معرفی و دانلود کتاب هومو نرانس: اسطوره - باستان شناسی روایت

معرفی کتاب هومو نرانس: اسطوره - باستان شناسی روایت

کتاب هومو نرانس در پاسخ به این پرسش که «چرا انسان ذاتاً موجودی قصه‌گوست؟» مخاطب را به سفری هیجان‌انگیز به سرزمینِ افسانه‌ها و اسطوره‌ها دعوت می‌کند. اسماعیل گزگین در این اثر روایت‌گری را بخشی جدانشدنی از ذات بشری می‌داند و این انگیزه‌ی ذاتی را با کمک اسطوره‌ها ریشه‌یابی می‌کند.

درباره‌ی کتاب هومو نرانس

ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که از ابتدا تا انتها توسط زبان ساخته و روایت شده است. انسان از گذشته‌های دور برای برتری یافتن بر طبیعتی که خود را از آن جدا کرده بود، دست به ساخت فرهنگی زد که زبان ساختمان اصلی آن را تشکیل می‌داد. او رفته‌رفته برای پیوستن به معنایی والاتر، شروع به قصه‌گویی کرد؛ قصه‌گویی و روایت کردن، این امکان را به بشر می‌داد تا بتواند هرآنچه را می‌خواهد تعریف کند و خود را از حیوانیتی نازل به انسانیتی والا برساند. در این فرآیند همه‌چیز از صافی ذهن بشر می‌گذرد و بازتعریف می‌شود. بنابراین انسان نخستین با شکل‌دهی اساطیر و افسانه‌ها سعی می‌کرد حینِ غلبه بر ترس خود از ناشناخته‌ها و فراموشیِ ازخودبیگانگی‌اش، جهانی را شبیه‌سازی کند که جایگاهی والاتر از آنچه دارد، به او ببخشد. حال، کتاب هومو نرانس (Homo Narrans) باری دیگر این سوال را مطرح می‌کند که انسان چرا قصه می‌گوید و چرا به روایت کردن محتاج است؟ اسماعیل گزگین (Ismail Gezgin) انسان را موجودی قصه‌گو یا هومو نرانس معرفی می‌کند و عقَبه‌ی او را در اسطوره‌سازی‌ها مورد بررسی قرار می‌دهد.

موضوع اصلی کتاب هومو نرانس بیان اهمیت و ضرورت روایت‌پردازی در هستی و حیات انسان است و از این راه نوعی از انسان که می‌توان هومو نرانس یا انسان روایت‌پرداز نامیدش، تبیین می‌شود. اسماعیل گزگین این مهم را با رویکردی تاریخی و روشی کاملاً علمی، اسطوره باستان‌شناسی، به فعلیت رسانده است. او برای این منظور، کلان‌روایت‌های اسطوره‌ای و خُرده‌روایت‌های مرتبط با تک‌تک آن‌ها را طبقه‌بندی کرده است تا از این راه بر نقش اساسی آن‌ها در چندوچون پیش‌روی تاریخ بشر صحه گذارد. به کلام دیگر، او سعی دارد رابطه‌ی متقابل نقاط عطف تاریخ بشریت را با زمان تقریبی پردازش کلان‌روایت‌های اسطوره‌ای تبیین کند. به زعم او نخستین نقطه‌ی عطف تاریخ بشریت با زمان تقریبی پردازش اسطوره‌های کیهان‌ساز مصادف است، دومین نقطه با اسطوره‌های فرهنگ‌ساز، سومین نقطه با اسطوره‌های جداساز و واپسین نقطه با اسطوره‌های ایدئولوژی.

اسماعیل گزگین با نگاهی انتقادی به اسطوره‌ها و داستان‌سرایی بشر نگاه می‌کند؛ چراکه این امر را پیروِ جدایی انسان از طبیعت و ذات خویش می‌داند. به‌زعم او، در این روایت‌ها طبیعتی که انسان را زاییده از طرف انسان چنان بازتعریف می‌شود که دیگر طبیعی نمی‌نماید. انسان با این روایت‌ها خود را از دیگر موجودات زنده متمایز و از سازواره‌ای که ذره‌ای از ذات آن است (طبیعت) منفصل ‌می‌سازد و بدون آن‌که خود متوجه شود آرام‌آرام دچار بحران هویت می‌شود. به‌هرحال، بخش اعظمی از شناخت انسان در واکاوی اسطوره‌های خلق‌شده توسط وی، محقق می‌شود و اسماعیل گزگین در کتاب هومو نرانس سعی کرده تا با مطالعه‌ی علمی و دقیق روایات و اسطوره‌ها، انسانِ هومو نرانس یا قصه‌گو و جایگاه او را در جهان هستی بازشناسد. نشر چرخ اقدام به چاپ و نشر این اثر با ترجمه‌ی بهروز عوض‌پور کرده است.

