معرفی و دانلود کتاب نام من سرخ

معرفی کتاب نام من سرخ

اورهان پاموک در کتاب نام من سرخ داستان زندگی هنرمندان عثمانی و ایرانی را شرح می‌دهد و دیدگاه و عقاید آن‌ها را، به‌ویژه در مقایسه با یکدیگر،‌ در بستر یک داستان عاشقانه بیان می‌کند. این کتاب در سال 1998 به رشته‌ی تحریر درآمد و توانست جایزه‌ی فرانسوی بهترین کتاب خارجی سال، جایزه‌ی ایتالیایی گرینتزانه کاوور و جایزه‌ی بین‌المللی دوبلین را از آن نویسنده‌اش کند.

درباره‌ی کتاب نام من سرخ

کتابی که پیش روی شماست، با اسمِ نام من سرخ (My Name Is Red) را اورهان پاموک (Orhan Pamuk) نوشته است. نویسنده‌ی برنده‌ی جایزه‌ی نوبل، که متولدِ سالِ 1952 در استانبول و عضوی از یک خانواده‌ی بزرگ است. برای آن‌ها که مخاطب جدی ادبیات‌اند، اوهان پاموک نامی آشناست. نویسنده‌ای که آثارش از پرمخاطب‌ترین کتاب‌های ادبیات ترکیه‌اند و چندین جایزه‌ی معتبر را از آن نویسنده‌ی خود ساخته‌اند. اکنون این نویسنده‌ی شهیر در کتاب نام من سرخ ماجرای هنرمندان عثمانی و ایرانی را در خلال داستانی عاشقانه روایت می‌کند و طی این روایت، دیدگاه و طرز فکر آنان را نیز ترسیم می‌کند.

«حال من مرده‌ام. جسدی هستم در اعماق چاهی. نفس‌های آخرم را مدت‌ها پیش کشیده‌ام. مدت‌‌ها پیش قلبم از کار افتاده، اما جز قاتل نامردم کسی خبر ندارد چه بر سرم آمده است...»

رمانی که در دست دارید، با این جملات آغاز می‌شود. کتاب نام من سرخ روایت داستان استادی طلاکار است که به دست یک نقاش به قتل رسیده. البته هیچ‌کس تماماً اطمینان ندارد که یک نقاش قاتل او بوده باشد. نقاشان نقشی کلیدی را در کتاب ایفا می‌کنند و به عبارتی می‌توان گفت که شخصیت‌های اصلی هستند. به عقیده‌ی برخی از منتقدان، تقابل دو فرهنگ غربی و شرقی و روابط آن‌ها، موضوع اصلی رمان حاضر است. نویسنده خود در گفت‌وگو با علیرضا غلامی (روزنامه‌نگار ادبی و داستان‌نویس ایرانی) درباره‌ی انگیزه‌ی نوشتن این رمان چنین می‌گوید: «بین هفت تا بیست و دو سالگی‌ام دلم می‌خواست نقاشی را به عنوان پیشه‌ام انتخاب کنم. بعدها وقتی به یکی از نویسندگان مشهور ترک تبدیل شدم همیشه می‌خواستم در رابطه با لذت نقاشی بنویسم. دوست داشتم توصیف کنم که نقاشی کردن چه حسی دارد و یک نقاش چه عقایدی دارد.»

نویسنده‌ی این رمان سه داستان موازی را در کنار یکدیگر پیش می‌برد: قتل، نقش (مینیاتور) و عشق. آنچه این سه داستان را به نوعی به یکدیگر مرتبط می‌کند و حلقه‌ی واسط میان آن‌ها به شمار می‌رود، مینیاتورهایی است که اورهان پاموک با گنجینه‌ای از زبان و ادب فارسی در لابه‌لای صفحات رمان به تصویر می‌کشد. به عبارت دقیق‌تر، پاموک توصیف مینیاتورها را دستمایه‌ای قرار می‌دهد و از طریق آن‌ها حکایت‌های شاعران کهن فارسی‌گو را وارد داستان می‌کند.

