه‌مندان تاریخ روان‌پزشکی و دانشجویان فلسفه و روانشناسی و روانپزشکی توصیه می‌شود.

در بخشی از کتاب تاریخ جنون: از عهد باستان تا عصر مدرن می‌خوانیم

فروپاشی عصبی (و گاه همراه با خودکشی) هنرمندان خلاقی چون آنتونن آرتو، ناژینسکی، وولف، سیلویا پلات و آن سِکستون بحث دیوانه/نابغه را بعدها داغ‌تر کرد. وولف متذکر شد: «می‌توانم به شما اطمینان بدهم که دیوانگی به عنوان یک تجربه معرکه است، تجربه‌ای معرکه که نمی‌توان ناچیزش شمرد؛ و من هنوز هم که هنوز است بیشتر چیزهایی را که درباره‌شان می‌نویسم در گدازه‌های همین آتش‌فشان می‌یابم. دیوانگی همه‌ی آنچه را که شکل گرفته و نهایی شده از آدم پرت می‌کند بیرون، نه مثل وقتی عاقلی و آنچه داری قطره‌قطره و ذره‌ذره بیرون می‌آید.» در زمانه‌ی خودمان نیز کتاب کِی رِدفیلد جمیسن، آتش به جان افتاده: بیماری شیدایی افسردگی و طبع هنری (1998)، که تأملاتِ این استاد دانشگاه و روان‌پزشک بیماران شیدا افسرده است، و همچنین نوشته‌های الیور ساکس، پزشک عصب‌شناس، حاکی از این هستند که هنوز هم بحث جنجالی «مرض خلاقیت» داغ و زنده است.

ناراحتی عصبی

در این فاصله، کلیشه‌ی فرهنگی مالیخولیایی‌ها نیز دستخوش تغییرات بسیار شد. به واسطه‌ی آثاری چون رساله‌ای در باب سودازدگی و غش‌وضعف (1725)، نوشته‌ی ریچارد بلَکمور، و بیماری انگلیسی (1733)، نوشته‌ی جرج چِین، شخصیت بیماری‌هراسِ خودشیفته‌ی عصبی، در عینِ پوچی و بی‌معنایی، شخصیتِ مُدِ روزِ عصر روشنگری شد. جرج چِینِ اسکاتلندی «بیماری انگلیسی» اش را که نوعی افسردگی بود، با تعریف اختلال عصبی نخبگان در کشوری پیشرفته، مرفه و رقابت‌جو عرضه کرد: تلاش برای دستیابی به رفاه، تازگی و زیبایی و لذت بردن از «زندگی خوب» خوردن و نوشیدنِ مفرط تلفات زیادی به بار می‌آورد.

از آن‌جایی که او «مورد» خاص خودش، یعنی پُرخوری و شکم‌چرانی را در ذهن داشت، تا جایی که وزنش به بیش از 200 کیلوگرم رسیده بود، تردیدی در باب این نظریه به خود راه نمی‌داد و متذکر می‌شد که «هوشمندان و ظریف‌طبعانِ بزرگ عموماً لذت‌گرایانی بزرگ، یا دست‌کم صاحب‌سلیقه‌اند». اگر برای درخشیدن و ماهِ مجلس شدن مُحرکی چون سبو و خوانی پراغذیه لازم بود، پس تعجبی نداشت که عقل و اعصاب آسیب می‌دید...

فهرست مطالب کتاب

1: مقدمه
2: خدایان و شیاطین
3: تعریف منطقی جنون
4: احمق‌ها و حماقت
5: در بند کردنِ دیوانگان
6: پیدایش روان‌پزشکی
7: دیوانگان
8: قرن روانکاوی؟
9: نتیجه‌گیری: عصر مدرن، مشکلات باستانی؟
فهرست نام‌ها