کتاب هومو نرانس برای چه کسانی مناسب است؟

محققان و مخاطبانِ حوزه‌ی اسطوره‌شناسی،‌ نمادشناسی و انسان‌شناسی با خواندن این اثر، بهره‌ی فراوانی خواهند برد.

در بخشی از کتاب هومو نرانس: اسطوره - باستان شناسی روایت می‌خوانیم

در آغاز کائوس بود و درون آن صحبت از حیات اساساً ممکن نبود. اسطوره‌های کیهان‌ساز یا همان روایت‌های پیدایش با پاسخ دادن به پرسش‌های هستی‌شناختی انسان این کائوس را به کاسموس تبدیل کردند تا فضا برای روایت‌های آفرینش، دقیق‌تر آفرینش انسان، و به تبع این حیات انسانی مهیا شود. بنا بر این روایت‌ها جهان پیش از آفرینش انسان برای حیات انسانی اصلاً مناسب نبود، جایی مملو از دیو و دد بود. این جهان به بیان یونانی‌ها دو ویژگی اصلی داشت: کائوتیک یعنی پریشان بود و کتونیک یعنی پنهان. فراموش نکنیم که این‌ها در واقع دو ویژگی اصلی ناخودآگاهی هستند که در اسطوره‌های کیهان‌ساز به جهان پیش از آفرینش انسان نسبت داده می‌شود. در روایت‌های پیدایش ایزدان و ایزدبانوان طی نبردهایی بسیار سنگین دیوان و ددان را از میان می‌برند تا کائوس برچیده شود، کاسموس شکل بگیرد و همه‌ی مقدمات لازم برای حیات انسان فراهم شود. نحوه‌ی طرح این مهم در زبان خود به‌تنهایی هم جای توجه دارد. توضیح این‌که کائوس در لغت یونانی (χάος) یعنی بی‌نظمی که به‌استعاره بی‌معنایی هم تعبیر می‌شود، و باید توجه داشت که واژه‌ی کاسموس، دقیق‌تر کائوس‌موس، در این لغت (χόσμος) با افزودن پسوند نفی موس (μος) از واژه‌ی کائوس مشتق شده است و از این راه بی‌بی‌نظمی یا به‌استعاره بی‌بی‌معنایی تعبیر می‌شود. غرض این‌که کاسموس یعنی عدم‌کائوس که این به‌خودی‌خود حاوی معنای مشخصی نیست؛ هومو ساپینس تنها از طریق سلب اعتبار از کائوس در پی کسب اعتبار برای کاسموس بوده است، او از کابوس کائوس همچون تهدیدی جدی برای مخالفان کاسموسی که خود بنیان نهاده استفاده کرده است، او این‌همه را در اسطوره‌های کیهان‌ساز یا همان روایت‌های پیدایش به فعلیت رسانده است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه ی مترجم
اسطوره‌های کیهان‌ساز
در آغاز کلمه بود
انسان ناقص یا نقصان انسان
زبان، شیطان راستین انسان است
انسان نمادین
انسان اندیشنده
هومو نرانس
اسطوره‌های کیهان ساز
اسطوره و معنا
آثار باستان شناختی نمادین
اسطوره و مرگ
هنر روایت پردازی
اسطوره‌های فرهنگ‌ساز
دگردیسی افقی یا ترادیسِش
تأسیس فرهنگ
اسطوره های جداساز
تجربه های مشترک
پس انداز مشترک
اسطوره ی اهلی شدن
زبان اسطوره
کنشگران اسطوره
تجربه ی اسطوره
ایدئولوژی روایت
تاریخ روایت
روایت های عادی سازی خشونت
هومو دئوس بلای جان هومو ساپینس
منابع
نمایه