معرفی و دانلود کتاب کیمیای سعادت - جلد دوم

معرفی کتاب کیمیای سعادت - جلد دوم

امام محمد غزالی در کتاب کیمیای سعادت - جلد دوم به سراغ رکن مهلکات می‌رود و اعمال مذمومی چون غیبت، حسد، تکبر و شهوت را آفات دنیا می‌داند. او علاوه بر درمان این بیماری‌های روحی، راه سعادت را معرفی می‌کند: طریقه‌ی عرفان و تصوف. وی در این جلد شریعت و طریقت را با یکدیگر ترکیب می‌کند و راز بزرگ هستی را آشکار می‌گرداند.

درباره‌ی کتاب کیمیای سعادت - جلد دوم

روایت شده است که ابوحامد غزالی در سفر از نیشابور به توس همه‌ی کتاب‌ها و نوشته‌های خویش را در توبره‌ای گذاشته بود و همراه با قافله‌ای به زادگاهش بازمی‌گشت. در این میان گروهی از دزدان و راهزنان به این کاروان حمله بردند و شروع کردند به غارت اموال تمام مسافران. وقتی به غزالی رسیدند، او التماس کرد که توشه‌اش را به یغما نبرند. دزدان که التماس این جوان آن‌ها را کنجکاو کرده بود، توبره را باز کردند و کتاب‌ها و نوشته‌هایی دیدند که هیچ ارزشی از نظر مادی نداشتند. آن‌ها از غزالی خواستند به آن‌ها توضیح دهد که چرا چنین اباطیلی این‌چنین برای او ارزشمندند. غزالی گفت: «من برای نوشتن این کتاب‌ها رنج سفر را به خود هموار کردم و سال‌ها به تحصیل پرداختم. این‌ها حاصل زحمات من در این راه است. اگر شما این کتاب‌ها را از من بگیرید، دیگر چه برای من باقی می‌ماند؟» وقتی رئیس راهزنان چنین سخنی را از وی شنید، پاسخ داد: «دانشی که یک دزد بتواند آن را برباید چه ارزشی دارد؟» غزالی با شنیدن این سخن به فکر فرورفت و تصمیم گرفت نتیجه‌ی تعلیم و تفکرش را فقط در کتاب‌ها ثبت نکند. این‌چنین بود که امام ابوحامد محمد غزالی توسی (Abū Ḥāmid Muḥammad ibn Muḥammad al-Ṭūsiyy al-Ghazali )به یکی از مهم‌ترین و مشهورترین دانشمندان جهان اسلام تبدیل شد. کسی که آوازه‌اش در سراسر جهان پیچیده و در ادبیات فارسی با کتاب کیمیای سعادت (The Alchemy of Happiness) به شهرت رسیده است.

غزالی سال‌ها به دنبال کیمیای سعادت بود. در ابتدا فکر می‌کرد که در پی علوم دینی بودن هدف زندگی اوست. اما وقتی به بالاترین درجه‌ی علم رسید و به سِمت استادی در نظامیه‌ی بغداد دست یافت، متوجه شد که درک او از خوشبختی و سعادت اشتباه بوده است. غزالی پس از سال‌ها تفکر در این باره، در آستانه‌ی چهل سالگی در پی یک تحول روحی بزرگ، به این نتیجه رسید که زندگی معنادار و متعالی در یک چیز خلاصه می‌شود: شناخت خود، خدا، دنیا و معارف دینی. او در جلد اول کیمیای سعادت دو رکن از این چهار رکن سعادت را معرفی کرد و سپس به مرحله‌ای رسید که بسیاری از ما در آن مانده‌ایم: عمل به آنچه می‌دانیم.

در کتاب کیمیای سعادت – جلد دوم می‌رسیم به رکن مهلکات و منجیات. غزالی در این جلد بیشتر به باطن زندگی نظر دارد و به تصوف بیش از جلد پیشین می‌پردازد. رکن مهلکات درباره‌ی همه‌ی آن چیزهایی است که ما را از رسیدن به سعادت بازمی‌دارند. شاید چنین اعمالی در زندگی دنیوی برای ما مایه‌ی لذت و آرامش باشند؛ اما چو نیکو بنگریم، اثر منفی این گناهان را در زندگی‌مان می‌بینیم. غزالی پیروی از شهوات نفسانی و جسمانی را مذموم می‌داند و انسان‌ها را از خشم، حسد، غیبت، غرور و دیگر گناهان بر حذر می‌دارد. اما چگونه می‌توان از چنین صفات نکوهیده دوری کرد و به سعادت رسید؟ غزالی در هر کدام از اصل‌های رکن سوم، به راه‌های درمان این صفات نیز می‌پردازد.

وقتی نفس خود را از تمام صفات مذموم زدودیم، قدم در آغاز راه تصوف می‌گذاریم. عرفای بسیاری برای این مسیر مراحلی در نظر گرفته‌اند. خواجه عبدالله انصاری این مراحل را صد عدد عنوان می‌کند و عطار در منطق‌الطیر خود هفت وادی طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت و فنا را هفت مرحله‌ی سلوک می‌داند. غزالی در رکن منجیات کتاب کیمیای سعادت - جلد دوم توبه، شکر، خوف و رجا، فقر و زهد، اخلاص، مراقبت و محاسبت، تفکر، توحید، توکل و رضا را عامل سعادت انسان می‌داند و هر کدام را به تفصیل معرفی می‌کند. محمد غزالی در طول کتاب حتی یک لحظه هم از یاد مرگ غافل نمی‌شود و تسلیم شدن به امر الهی را راه نجات از زندگی دنیوی می‌داند. در آخرین فصل کتاب، غزالی به موضوع مهم «یاد کردن مرگ» می‌پردازد. او خود در 55 سالگی دار فانی را وداع گفت.

