معرفی و دانلود کتاب لیلیت: حوای نخستین: وجوه تاریخی و روانشناختی سویه‌ی تاریک زنانه

معرفی کتاب لیلیت: حوای نخستین: وجوه تاریخی و روانشناختی سویه‌ی تاریک زنانه

لیلیت یک شخصیت اسطوره‌ای تاریخی و نماد عصیان است که از او تحت عنوان حوای نخستین یاد می‌شود. زیگموند هورویتس در کتاب لیلیت: حوای نخستین، پرده از تفاسیر نادرست و رازهای پوشیده‌ی این شخصیت اساطیری برداشته و از این طریق، روایات سنتی بر علیه زنانگی را به چالش می‌کشد. بسیاری از فرهنگ‌ها به نکوهش این زن اساطیری پرداختند و از او تحت عنوان جادوگری هولناک و مادری ناشایست یاد می‌کنند. اما هورویتس، لیلیت را به‌عنوان یک شخصیت سرکش و قدرتمند معرفی کرده و نگرش تازه‌ای را درمورد افسانه‌های مرتبط با باغ عدن ارائه می‌دهد.

درباره‌ی کتاب لیلیت: حوای نخستین

در متون کهن یهودی، سامی و ... از لیلیت تحت عنوان اولین انسان بعد از آدم یاد می‌شود. در واقع لیلیت همان حوا است که به‌عنوان زوجی برابر با آدم آفریده می‌شود. اما خوی سرکش لیلیت و نافرمانی او، داستان را پیچیده می‌کند. در متون کهن آمده است که لیلیت از فرمانبرداری از آدم سر باز زده و از بهشت می‌گریزد. اما به کجا پناه می‌برد؟ به ساحل دریای سرخ؛ جایی که به دنیای شیاطین و موجودات فراطبیعی شناخته می‌شود. زیگموند هورویتس (Siegmund Hurwitz) در کتاب لیلیت: حوای نخستین، (Lilith-The First Eve: Historical and Psychological Aspects of the Dark Feminine) بر خلاف دیدگاه‌های سنتی رایج، لیلیت را شخصیتی خودمختار و مستقل معرفی می‌کند که تفاسیر مردسالارانه را به تنهایی به چالش می‌کشد.

زیگموند هورویتس با استفاده از منابع متعددی مانند نوشته‌های تلمودی، نظریه‌های فمینیستی و متون کابالیستی، به اهمیت و اثربخشی نقش لیلیت در باورهای مدرن روانشناختی و اجتماعی درمورد جنسیت زن پرداخته و از این منظر تفاسیری را درمورد وجوه تاریخی و روان‌شناختیِ سویه‌ی تاریک زنانه ارائه می‌دهد. لیلیت در این کتاب، نماد استقلال و قدرت است. مبارزه برای یافتن هویت و عاملیت داشتن در دنیایی مردسالار، نقشی است که لیلیت در نمایش زندگی خود به خوبی ایفا کرده و نخستین تلاش‌ها را برای برابری جنسیتی ترسیم می‌کند. لیلیت در بسیاری از فرهنگ‌ها تحت عنوان موجودی شیطانی یاد شده؛ اما کدام عوامل فرهنگی و تاریخی، این تفاسیر را شکل داده‌اند؟ چگونه شخصیت لیلیت، نگرش‌های اجتماعی را نسبت به زن و نقش او در جامعه تحت تاثیر قرار داده است؟ تمام این مباحث در کتاب لیلیت: حوای نخستین به صورت مفصل توضیح داده می‌شود.

لزوم به چالش کشیدن سنت‌های غلط و پذیرش هویت چندوجهی زنان، موضوع اصلی کتاب لیلیت: حوای نخستین است. زیگموند هورویتس که یک یونگ‌شناس و نویسنده‌ی آثار عرفانی یهودی است، با اشراف کامل به افسانه‌های مربوط به این اسطوره‌ی تاریخی، سرفصل‌های جالبی را در کتاب خود گنجانده که از میان آن‌ها می‌توانیم به وجه دوگانه‌ی لیلیت، لیلیت در افسانه‌های عامیانه و تعویذات علیه لیلیت اشاره کنیم.

بخش دوم کتاب لیلیت: حوای نخستین، به بررسی روان‌شناختی اسطوره‌ی لیلیت اختصاص داده شده است. در اینجا زیگموند هورویتس مبحثی را تحت عنوان رویای لیلیت ارائه داده و در آن ارتباط این اسطوره را با عصر حاضر می‌نمایاند. به باور این نویسنده، با وجود تمامی تعویذاتی که تاکنون علیه لیلیت ارائه شده، این افسانه هنوز هم پابرجا است. اما پرداختن به حوزه‌ی فردی این شخصیت نیز موضوعی است که کمتر به آن توجه شده است. وی در اینجا وارد مبحث کهن الگوهای یونگ شده و از این طریق، پیچیدگی‌های شخصیت لیلیت را به خوانندگان خود نشان می‌دهد.

در انتهای کتاب لیلیت: حوای نخستین، مبحث تاملات روانشناختی دینی مطرح می‌شود. هورویتس همواره در متن کتاب خود به دو وجه شخصیت لیلیت و سرشت دوقطبی این اسطوره می‌پردازد و به باور او، لیلیت هم آنیمای اغواگر است و هم مادر هولناک و ساحره‌ای که در متون دینی با آن مواجه می‌شویم. این کتاب روشنگر و عمیق، توسط سامان دماوندی‌نیا به فارسی برگردانده شده و به همت انتشارات چرخ، در اختیار شما عزیزان قرار گرفته است.

