معرفی و دانلود کتاب از نابهنگامی حیات تا سترون سازی خیال: مطالعه‌ای جامعه شناختی در ادبیات داستانی ایران

معرفی کتاب از نابهنگامی حیات تا سترون سازی خیال: مطالعه‌ای جامعه شناختی در ادبیات داستانی ایران

چگونه می‌شود از ادبیات دری به تمامی عناصر جامعه گشود؟ آیا متن ادبی قادر است دانش آیندگان را از دوره‌ای تاریخی گسترش دهد؟ کتاب از نابهنگامی حیات تا سترون سازی خیال نوشته‌ی محمدحسین دلال رحمانی جستجویی مفصل در تاریخ ادبیات ایران دارد و تلاش می‌کند به این‌گونه سوالات پاسخ دهد.

درباره‌ی کتاب از نابهنگامی حیات تا سترون سازی خیال

در بازیابی امر اجتماعی، فارغ از خاصیتی که باستان‌شناسی دارد، این ادبیات است که دست اندیشمندان را برای ارزیابی دروه‌های تاریخی باز می‌گذارد. کتاب از نابهنگامی حیات تا سترون سازی خیال رابطه‌ای را در نظر می‌گیرد که به‌صورت مداوم میان اثر ادبی و جامعه در جریان است. البته ممکن است این ارتباط بدون در نظر گرفتن وضعیت تاریخی، صورتی انتزاعی یابد و مورخ تاریخی را بیش از پیش از تصویر دقیق جامعه دور کند. محمدحسین دلال رحمانی با تمرکز بر شکل ادبی جستجوی خود را از کار یک مورخ دور کرده و بیش از هر چیز هنر ادبیات را در کتاب خود برجسته می‌سازد.

اینکه ادبیات ایران در چه دوره‌ای بر وضعیت جامعه تاثیر گذاشته و در چه دوره‌ای جامعه بیشترین تاثیر را از متون ادبی گرفته، منتقدین ادبی ایران را به جستارنویسی‌های متعدد واداشته است. کتاب از نابهنگامی حیات تا سترون سازی خیال از جمله این جستارهای خواندنی است که حرکت مداومی از متن ادبی به جامعه و برعکس را بازسازی می‌کند. مبنای نقد و پژوهش محمدحسین دلال رحمانی در بررسی آثار ادبی پذیرفتن این ایده را در پی دارد که اثر ادبی هم می‌تواند محصول وقایع تاریخی و اجتماعی باشد و هم خود به‌عنوان شاخص تأثیرگذار بر مناسبات اجتماعی‌ در نظر گرفته شود.

محمد حسین دلال رحمانی برای ارزیابی دقیق‌تر، آثار ادبی دوران مشروطه‌‌ی ایران را شاهد می‌گیرد و برخی از این آثار را با دوره‌ی پهلوی تطبیق می‌دهد. او از این رهگذر، عواملی را بازیابی می‌کند که بدون وابستگی به زمان تاریخی و یا برچسب جغرافیایی، باعث شکل‌گیری عناصر ادبی تازه می‌شوند. این عناصر در پاره‌ای موارد خارج از خواست نویسنده‌اند و بخشی از آن‌ها برآمده از حضور آگاهانه‌ی نویسنده در دل وقایع سرنوشت‌ساز تاریخی است.

همان‌طورکه از عنوان کتاب از نابهنگامی حیات تا سترون سازی خیال پیداست، نویسنده می‌کوشد رابطه‌ی زیست اجتماعی و خیال را در نسبت با ادبیات و تاریخ اجتماعی ایران بررسی کند. حال اینکه خیال چیست و چگونه در آینه ادبیات خود را نشان می‌دهد؟ در مطالب کتاب از نابهنگامی حیات تا سترون سازی خیال به خوبی نمایان است. این کتاب شامل دو بخش کلی است که در بخش اول مواردی مثل نسبت اثر ادبی با آگاهی و همچنین تعریف فرم و نسبت آن با امر اجتماعی مطرح شده است.

در بخش دوم کتاب از نابهنگامی حیات تا سترون سازی خیال، ادبیات داستانی ایران با نگاهی به آثار نویسندگان شناخته‌شده‌ی ایرانی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این بخش ادبیات مدرن ایران و نحوه‌ی ورود رئالیسم به برخی از آثار جریان‌ساز ادبی در دوره‌های مختلف نیز سنجیده می‌شود. محمدحسین دلال رحمانی ادبیات داستانی دوران مشروطه و ادبیات داستانی عصر پهلوی را در بخش دوم این کتاب با تشریح مفصل به ارزیابی می‌گذارد.

کتاب از نابهنگامی حیات تا سترون سازی خیال نوشته‌ی محمدحسین دلال رحمانی توسط انتشارات ققنوس منتشر شده است.

کتاب از نابهنگامی حیات تا سترون سازی خیال برای چه کسانی مناسب است؟

دانشجویان ادبیات فارسی و علاقمندان به حوزه‌های جامعه‌شناسی ادبیات و نقد ادبی از این کتاب بهره‌ی کافی را خواهند برد.