اولین‌ بار احمد آرام به تصحیح کتاب کیمیای سعادت پرداخت و پس از او، حسین خدیوجم این درّ گران‌بهای ادب فارسی را تصحیح انتقادی کرد. انتشارات فردوس تصحیح عزیزالله علیزاده از کتاب کیمیای سعادت را در دو جلد به چاپ رسانده است.

کتاب کیمیای سعادت - جلد دوم برای چه کسانی مناسب است؟

اگر می‌خواهید چکیده‌ی همه‌ی معارف اسلامی را در یک کتاب بخوانید، پیشنهاد ما کتاب کیمیای سعادت است. کسانی که به آثار منثور فارسی علاقه‌مندند، از خواندن نثر کهن، ساده و فصیح امام محمد غزالی کمال لذت را خواهند برد.

در بخشی از کتاب کیمیای سعادت - جلد دوم می‌خوانیم

نیکبخت آن است که وى را به دیگرى پند دهد. پس در دست و پاى و انگشتان خویش و در چشم و زبان خویش اندیشه کند که همه از یکدیگر جدا خواهد شد هر چه زودتر و علف کرم و حشرات زمین خواهد بود و صورت خویش در گور در خیال خویش آورد. مُردارى گندیده و تباه‌شده و از هم فرو شده. این و امثال این هر روز یک ساعت با خویشتن مى‌گوید تا باشد که باطن وى از مرگ آگاهى یابد که یادکرد به ظاهر در دل اثرى ندارد و آدمى همیشه مى‌دیده است که جنازه مى‌برند و همیشه خویشتن را نظارگى مرگ دیده است پندارد که همیشه نظاره مرگ خواهد کرد و خویشتن را هرگز مرده ندیده است و هر چه ندیده باشد در وهم وى نیاید.

و رسول صلی الله علیه و سلم از این گفت در خطبه که راست گویى این مرگ نه بر ما نبشته‌اند. و این جنازه‌ها که همى‌برند راست گویى مسافرانند که زود باز خواهند آمد. ایشان را در خاک همى‌کنیم و میراث ایشان همى‌خوریم و از خویشتن غافل. و بیشتر سبب یاد کردن طول امل است و اصل همه فسادها وى است.

بدان که هر که در دل خویش صورت کرد که زندگانى بسیار خواهد یافتن تا دیرى بزید و مرگ وى نخواهد بود، از وى هیچ کار دینى نیاید که وى مى‌گوید با خویشتن که روزگار در پیش است هر گاه که خواهى مى‌توان کرد، در حال راه آسایش گیر. و چون مرگ خویش نزدیک پندارد همه حال به تدبیر مشغول باشد و این اصل همه سعادت‌هاست. رسول صلی الله علیه و سلم ابن عمر را گفت: «بامداد که برخیزى با خویشتن مگوى که شبانگاه را زنده باشى. و از زندگانى زاد مرگ بستان و از تندرستى زاد بیمارى برگیر که ندانى که فردا نام تو نزد خداى تعالى چه خواهد بود». و گفت: «از هیچ چیز بر شما نمى‌ترسم که از دو خصلت: از پس هوا شدن و امید زندگانى دراز داشتن»

فهرست مطالب کتاب

رکن سیّم: مهلکات
اصل اول: اندر ریاضت نفس و طهارت از خوى بد
اصل دوم: اندر علاج شهوت و فرج و شکستن شره این هر دو
اصل سیّم: از رفع مهلکات شره سخن و آفت زبان است
اصل چهارم: اندر خشم و حقد و حسد و علاج آن
اصل پنجم: در علاج دوستى دنیا و پیدا کردن آن که حبّ دنیا سر همه گناهان است
اصل ششم: علاج بخل و جمع کردن مال
اصل هفتم: اندر علاج دوستى جاه و حشمت
فصل هشتم: اندر علاج ریا در طاعت و عبادت است
اصل نهم: اندر علاج کبر و عُجب
اصل دهم: اندر علاج غفلت و ضلال و غرور و فریفتگى و گمان نیکو بردن به خویشتن
رکن چهارم: منجیات
اصل اول: در توبه است
اصل دوم: اندر شکر و صبر
اصل سیّم: در خوف و رجا
اصل چهارم: در فقر و زهد است
اصل پنجم: در نیّت و صدق و اخلاص
اصل ششم: در محاسبت و مراقبت
اصل هفتم: در تفکّر
اصل هشتم: در توحید و توکّل
اصل نهم: در محبّت و شوق و رضا
اصل دهم: یاد کردن مرگ
فهرست اعلام
1- فهرست اسامى اشخاص و انساب
2- فهرست اسامى اماکن جغرافیایى
3- فهرست اسامى کتاب‌ها
فرهنگ لغات