معرفی و دانلود کتاب وزن شعر کردی و تطبیق آن با وزن شعر فارسی

معرفی کتاب وزن شعر کردی و تطبیق آن با وزن شعر فارسی

کتاب وزن شعر کردی و تطبیق آن با وزن شعر فارسی یکی از معدود کتاب‌های حوزه‌ی ادبیات است که در آن به زبان کهن کردی پرداخته می‌شود. عبدالخالق پرهیزی که خود به زبان فارسی و کردی شعر می‌گوید، در این کتاب تاریخ زبان کردی را بررسی می‌کند، از تاریخ ادبیات این زبان می‌گوید و با ذکر مثال‌های متعدد، انواع هجا و وزن را در شعر کردی برمی‌شمارد.

درباره‌ی کتاب وزن شعر کردی و تطبیق آن با وزن شعر فارسی

زبان کردی یکی از کهن‌ترین زبان‌های شمال‌غربی ایرانی است و با زبان پهلوی و اوستایی رابطه‌ای محکم دارد. ازاین‌رو زبان‌شناسان و محققان زبان باستان به این زبان توجهی ویژه دارند و در ریشه‌شناسی واژه‌ها از آن بهره‌ی بسیاری می‌برند. عبدالخالق پرهیزی در بخش ابتدایی کتاب وزن شعر کردی و تطبیق آن با وزن شعر فارسی، درباره‌ی این زبان و ارتباط آن با زبان‌های باستان و میانه‌ی ایرانی بیشتر سخن می‌گوید و به‌نوعی تاریخ زبان کردی را بررسی می‌کند. وی برای نگارش این بخش از منابع متعددی چون «تاریخ زبان کردی» زبیر بلال اسماعیل و «تکوین زبان فارسی» علی‌اشرف صادقی بهره گرفت است.

عبدالخالق پرهیزی در سومین فصل کتاب وزن شعر کردی و تطبیق آن با وزن شعر فارسی، به تاریخ ادبیات کردی می‌پردازد و سه دوره را برمی‌شمارد. در اولین دوره که شامل اولین سال‌های هجری قمری تا قرن نهم می‌شود، آثاری به گویش‌های مختلف زبان کردی پدید آمد که بیشتر آن‌ها به دست ما نرسیدند یا کاتبانی که با زبان فارسی آشنا بودند، به تحریف آن‌ها دست زدند. فهلویات عنوان اشعاری است که در این دوره سروده شده‌اند. شعر کردی در این سال‌های نام‌برده، هجایی بوده است. اشعاری که از قرن دهم تا ابتدای جنگ جهانی اول سروده شده‌اند، ذیل دوره‌ی دوم تاریخ ادبیات کردی قرار می‌گیرد. شعرهای کردی این دوره عروضی هستند و به خط فارسی ثبت شده‌اند. دوره‌ی سوم نیز برابر است با دوران شعر معاصر فارسی که جریان شعر نو یا آزاد کردی در آن آغاز می‌شود.

دومین بخش کتاب وزن شعر کردی و تطبیق آن با وزن شعر فارسی به دسته‌بندی انواع وزن و فهرست کردن آن‌ها اختصاص دارد. همانطور که اشاره شد، دو نوع وزن هجایی و عروضی در شعر کردی رواج دارد. از نظر عبدالخالق پرهیزی، وزن هجایی با زبان کردی سازگاری بیشتری دارد و از این روست که حدود 1000 سال از تاریخ شعر کردی، متعلق است به وزن هجایی. با تأثیر از اشعار فارسی و عربی، وزن عروضی نیز به شعر کردی وارد می‌شود و دیوان‌های شعر کردی بسیاری با این وزن به وجود می‌آیند. گوران، پدر شعر نو کردی، کوتاه و بلند کردن مصرع‌های شعر را وارد تاریخ ادبیات کردی کرد و جریانی جدید در ادبیات این زبان به وجود آورد. عبدالخالق پرهیزی در آخرین فصل کتاب به اشعار نو می‌پردازد.

انتشارات کتاب زمان برای اولین‌بار در سال 1385 کتاب وزن شعر کردی را به چاپ رساند و در همان زمان منتقدان و مخاطبان از این کتاب مهم استقبال کردند. پس از تعطیل شدن انتشارات زمان، وقفه‌ای در چاپ دوم کتاب اتفاق افتاد. در این فاصله عبدالخالق پرهیزی به بازنگری چاپ اول پرداخت و مطالبی را کاست یا افزود. انتشارات فردوس کتاب وزن شعر کردی و تطبیق آن با وزن شعر فارسی را در سال 1396 روانه‌ی بازار کرد. قابل‌ذکر است که نویسنده‌ی کتاب، خود به زبان کردی اشعاری دارد و بعضی از کتاب‌های شعر او به چاپ رسیده‌اند.

کتاب وزن شعر کردی و تطبیق آن با وزن شعر فارسی برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به زبان و ادبیات کردی علاقه دارید، کتاب وزن شعر کردی و تطبیق آن با وزن شعر فارسی را بخوانید.