در بخشی از کتاب از نابهنگامی حیات تا سترون سازی خیال: مطالعه‌ای جامعه شناختی در ادبیات داستانی ایران می‌خوانیم

فرم مجموعه‌اى از موقعیت‌ها (جایگاه‌ها) و روابط بین آن‌هاست. این موقعیت‌ها ممکن است کلماتى باشند که بر اساس نوعى تقدم و تأخرِ تکرارشونده کنار هم ظاهر مى‌شوند، یا انسان‌هایى (گروه‌ها یا طبقات اجتماعى) باشند که بر اساس فرادستى، فرودستى، متابعت، سلطه و امثال آن با یکدیگر ارتباط مى‌یابند، یا نقطه‌هایى باشند که با خط‌ها و نقطه‌چین‌ها به هم وصل مى‌شوند. در این تعبیر ما با فرم‌هاى زبانى، اجتماعى، هندسى و غیره مواجهیم. بنابراین فرم ممکن است شیوه ترکیب‌بندى عناصر و، در مورد متن ادبى، شیوه کنار هم نشستن عناصر ادبى مانند شخصیت‌ها، رخدادها، لحن‌ها و غیره باشد. طبق این تعریف، فرم‌هاى بسیارى وجود دارند و مى‌توانند ظاهر شوند. در این تلقى، فرم نه در مقابل محتواى ادبى که در مقابل بى‌شکلى قرار دارد. بنابراین هر متن ادبى، و حتى آنچه عموماً محتوا خوانده مى‌شود، حاوى فرم‌هاى مشخصى است که نتیجه روابط میان اجزاى آن است.

ترکیب‌بندى نظرىِ مجموعه‌اى از مفاهیم فرم‌هاى اندیشگانى را پدید مى‌آورد. فرم‌هاى اندیشگانى مى‌توانند در صورت‌بندى‌هاى متفاوت و در ترکیب با فرم‌هاى میدان‌هاى مختلفى ظاهر شوند. مثلاً در ساحت آثار نظرى فرم‌هاى اندیشگانى با فرم‌هاى بیانىِ میدان‌هاىِ نظرى اعم از فلسفى، الهیاتى، جامعه‌شناختى، روانکاوانه، تاریخى و موارد مشابه ترکیب مى‌شوند و آثار مشخصى پدید مى‌آورند. همین فرم‌ها هنگامى که درون میدان ادبى و بر اساس خصایص آن صورت‌بندى شوند، ادبیات را ایجاد مى‌کنند. بنابراین، نتیجه برهم‌کنش فرم‌هاى ادبى و اندیشگانى ادبیات را پدید مى‌آورد (در این‌جا، براى درک بهتر، ناگزیر از تفکیک انتزاعى فرم ادبى از فرم ادبیات هستیم). در حالى که فرم ادبى نسبتى است که میان کلمات برقرار مى‌شود، ادبیات همزمان حامل روابط بین مجموعه‌اى از ایده‌ها نیز هست. درهم‌تنیدگىِ این دو فرم متن ادبى را برمى‌سازد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
بخش اول: گشایش نظرى
مقدمه
نسبت متن ادبى با آگاهى
میدان، ناآگاهى و استراتژى
صورت‌بندى نظرى
تعریف فرم و نسبت آن با امر اجتماعى
مسئله تاریخ‌نگارى امر ادبى
اینرسى ظهور و خوشه‌هاى فرمى
فرم و امر واقع
نسبت گفتمان و ایدئولوژى با تکنیک‌هاى ادبى
جمع‌بندى مباحث نظرى و گشایش فضاى تحلیل
بخش دوم: بررسى ادبیات داستانى
1. کلیات
مقدمه
ادبیات مدرن ایران و مسئله رئالیسم: حضور در منطق شکست
تبارشناسى نویسنده
2. ادبیات داستانى تا عصر انقلاب اسلامى
مقدمه
قواعد تولید و ارزیابى
نابهنگامى حیات به مثابه فرم اندیشگانى
3. ادبیات داستانى مشروطه
سوژه فردیت‌یافته در جهانِ جزئیات
مانع موقت
سوژه عاشق و عشق رهایى‌بخش
سوژه تراژیک و پایان‌بندى تراژیک
جمع‌بندى
4. ادبیات داستانى عصر پهلوى
سوژه و پایان‌بندى تراژیک
سوژه بیگانه و تعلیق زندگى
سوژه تن‌گریز و تن‌ستیز
سوژه رنجور، بیمار و مرگ‌اندیش
جمع‌بندى
بررسى چند نمونه از ادبیات داستانى عصر پهلوى
5. بررسى اجمالى ادبیات داستانى پس از انقلاب
نگاهى به قواعد جدید تولید و ارزیابى ادبى
1. تراژدى سوژه خیالپرداز
2. سوژه گرفتار در تکرار
3. سوژگى در تقاطع نیروهاى غیرعقلانى، سوژه منفعل
4. سوژه و عشق سیال
جمع‌بندى
کلام آخر
گونه‌هاى متفاوت روایت و امکان رهایى: تأمل در ادبیات مقاومت و ادبیات عامه‌پسند
امر حاشیه‌اى و امکان نقد شرایط موجود
گشایش فضاى تغییر
کتابنامه
نمایه