کتاب لیلیت: حوای نخستین برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان به کتاب‌هایی با موضوع علوم اجتماعی و حقوق زنان، از مطالعه‌ی کتاب لیلیت: حوای نخستین لذت خواهند برد. مطالعه‌ی این کتاب، به افراد علاقه‌مند به اسطوره‌ها و کهن‌الگوهای یونگ نیز پیشنهاد می‌شود.

در بخشی از کتاب لیلیت: حوای نخستین: وجوه تاریخی و روانشناختی سویه‌ی تاریک زنانه می‌خوانیم

دیگر هیچ‌گاه نباید در خانه‌ی این مرد ظاهر شوی؛ نه در اتاق این زن، نه در شبستان این زن. پس بدان [لیلیت]، ای آن که پدرت پَلهاس و مادرت پِلَهداد است، خاخام یوشوعا بن پِرَخْیا بر تو ممنوع کرده است. تو را می‌خوانم به [نام] پدرت پَلهاس، و مادرت پِلَهداد: به دست ما رسید گواهی متارکه‌ات از جانب آسمان. در آن معلوماتی است از تو و اخطاری است برای تو، برای تو، به نام پَلسا پِلیشا. ای تو! لیلیت، لیلی مذکر و لیلیت مؤنث، شِلانیتا و خاتیفاتا، مطرود شدید... دیگر هیچ‌گاه نباید ظاهر شوی نه حتی در رؤیاها، چه در شب و چه در روز. از برای تو مُهروموم شد با غل‌وزنجیرِ إل شَدّای، با غل‌وزنجیر خانه‌ی یوشوعا بن پِرَخْیا و نیز با هفت‌تای دیگری که پیش از آن بود. ای تو! لیلیت، لیلی مذکر و لیلیت مؤنث: تو را می‌خوانم با شدت عمل ابراهیم، با استقامت اسحاق و با شَدّای یعقوب. یهوه نام اوست، یهوه یاد اوست. گواهی متارکه‌ات به دست فرشتگان مقدس رسیده… من دور می‌رانم آن خفه‌کنندگان شریر و لیلیت‌های پلید آن‌ها را. دیگر هیچ‌گاه به سوی آن‌ها بازنیایید، از امروز تا همیشه. آمین.

متن فوق با این‌که دارای چند ابهام است، مشکلی جدی برای فهم آن نزد خواننده ایجاد نمی‌کند؛ مثلاً به‌یقین نمی‌توانیم بگوییم آیا این حرز برای زوج نوشته شده یا زوجه یا حتی هر دو. از اهریمنان و لیلیت‌ها خواسته می‌شود که در شب و روز ظاهر نشوند. گفته می‌شود که آن‌ها نه‌فقط در رؤیاها و خیالات ظاهر می‌شوند بلکه به‌وجودآورنده‌ی این رؤیاها و خیالات نیز هستند. و همچنین این‌که ایشان شب‌هنگام یا به وقت استراحت نیم‌روز ظاهر می‌شوند. در بسیاری از قومیت‌ها اعتقاد دارند اوقات نیم‌روز به طور ویژه‌ای خطرناک، و حتی نحس‌اند. در میان مکتوبات یهود نیز نام شیاطین پُرگزند نیم‌روز (تَهَریرین) به چشم می‌خورد. در اساطیر یونان هم اگر کسی چنان بداقبال باشد که نتواند خود را در نیم‌روز به زیر سقفی برساند، فاون‌ها و ساتیرها او را به چنگ خود درمی‌آورند.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه‌ی مترجم
مقدمه بر نسخه‌ی انگلیسی
مقدمه‌ی ماری لوئیز فون فرانتس
پیش‌گفتار
بخش اول: «بخش تاریخی دینی» افسانه و پیشینه‌ی آن
1. وجه دوگانه‌ی لیلیت
الف) وجه لاماشتو
ب) وجه ایشتار
2. کتیبه‌های ارسلان‌طاش و نقش‌برجسته‌ی بِرنی
الف) ارسلان‌طاش اول
ب) ارسلان‌طاش دوم
پ) نقش‌برجسته‌ی برنی
3) کتاب مقدس و تلمود
4) متون سحر و جادوی آرامی
5) کیش گنوسی
6) نوشته‌های سودوپیگرافیک
الف) میثاق سلیمان: آبیزوت
ب) الفبای بن سیرا
پ) سِفر رازیئِل
7) افسانه‌های عامیانه
8) مکتوبات عرب: قرینَه
9) کابالا: لیلیت و سَمائیل
10) تعویذات علیه لیلیت
بخش دوم: «بخش روان‌شناختی» در باب روان‌شناسی اسطوره‌ی لیلیت
1) اولین مواجهه: رؤیای لیلیت
2) لیلیت و ساتورن: ماخولیا
3) لیلیت و آدم: تنازع قدرت
4) ترس و شیفتگی
5) دومین مواجهه: تخیل فعال
تأملات روان‌شناختی دینی
کتاب‌شناسی
اختصارات
کتاب‌نامه‌ی مترجم
نمایه