در هر بخش از کتاب، راوی‌های نام من سرخ با شرحی که از ماجرا به دست می‌دهند، داستان را به جلو می‌رانند و منشور واقعیت را گام‌به‌گام صیقل می‌دهند. همین روایت ماجرا از زبان راویان مختلف است که اثرِ حاضر را به رمانی پست‌مدرن نزدیک می‌کند. به عبارت روشن‌تر، در رمان پاموک همه‌ی حقیقت در دستان یک نفر قرار ندارد، بلکه راویان متعدد هستند و هرکدام نسبتی با مخاطب دارند. یکی او را مخاطب قرار می‌دهد و دیگری استنطاقش می‌کند. یکی هم به او تهمت می‌زند. این‌که حق به دست کدام راوی است و شرح کدام‌یک به واقعیت نزدیک‌تر، امری است که تشخیص آن برعهده‌ی خواننده‌ی نام من سرخ قرار دارد.

حدس می‌زنیم با شنیدن نام کتاب نام من سرخ شما نیز به یاد کتاب «نام گل سرخ» اثر امبرتو اکو افتاده باشید، اما نام تنها چیزی نیست که این دو رمان را به یکدیگر شبیه می‌کند. نخست آن‌که ژانر هر دو کتاب تاریخی و کارآگاهی است و دوم آن‌که کشمکش اصلی در آن‌ها میان باورها و اندیشه‌ها رخ می‌دهد. از میان تفاوت‌ها، می‌توان به این موضوع اشاره کرد که نام من سرخ را راویان متعدد با نظرگاه‌هایی متفاوت و به تواتر روایت می‌کنند، در حالی که نام گل سرخ روایتی خطی دارد.

کتاب نام من سرخ پنجاه و نُه فصل دارد. پاموک نام و لقب‌های شخصیت‌های رمانش را به عنوان نام فصل‌ها انتخاب کرده است: شاگردان نقاش‌خانه، در دوران شاگردی لقبی داشته‌اند و در دوره‌ی استادی، براساس شایستگی‌هایی که از خود نشان داده‌اند، لقب‌های دیگری پیدا کرده‌اند. به عنوان مثال، یکی از شخصیت‌ها که پیش از شروع رمان به قتل رسیده، ‌ظریف نام دارد و همواره خود را به نام «مرده» معرفی می‌کند. از این روست که نخستین فصل کتاب «من، مرده» نام دارد. باقی بخش‌های کتاب نیز اسمی از این دست دارند. مثلاً «نام من اورهان»، «مرا کَلَبَک می‌خوانند»، «مرا قاتل خواهند خواند»، و «من، استاد عثمان».

یکی از مواردی که در این رمان نقشی کلیدی بر عهده دارد، ‌زمان است. وقایع این رمان در بازه‌ی زمانی سلطنت سلیم دوم (1566 - 1574 م.) شروع می‌شود و تا زمان سلطان احمد اول (1603 - 1617 م.) امتداد می‌یابد. با این حال، بستر تاریخی رمان تنها به این بازه محدود نمی‌شود، بلکه اورهان پاموک از زمان شروع خلقت نیز در کتاب نام من سرخ صحبت به میان می‌آورد. برای مثال در توصیف آغاز خلقت چنین می‌گوید: «همه چیز چنان ساده بود که هیچ چیز نیاز به توضیح نداشت. اگر هوس شیر می‌کردی، بزی را می‌دوشیدی و شیرش را می‌نوشیدی. اسب می‌طلبیدی و بلافاصله سوارش می‌شدی. وقتی هم هوس نابه‌کاری به سرت می‌زد، شیطان حاضر می‌شد...»

زن نیز یکی از کلیدی‌ترین نقش‌ها را در این رمان ایفا می‌کند. اورهان پاموک تلاش کرده تا از نوع زن و زنانگی تصویری انسانی را به نمایش بگذارد. در سیر وقایع رمان، زن به جای آن‌که معشوقه‌ی صرف باشد، فاعلی هوشمند است که نقش و جایگاه واقعی خود را دارد.

شاید خالی از لطف نباشد که درباره‌ی برخی از نام‌ها، لقب‌ها و مکان‌ها نیز در کتاب نام من سرخ توضیحاتی ارائه دهیم. بیشتر شخصیت‌هایی که در کتاب با آن‌ها آشنا می‌شویم، نام مستعار یا لقبی دارند که عموماً با آن نام یا لقب خوانده می‌شوند. مترجمِ کتاب نام من سرخ، تهمینه زاردشت، اعتقاد دارد که لقب‌ها و نام‌های مستعاری که نه فقط به جای نام شخصیت‌ها استفاده شده، بلکه رفته‌رفته به نام آن‌ها بدل گردیده است، نباید به فارسی ترجمه شوند؛ درست همان‌طور که اسامی خاص دست‌نخورده باقی می‌مانند و قابل ترجمه نیستند. از میان این نام‌ها می‌توان «زیتین: زیتون»، «کلبک: پروانه»، «لب‌لک: لک‌لک»، «قارا: سیاه»، و «انیشته: شوهرخاله» را نام برد.