در بخشی از کتاب وزن شعر کردی و تطبیق آن با وزن شعر فارسی می‌خوانیم

وزن عروضی در شعر نو (وزن نیمایی): یک قطعه شعر در دیوان گوران، بنیان‌گذار شعر نو کردی، هست که نشان می‌دهد او به رموز کوتاه و بلند کردن مصراع‌ها در وزن‌های عروضی (شعر نیمایی) دست یافته بوده است و بعد از او احمد هَردی از کردستان عراق در اواسط قرن بیستم میلادی چند قطعه شعر به چاپ رسانیده که دارای قالب آزاد و وزن عروضی هستند و در ضمن آن‌ها مصراع‌ها کوتاه و بلند شده‌اند. بخصوص یک قطعه از این اشعار از هر جهت یک قطعه‌ی نیمایی است. بنابراین باید گفت که شعرای کرد، بدون اینکه هیچ اطلاعی از شعر نیمایی فارسی داشته باشند، به وزن نیمایی دست یافته بوده‌­اند؛ اما هیچکدام از این شعرا وزن نیمایی را به طور جدّی در دستور کار خود قرار ندادند و اوزان اصیل هجایی را بر وزن نیمایی ترجیح دادند. شعر عروضی نو یا نیمایی، برای اولین بار به وسیله‌ی یک شاعر کرد ایرانی به نام «سواره ایلخانی زاده» (1316 - 1354ه. ش) که فارغ‌التحصیل دانشکده‌ی حقوق دانشگاه تهران بود، به پیروی از شعر نیمایی فارسی و با مد نظر قرار دادن تجربه‌ی این نوع وزن به وسیله‌ی گوران و هردی، به طور جدّی در ادبیات کردی مطرح شد. آثار این شاعر از هشت نه قطعه شعر تجاوز نمی‌کند که آن هم به علّت ممنوعیت مطبوعات کردی در زمان رژیم شاه، تا سال‌های بعد از انقلاب و بعد از فوت خود شاعر، منتشر نشد. این چند قطعه شعر در سال‌های اخیر انتشار یافت. بعد از انقلاب که مطبوعات کردی آزاد شد، بعضی از شعرای جوان نیز، اینجا و آنجا، در کنار انواع دیگر شعر، مقدار بسیار کمی (چند قطعه‌ی کوتاه) شعر نیمایی به چاپ رسانده‌اند.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار چاپ دوّم
بخش اوّل: مقدّمات
فصل‌ اوّل: منشأ و تاریخ زبان کردی
فصل دوم: پراکندگی جغرافیایی و ارزش ادبی گویش‌های زبان کردی
جدول محدوده‌ی جغرافیایی گویش‌های زبان کردی
فصل‌ سوم: مختصری از تاریخ ادبیات کردی
- دوره‌ی اول
الف- میراث ادبی اهل حق
- دوره‌ی حکومت ابی دُلَف (- ه.ق.)
- دوره‌ی حسنویه (- ه.ق.)
- دوره‌ی عیّاری (- ه.ق.)
- فرمانروایان ایزدی (سده‌ی پنجم تا سده‌ی هفتم هجری)
- شعرای دوره‌ی اتابکی (- ه.ق.)
- شعرای شهرزوری مخالف کاکه‌ای‌ها
- شعرای دوره‌ی قرمزی (قرن نهم هجری)
- شعرای پیرو طریقه‌ی عالی قلندر (قرن نهم)
- دوره‌ی بابا جلیل (قرن دهم هجری)
- شعرای دوره‌ی اردلان (– ه. ق.)
ب- شعر شیوه‌ی «بیت»
کلمه‌ی بیت
تعداد بیت‌ها
موضوع بیت‌ها
سرایندگان بیت‌ها
قالب و صورت شعر شیوه‌ی بیت
- دوره‌ی دوم: دوره‌ی شعر کلاسیک (قرن دهم تا سیزدهم هجری)
آغاز دوره‌ی کلاسیک.
مشخصات کلی اشعار این دوره
شعرای بزرگ این دوره
شعر شیوه‌ی اورامی
- دوره‌ی سوم: (از سال‌های بعد از جنگ جهانی اول تا زمان حاضر)
فصل چهارم: آواشناسی تطبیقی گویش‌های زبان کردی با زبان فارسی
جدول مطابقه‌ی واج‌های صامت
جدول مطابقه‌ی واج‌های مصوّت
الف‌- توضیحاتی درباره‌ی جدول تطبیق واج‌ها
ب‌- ساخت هجا در زبان‌های فارسی و کردی
انواع هجا در زبان فارسی
انواع هجا در زبان کردی
فصل پنجم: خط کردی و چگونگی تکوین و تحول آن
الف- خط عربی - کردی
جدول مقایسه‌ی الفبای فارسی و کردی
ب‌- خط لاتین کردی
بخش دوم: بررسی انواع وزن در شعر کردی
فصل ششم: دسته‌بندی انواع وزن در شعر کردی
فصل هفتم: وزن هجایی در شعر سنّتی یا شعر مقیّد
وزن شعر شیوه بیت.
مبانی و اصول وزن هجایی در شعر سنّتی یا مقیّد
وزن‌های هجایی بکار رفته در شعر سنّتی یا مقیّد
رابطه‌ی اوزان هجایی شعر کردی با وزن اشعار پیش از اسلام
فهرست بسامدی اوزان هجایی در دیوان چند شاعر
فصل هشتم: وزن عروضی در اشعار سنتی
تبیین قواعد عروض کردی و مقایسه‌ی آن با عروض فارسی
فهرست بسامدی اوزان شعرهای چند شاعر
وزن شعر عامیانه‌ی فارسی
فصل نهم: وزن هجایی در اشعار نو
تلاش برای دست یافتن به نوع آزادتری از وزن هجایی
فصل دهم: وزن عروضی در اشعار نو (وزن نیمایی)
فهرست منابع