تاکنون از کتاب نام من سرخ دو ترجمه به زبان فارسی منتشر شده و در اختیار مخاطبان قرار گرفته است. نخست فارسیِ عین‌ له غریب برای نشر چشمه و دیگری ترجمه‌ی تهمینه زاردشت برای انتشارات مروارید (یعنی همین ترجمه‌ای که مقابل شماست). تهمینه زاردشت تمام تلاش خود را به کار بسته تا ترجمه‌ای را از کتاب نام من سرخ ارائه کند که در عین روان بودن، به متن نیز وفادار مانده باشد. زبانی که او در برگردان این کتاب برگزیده، حتی‌الامکان با برهه‌ی تاریخی‌ای که اتفاقات نام من سرخ در آن رخ می‌دهد تناسب دارد. هر پاورقی‌ای که در این نسخه می‌بینید، از مترجم اثر است و ترجمه‌ی آیه‌های قرآنی به‌کاررفته در رمان، از ترجمه‌ی قرآن کبیر به قلم ابوالقاسم پاینده وام گرفته شده. تهمینه زاردشت خود در باب ترجمه‌ی جملات بلند اورهان پاموک در کتاب نام من سرخ چنین می‌گوید: جملات بلند و درهم‌تنیده‌ی نویسنده در زبان اصلی اقتضاء می‌کرد که هر کلمه با دقتی وسواس‌گونه انتخاب شود تا از اطناب (و در نتیجه ابهام) هرچه بیشتر جملات جلوگیری شود. پر بیراه نیست اگر این جملات طولانی را به همان مینیاتورهایی تشبیه کنیم که رمان توصیفشان می‌کند. توصیفاتی به همان اندازه‌‌ی مینیاتورها ریز، نکته‌سنجانه و از دیدگاه مدرن، بیهوده!»

کتاب نام من سرخ را -همان‌طور که بیان کردیم- تهمینه زاردشت به زبان فارسی ترجمه کرده، محبوبه موسوی ویرایش آن را برعهده داشته و داوود دوستدار نمونه‌خوان آن بوده است. همچنین سجاد باغبان حکم‌آباد مترجم را در آشنایی با مفاهیم رمان یاری رسانده است. این کتاب را انتشارات مروارید در اختیار شما قرار داده است.

گفتنی‌ست کتاب نام من سرخ تاکنون به زبان‌های مختلفی ترجمه و منتشر شده است. آنچه در ادامه مطالعه می‌کنید، جزئیات انتشار برخی از نسخه‌های کتاب نامبرده است.

• 1998، ترکیه
• 2001، یو‌.اِس‌.اِی. (نخستین نسخه‌ی انگلیسی)
• 2002، یو.کی
• 2010، ایران، نشر چشمه، ترجمه‌ی عین‌ له غریب
• 2012، ایران، نشر مروارید، ترجمه‌ی تهمینه زاردشت

جوایز و افتخارات کتاب نام من سرخ

• ترجمه‌شده به زبان‌های مختلف
• برنده‌ی تعداد بی‌شماری جوایز ملی
• برنده‌ی جایزه‌ی Grinzane CAVOUR ایتالیا
• برنده‌ی جایزه ی بهترین کتاب خارجی فرانسه در سال 2002
• اورهان پاموک، نویسنده‌ی برنده‌ی جایزه‌ی نوبل در سال 2006
• برنده‌ی جایزه‌ی International Impac - Dublin ایرلند در سال 2003

نکوداشت‌های کتاب نام من سرخ

• یک معمای قتل پرفروش از اورهان پاموک، نویسنده‌ی برنده‌ی نوبل ادبیات. (Amazon)
• در این دنیای جعلی، که برخی ممکن است ایمان خود را به ادبیات از دست داده باشند، اورهان پاموک حقیقت محض است و امکان دارد کتاب نام من سرخ از معدود آثار داستانی‌ای باشد که در پایان این قرن به یادگار بماند. (The Guardian)
• کتاب نام من سرخ، اثری غنی و مهم است. (Los Angeles Times)
• تعمّقی بر اصالت و ابتکار. (Chicago Tribune)
• نام من سرخ به شکل شگفت‌آوری غنی و بسیار هیجان‌انگیز است. (Independent)
• روایتی قابل دسترس، جذاب و از نظر فکری، رضایت‌بخش. (Publishers Weekly)
• کتاب نام من سرخ کاوشی عجیب، اما تحریک‌آمیز درباره‌ی ماهیت هنر در جامعه‌ی اسلامی را توصیف می‌کند. ضیافتی غنی از ایده‌ها، تصاویر و افسانه‌ها. (Kirkus Reviews)
• نام من سرخ ارائه‌ی اورهان پاموک از زندگی پرشور هنرمندانی است که در حال مذاکره با لبه‌ی برنده‌ی تیغ اسلام، هزار سال پس از ظهور آن هستند. اگرچه داستان این رمان در چهارصد سال پیش روایت می‌شود، اما منعکس‌کننده تنش‌های اجتماعی مدرن است. رمان زمانه‌ی ما. (L.A. Times Book Review)
• شرقی یا غربی، خوب یا بد، ایده‌ها وقتی به سطح انسانی تنزل پیدا می‌کنند، احساسات و خشونت را از بین می‌برند. نام من سرخ مملو از تعالی و گناه است. شخصیت‌پردازی شکوره -بهترین شخصیت کتاب- تحسین‌آمیز است. (The New York Times, Richard Eder)

کتاب نام من سرخ برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان به رمان‌های تاریخی از مخاطبان اصلی کتاب نام من سرخ نوشته‌ی اورهان پاموک هستند.

در بخشی از کتاب نام من سرخ می‌خوانیم

حالا خوشحالم که فرزندِ خواهر زنم، مصمم، پخته و آداب‌دان روبه‌رویم نشسته ‌است. احترامی که به من گذاشت، بوسه‌ی محبت‌آمیزی که بر دستم زد، لحن سنجیده‌اش هنگام هدیه‌ی حقه‌ی مغولی وقتی‌که گفت: «مخصوص مرکب سرخ است.»، طرز چهارزانو نشستنش، همه و همه یادآور شعور و بلوغی است که روزی آرزوی دستیابی به آن را داشت. رفتار قارا برای من هم نوعی یادآوری بود. من نیز به همان مرحله از بلوغ کاری رسیده ‌بودم که آرزویش را داشتم. پدرش را تنها یکی دوبار دیده ‌بودم. قارا شبیه اوست. بلند‌قامت و خوش اندام. حرکات دستانش او را عصبی نشان می‌دهد اما این حرکات برازنده‌ی اوست. طرز گذاشتن دستانش روی زانو، نگاه‌های مشتاقانه و مخفیانه‌ای که گویای درک عمیق و توجه احترام‌آمیز او به سخنان من است و حرکات سر متناسب با اهمیت این سخنان، همگی کاملاً به‌جا هستند. من به سنی رسیده‌ام که می‌دانم احترام واقعی، احترام قلبی نیست بلکه رعایت رسم‌های کوچکی مانند خم کردن مؤدبانه‌ی سر است.

مادرش تصور می‌کرد که پسرش در خانه‌ی ما آتیه‌ی خوبی خواهد داشت و مدام به هر بهانه‌ای او را به خانه‌ی ما می‌آورد. با کشف علاقه‌ی او به کتاب، بیش از پیش به هم نزدیک شدیم و با قول و قرارهای دو خانواده، به شاگردی من درآمد. یادش می‌دادم که نقاشان شیرازی با ترسیم خطوط افق در عمق، سبک تازه‌ای آفریده‌اند. یادش می‌دادم که همه‌ی نقاشان، مجنون را که از عشق لیلی دیوانه شده، آواره‌ی بیابان‌ها ترسیم کرده‌اند اما استاد بهزاد، او را درحال غذا پختن و گیراندن آتش و میان جمعیت زنان، و در میان خیمه‌ها ترسیم‌ کرده اما بهتر از سایرین، تنهایی مجنون را به تصویر کشیده ‌است. از حماقت نقاشانی می‌گفتم که صحنه‌ی تماشای خسرو، آب‌تنی شیرین را در نصف شب، تصویر کرده‌اند اما اشعار نظامی را نخوانده‌اند و اسب و البسه‌ی عاشقان را با رنگ‌هایی که به ذهن‌شان رسیده ‌است، نقاشی کرده‌اند. به او می‌فهماندم اگر این نقاشان آن‌قدر بی‌تفاوت هستند که حتی زحمت خواندن دقیق و هوشمندانه‌ی متن را بر خود هموار نمی‌کنند، قلم و قلم‌مو را جز برای معاش به دست نگرفته‌اند.